Castèths Andòrta

Castèths Andòrta (Castets-en-Dorthe en francés) es ua anciana comuna vasadesa, en Gasconha, administrada pr'eu departament de Gironda de la region de Navèra Aquitània, ancianament d'Aquitània. Dempui lo 1er de genèir de 2017, a fusionat dab Castilhon de Castèths e es venguda comuna delegada e caplòc de la comuna navèra de Castèths e Castilhon.

Castèths Andòrta
Castets-en-Dorthe

Garòna e la neishença deu canal laterau de Garòna.

Geografia fisica

Coordenadas

44° 33′ 46″ N, 0° 09′ 07″ O

Superfícia

8,69 km²

Altituds
· Maximala
· Mejana
· Minimala

56 m
30 m
6 m

Geografia politica

Gasconha Vasadés

Vasadés (centrau)

França

Arrondiment de Lengon

Canton
3328

Lo Sud-Gironda (Lengon avant 2015)

Intercom
243301488

CC deu Sud Gironda

Cònsol

Daniel Flipo
(2014-2020)

Geografia umana

Populacion
Populacion totala
(2019)

1 454 ab.

Evolucion de la populacion

1 473 ab.

Densitat

136,02 ab./km²

Autras informacions

Gentilici

Casteriots, Casteriotes (en francés)

Còde postal

33210

Còde INSEE

33106

Geografia modificar

Comunas a l'entorn.

Perimètre deu territòri modificar

Situacion avant la formacion de la comuna navèra de Castèths e Castilhon

Comunas confrontantas de **Castèths Andòrta**
Sent Pèir d'Aurelhac (delà Garòna)	Sent Martin de Sescàs (delà Garòna)	Cauçdròt (delà Garòna)
Sent Perdon de Concas Sent Lobèrt		Varia Castilhon de Castèths
	Viaujac

Toponimia modificar

Las fòrmas ancianas son Castet (de ~), en 1274, Castrum Andorta, en latin, en 1274, Castet en Dorta, en 1307-1317, Castrum en Dorte, en latin, en 1307-1317, Redorta, en 1307-1317. Lo sens de Castèths es clar, mès demòra la question de l's finala, « adventícia » per ^[1]. L'idèa d'una pluralitat deus castèths es hòra de question, la que l' s finala represente -th- palatala d'origina es improbabla, perqué se'n vei pas de traça dens las fòrmas ancianas. En realitat, coma los vilatges en -ac son venguts sovent -ats (= -acs) en Vasadés e en Bordalés, çò que representa una confusion entre lo nom deu vilatge e lo deus abitants, Castèths èra Castèt(h) a l'origina e lo gentilici, bastit shens sufixe, èra los castèthS, e après, per confusion, la vila medisha vengut Castèths ^[2]. Es l'explicacion mès probabla. Lo gentilici actuau casteriòt, bastit regularament, a pr'aquò un perhum d'autenticitat e deu èste ancian.

Lo determinant Andòrta, « sembla relativament tardiu », çò escriu Bénédicte-Boyrie-Fénié. Se vei pas lo motiu d'aquera opinion, per duas rasons : purmèrament, Andorta apareish la medisha annada que Castèt(h), segondament, lo nom ancian de Castilhon de Castèths èra Castet/Casted e en latin Castello (que cau legir Castèth en occitan). Se podèva pas manténer una tala confusion entre los dus lòcs, e d'un costat Castèt(hs) vengot Castèt(hs) Andòrta, de l'aute lo segond Castèt(h) (mès lo pus ancian, probable, pr'amor de la data de las atestacions) vengot Castilhon. Lo determinant Andòrta, etimologicament endòrta o andòrta, deu latin intorta, sovent comprés coma en Dòrta per maishanta copadura e sovent omés (perqué èra pas mèi necessari, tanlèu que l'aute lòc cambièt de nom), a lo sens d'una branca plegadissa e torçuda, com la d'un vime, que sèrv a estacar los hagòts. Mès dens la practica èra una barradissa hèita de brancas plegadas e entrebescadas, dens una fortificacion, çò que lo mot Redorta (1307-1317), « redota », confirma ^[1].

Maserac, dab lo sufixe -acum, latinizacion deu sufixe gallés -āco(n), es lo nom d'un ancian grand maine antic. La basa es un nom latin d'òme, Macer o Macerius, mès dab Macerius, auré donat puslèu *Maseirac. Çò qu'es escrit dens lo Dauzat esclarzís pas totalament la question ^[3] e Mazeyrat o Mazerat vendré d' Amaricius ^[4]; cau partir mèilèu de Macer. Lo nom comun maceriae, « roïnas », totjorn dab -āco(n), auré donat Maseirac tanben, çò sembla.

