Lo Torne

Lo Torne (Le Tourne en francés) es una comuna bordalesa ^[1] de Guiana, lingüisticament gascona, administrada per lo departament de Gironda de la region de Novèra Aquitània, ancianament d'Aquitània.

Lo Torne
Le Tourne

L'ostau de comuna

Geografia fisica

Coordenadas

44° 42′ 41″ N, 0° 23′ 59″ O

Superfícia

2,53 km²

Altituds
· Maximala
· Mejana
· Minimala

82 m
7 m
3 m

Geografia politica

Guiana Bordalés

França

Bordèu

L'Entre duas Mars (Crion avant 2015)

Intercom
243301173

CC de las Pòrtas de l'Entre Duas Mars

Cònsol

Marie-Claude Agullana
(2020-2026)

Geografia umana

Populacion
Populacion totala
(2019)

802 ab.

Evolucion de la populacion

813 ab.

Densitat

305,53 ab./km²

Autras informacions

(en francés)

33550

Geografia

Comunas a l'entorn.

Perimètre dau territòri

Comunas confrontantas de **Lo Torne**
		Haus
Tavanac
Portèths Garòna delà		Langoiran

Toponimia

Las fòrmas ancianas son Alturnum, Turnensis, Turnum, en latin, aus sègles XI-XIII, priorem de Al Turna, en 1168, parrochia de Torne, en 1273, in Torno, en latin, en 1273, cappella deu Torne, en 1342, Lo Torne, en 1361, prior deu Torne, en 1362 e 1367. La fòrma orala actuala es [lus'turnə] ^[2]. Seré lo nom prelatin d'un riu, le Tourne o puslèu lo prelatin turno-, « hautor, tuc » ^[3] (Dauzat e Rostaing), o alavetz, segon Jacques Astor, citat per Bénédicte Boyrie-Fénié, lo nom vendré de torne, derivat de l'ancian occitan torn « encinta fortificada » (mot pas atestat); torn seré benlèu un crosament dau latin turris, « torn » damb lo prelatin turno, « elevacion de terrenh », derivat de la racina pre-indoeuropèa tor- (en relacion damb turon). B. Boyrie-Fénié sosten l'idèa d'Astor, perqué pensa que lo nom aparten a l'estrata dialectala (seré d'epòca occitana e non pas latina). Lo plurau de la fòrma orala [que per un còp B. Boyrie-Fénié a pas imaginat] es en contradiccion damb las fòrmas ancianas e donc pas retengut dens la grafia ^[2]. Delamarre considèra que turno- es celtic e a lo sens de « hautor » ^[4] e dona per origina au Torne turnā, « hautor » o « los bens de Turnos » ^[5]; coma lo vilatge ancian èra sau pug e que las pentas son hòrtas, lo prumèir sens, oronimic, sembla s'impausar.

La fòrma orala [lus'turnə], posteriora au sègle XIV, es benlèu un ancian gentilici, los torne(s), « los abitants dau Torne », fenomèn banal en Gironda. L'atestacion Alturnum sembla pas l'expression normala d'un article dens los tèxtes ancians e un tèma celtic *alto-, *alato-, *aluti- es una possibilitat ^[6]. D'un autre costat, la fòrma de 1168, Al Turna, puslèu contradictòria damb la precedenta, sembla justificar l'etimologia turnā de Delamarre; mes la fonetica bordalesa confond -a e -e finala, probablament a data anciana e l'interpretacion es fragila. Lo nom garda donc daus mistèris.

Istòria

Lo borg èra sau pug autescòps, sus la rota de Tabanac e ne'n demòra que lo cementèri, plaçat au lòc ont i avé una glèisa romanica, adara demolida e remplaçada au sègle XIX per l'actuala qu'es dens la ribèira. Los abitants comencèren de se desplaçar a partir dau sègle XVII cap au pòrt, pr'amor de las activitats de transpòrt sus Garòna e de construccion navala. Una evolucion comparabla se hit dens la comuna vesina de Langoiran e adara los dus borgs fòrman una sola vila.

Administracion

Lista daus cònsols successius
Periòde		Identitat	Etiqueta	Qualitat
2014	2026	Marie-Claude Agullana	PS	Foncionària, conselhèira departamentala dempui 2015
març 2001	2014	Jean-Louis Larrieu-Manan
	2001
Totas las donadas son pas encara conegudas.

Avant la refòrma cantonala de 2014, aplicada en 2015, la comuna èra dau canton de Crion; es adara dau canton de L'Entre-deux-Mers (en francés), donc de l'Entre Duas Mars.

Demografia

modificar « persona »
v · d · m

Evolucion demografica
Populacion comunala actuala (2013): 773, totala: 823

480

482

492

472

533

498

548

563

549

559

683

756

825

765

770

705

718

707

782

822

697

632

634

620

559

561

580

622

696

714

762

698

695

739

737

760
769

2009

2010

762
773

763
774

Fonts

Base Cassini de l'EHESS - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE

Evolucion de la populacion 1962-2008

Lòcs e monuments

Personalitats ligadas damb la comuna

Veire tanben

Comunas de Gironda

Ligams extèrnes

Nòtas

↑ https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k9616679v/f82.item.zoom p. 70
↑ ^2,0 et ^2,1 Bénédicte Boyrie-Fénié, Dictionnaire toponymique des communes. Gironde, ed. CAIRN e Institut Occitan, Pau, 2008, p. 363
↑ Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 681
↑ Xavier Delamarre, Dictionnaire de la Langue gauloise, ed. Errance, 2na edicion, 2008, p. 303
↑ Xavier Delamarre, Noms de lieux celtiques de l'Europe ancienne, ed. Errance, 2012, p. 256 e 369
↑ Xavier Delamarre, Noms de lieux celtiques de l'Europe ancienne, ed. Errance, 2012, p. 48, a alto-duron

Portau de Guiana

[1] ttps://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k9616679v/f82.item.zoom p. 70

[bbf-2] 2,0 et ^2,1 Bénédicte Boyrie-Fénié, Dictionnaire toponymique des communes. Gironde, ed. CAIRN e Institut Occitan, Pau, 2008, p. 363

[3] Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 681

[4] Xavier Delamarre, Dictionnaire de la Langue gauloise, ed. Errance, 2na edicion, 2008, p. 303

[5] Xavier Delamarre, Noms de lieux celtiques de l'Europe ancienne, ed. Errance, 2012, p. 256 e 369

[6] Xavier Delamarre, Noms de lieux celtiques de l'Europe ancienne, ed. Errance, 2012, p. 48, a alto-duron

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]