Lo Torne

una comuna francesa

Vilatge d'Occitània

Lo Torne (Le Tourne en francés) es una comuna bordalesa [1] de Guiana, lingüisticament gascona, administrada per lo departament de Gironda de la region de Novèra Aquitània, ancianament d'Aquitània.

Lo Torne
Le Tourne
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
L'ostau de comuna
Geografia fisica
geolocalizacion
Coordenadas 44° 42′ 41″ N, 0° 23′ 59″ O
Superfícia 2,53 km²
Altituds
 · Maximala
 · Mejana
 · Minimala
 
82 m
7 m
3 m
Geografia politica
País  Guiana Bordalés
Parçan Entre Duas Mars
Estat Bandièra de França França
Region
75
Novèra Aquitània
Departament
33
Gironda Escut de la Gironda
Arrondiment
332
Bordèu
Canton
3323
L'Entre duas Mars (Crion avant 2015)
Intercom
243301173
CC de las Pòrtas de l'Entre Duas Mars
Cònsol Marie-Claude Agullana
(2020-2026)
Geografia umana
Populacion
Populacion totala
(2019)
802 ab.
Evolucion de la populacion
Evolucion de la populacion

813 ab.
Densitat 305,53 ab./km²
Autras informacions
Gentilici (en francés)
Còde postal 33550
Còde INSEE 33534

Geografia

modificar
 
Comunas a l'entorn.


Perimètre dau territòri

modificar
Comunas confrontantas de Lo Torne
Haus
Tavanac  
Portèths Garòna delà Langoiran

Toponimia

modificar

Las fòrmas ancianas son Alturnum, Turnensis, Turnum, en latin, aus sègles XI-XIII, priorem de Al Turna, en 1168, parrochia de Torne, en 1273, in Torno, en latin, en 1273, cappella deu Torne, en 1342, Lo Torne, en 1361, prior deu Torne, en 1362 e 1367. La fòrma orala actuala es [lus'turnə] [2]. Seré lo nom prelatin d'un riu, le Tourne o puslèu lo prelatin turno-, « hautor, tuc » [3] (Dauzat e Rostaing), o alavetz, segon Jacques Astor, citat per Bénédicte Boyrie-Fénié, lo nom vendré de torne, derivat de l'ancian occitan torn « encinta fortificada » (mot pas atestat); torn seré benlèu un crosament dau latin turris, « torn » damb lo prelatin turno, « elevacion de terrenh », derivat de la racina pre-indoeuropèa tor- (en relacion damb turon). B. Boyrie-Fénié sosten l'idèa d'Astor, perqué pensa que lo nom aparten a l'estrata dialectala (seré d'epòca occitana e non pas latina). Lo plurau de la fòrma orala [que per un còp B. Boyrie-Fénié a pas imaginat] es en contradiccion damb las fòrmas ancianas e donc pas retengut dens la grafia [2]. Delamarre considèra que turno- es celtic e a lo sens de « hautor » [4] e dona per origina au Torne turnā, « hautor » o « los bens de Turnos » [5]; coma lo vilatge ancian èra sau pug e que las pentas son hòrtas, lo prumèir sens, oronimic, sembla s'impausar.

La fòrma orala [lus'turnə], posteriora au sègle XIV, es benlèu un ancian gentilici, los torne(s), « los abitants dau Torne », fenomèn banal en Gironda. L'atestacion Alturnum sembla pas l'expression normala d'un article dens los tèxtes ancians e un tèma celtic *alto-, *alato-, *aluti- es una possibilitat [6]. D'un autre costat, la fòrma de 1168, Al Turna, puslèu contradictòria damb la precedenta, sembla justificar l'etimologia turnā de Delamarre; mes la fonetica bordalesa confond -a e -e finala, probablament a data anciana e l'interpretacion es fragila. Lo nom garda donc daus mistèris.

Istòria

modificar

Lo borg èra sau pug autescòps, sus la rota de Tabanac e ne'n demòra que lo cementèri, plaçat au lòc ont i avé una glèisa romanica, adara demolida e remplaçada au sègle XIX per l'actuala qu'es dens la ribèira. Los abitants comencèren de se desplaçar a partir dau sègle XVII cap au pòrt, pr'amor de las activitats de transpòrt sus Garòna e de construccion navala. Una evolucion comparabla se hit dens la comuna vesina de Langoiran e adara los dus borgs fòrman una sola vila.

Administracion

modificar
Lista daus cònsols successius
Periòde Identitat Etiqueta Qualitat
2014 2026 Marie-Claude Agullana PS Foncionària, conselhèira departamentala dempui 2015
març 2001 2014 Jean-Louis Larrieu-Manan    
  2001      
Totas las donadas non son pas encara conegudas.
  • Avant la refòrma cantonala de 2014, aplicada en 2015, la comuna èra dau canton de Crion; es adara dau canton de L'Entre-deux-Mers (en francés), donc de l'Entre Duas Mars.

Demografia

modificar
modificar « persona »
 v · d · m 
Evolucion demografica
Populacion comunala actuala (2013): 773, totala: 823
 

1793 1800 1806 1821 1831 1836 1841 1846 1851
480 482 492 472 533 498 548 563 549

1856 1861 1866 1872 1876 1881 1886 1891 1896
559 683 756 825 765 770 705 718 707

1901 1906 1911 1921 1926 1931 1936 1946 1954
782 822 697 632 634 620 559 561 580

1962 1968 1975 1982 1990 1999 2006 2007 2008
622
696
714
762
698
695
739
737
760
769
2009 2010
762
773
763
774
Fonts
Base Cassini de l'EHESS - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE
 
Evolucion de la populacion 1962-2008


Lòcs e monuments

modificar

Personalitats ligadas damb la comuna

modificar

Veire tanben

modificar

Ligams extèrnes

modificar
  1. https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k9616679v/f82.item.zoom p. 70
  2. 2,0 et 2,1 Bénédicte Boyrie-Fénié, Dictionnaire toponymique des communes. Gironde, ed. CAIRN e Institut Occitan, Pau, 2008, p. 363
  3. Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 681
  4. Xavier Delamarre, Dictionnaire de la Langue gauloise, ed. Errance, 2na edicion, 2008, p. 303
  5. Xavier Delamarre, Noms de lieux celtiques de l'Europe ancienne, ed. Errance, 2012, p. 256 e 369
  6. Xavier Delamarre, Noms de lieux celtiques de l'Europe ancienne, ed. Errance, 2012, p. 48, a alto-duron