Istòria modificar

Segon lo siti GAEL, la parròpia Sent Lobèrt e Sent Loís de Castèths et la parròpia Sent Roman de Maserac forman la comuna de Castèths (en francés Castets, vengut Castets-en-Dorthe lo 13 de julhet 1957) ^[5]. Aquera mencion es curiosa; solament, cau pas compréner que i avèva una glèisa Sent Lobèrt e Sent Loís. La glèisa Sent Loís de Castèths, situada dens lo borg, data deu sègle XIX. Mès, dens un lòc tant important, quasi una vila, n'i avèva pas una auta avant e que deviá tanben èste consacrada a Sent Loís ? I a una glèisa Sent Lobèrt - anciana - a Sent Lobèrt, a 1 km de Castèths. La comuna de Sent Lobèrt es hòrt petita, 2,11 km² e lo repartiment deu territòri de la parròpia devot èste inegau. A 1,5 km de Castèths, i a la glèisa Sent Roman de Maserac. Castèths, benlèu fondat au sègle XIII o un pauc avant, probablament dens la parròpia de Sent Lobèrt, augot una glèisa per necessitat quand vengot una aglomeracion importanta (la de Sent Lobèrt seré estada tròp petita).

Administracion modificar

Lista deus cònsols successius
Periòde		Identitat	Etiqueta	Qualitat
2014	2020	Daniel Flipo	divèrs dreta	retirat; cònsol de la comuna navèra de Castèths e Castilhon
2008	2014	Jean-Pierre Sart	UMP	mètge
2001	2008	Guy Furton	PS	recebeire de las talhas
	2001	Jean-Pierre Sart		mètge

Totas las donadas son pas encara conegudas.

Avant la refòrma cantonala de 2014, aplicada en 2015, la comuna èra deu canton de Lengon; es adara deu canton de Le Sud-Gironde (en francés), donc deu Sud Gironda.

Demografia modificar

modificar « persona »
v · d · m

Evolucion demografica
Populacion comunala actuala (2013): 1182, totala: 1470

1 002

974

1 088

1 002

1 082

1 180

1 207

1 309

1 343

1 355

1 320

1 441

1 355

1 274

1 237

1 202

1 163

1 120

1 099

1 111

1 124

950

934

815

853

876

980

953

920

889

829

996

1 124

1 221

1 233

1 240
1 261

2009

2010

1 243
1 266

1 211
1 236

Fonts

Base Cassini de l'EHESS - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE

Evolucion de la populacion 1962-2008

Populacion : 1164 (2018)
Densitat : 133,95

Lòcs e monuments modificar

Personalitats ligadas dab la comuna modificar

Véser tanben modificar

Ligams extèrnes modificar

Nòtas modificar

↑ ^1,0 et ^1,1 Bénédicte Boyrie-Fénié, Dictionnaire toponymique des communes, Gironde, ed. CAIRN e Institut Occitan, Pau, 2008, p. 107-108
↑ Miquèu Audoièr, Los gentilicis sense sufixe, in Lo Gai Saber n° 553, prima de 2019, p. 111-112
↑ Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 426, a Maizerais, e 444, a Mazeyrat-Aurouze
↑ Bénédicte Boyrie-Fénié, Jean-Jacques Fénié, Toponymie des Pays Occitans, edicions Sud-Ouest, 2007, p. 187
↑ https://web.archive.org/web/20130124070328/http://gael.gironde.fr/pages/Histo_commune.pdf

Portau de Gasconha

[bbf-1] 1,0 et ^1,1 Bénédicte Boyrie-Fénié, Dictionnaire toponymique des communes, Gironde, ed. CAIRN e Institut Occitan, Pau, 2008, p. 107-108

[2] Miquèu Audoièr, Los gentilicis sense sufixe, in Lo Gai Saber n° 553, prima de 2019, p. 111-112

[3] Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 426, a Maizerais, e 444, a Mazeyrat-Aurouze

[4] Bénédicte Boyrie-Fénié, Jean-Jacques Fénié, Toponymie des Pays Occitans, edicions Sud-Ouest, 2007, p. 187

[5] ttps://web.archive.org/web/20130124070328/http://gael.gironde.fr/pages/Histo_commune.pdf

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]