Bascoat
Lo Bascoat,[1] lo País Basco, tanben lo País Basc (Euskal Herria en basco), es un país istòric del sud-oèst d'Euròpa de lenga e cultura bascas. Se parteja entre los dos estats de França (part del departament dels Pirenèus Atlantics) e d'Espanha (part de la Comunautat Autonòma Basca e de la Comunautat Forala de Navarra). Lo gentilici es basco -a o basc -a (o fòrça rarament bàscol basca).
Bascoat | |
Euskal Herria | |
Capitala | |
Gentilici Basc, Basca; Basco, Basca | |
• Totala 20 947 km² | |
• Totala (2020) 3 193 513 ab. | |
• Densitat 153,02 ab./km² | |
+34 (Espanha) +33 (França) | |
UTC+01:00 | |
Geografia politica
modificarProvíncias
modificarLo Bascoat a sèt províncias istoricas o tradicionalas (en basc lurraldeak), tres al nòrd e quatre al sud. a. Dins lo Nòrd (en basco Iparralde), partida situada en França, en sus la mapa
- Labord (en basco Lapurdi);
- Sola (en basco Zuberoa);
- Bassa Navarra (en basco Nafarroa Beherea)/
b. Dins lo Sud (en basco Hegoalde), partida situada en Espanha:
- Comunautat Forala de Navarra (Nafarroako Foru Erkidegoa en basc) en rog sus la carta
- dins la Comunautat Autonòma Basca:
- Biscaia (en basco Bizkaia);
- Guipuscoa (en basco Gipuzkoa);
- Alaba (en basco Araba).
- Treviño o Trebiñu es una enclava en Alaba qu'aperten oficialament a la region de Castelha e Leon e a la província de Burgos. Una part de la populacion e dels elegits locals e tanben los movements basquistas considèran qu'es una part del Bascoat, donc demandan son incorporacion a la província d'Alaba.
Vilas principalas
modificarVilas principalas bascas | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Vila | Herrialde (Region) | Popolacion | Vila | Herrialde (Region) | Popolazione | |||||
1 | Bilbao | Biscaia | 355.731 | 11 | Basauri | Biscaia | 42.657 | |||
2 | Vitòria | Alaba | 239.562 | 12 | Errenteri | Guiposcoa | 39.315 | |||
3 | Pampalona | Alaba | 197.932 | 13 | Anglet | Labord | 37.934 | |||
4 | St. Sebastian | Guiposcoa | 186.185 | 14 | Tudèla | Alaba | 35.429 | |||
5 | Barakaldo | Biscaia | 100.061 | 15 | Leioa | Biscaia | 30.454 | |||
6 | Getxo | Biscaia | 80.770 | 16 | Galdakao | Biscaia | 29.049 | |||
7 | Irun | Guiposcoa | 61.006 | 17 | Sestao | Biscaia | 28.959 | |||
8 | Portugalete | Biscaia | 47.856 | 18 | Durango | Biscaia | 28.226 | |||
9 | Santurtzi | Biscaia | 47.076 | 19 | Eibar | Guiposcoa | 27.396 | |||
10 | Baiona | Labord | 44.506 | 20 | Biàrritz | Labord | 26.828 |
Lenga
modificarLa lenga basca (autonim: euskara [aguts̺ˈkaɾa]) es una lenga paleoeuropèa parlada al País Basc, valent a dire dins de zònas geograficas situadas al nòrd d'Espanha (País basc espanhòl Hegoalde: region de Navarra e region autonòma Comunautat de País Basc) e dins l'extrèm sud-oèst de França (Iparralde, País Basc francés, dins lo departament de Pirenèus Atlantics).
Lo basc es una lenga ergativa-absolutiva e en aquò diferís de totas las lengas indoeuropèas, qu'an un alinhament nominatiu-acusatiu. La sola lenga amb la quala lo basc a una parentat establida es la lenga aquitana atudada. Los glottologues, pel mejan de la tecnica dicha de reconstruccion intèrna, an temptat de reconstituïr una lenga proto-basca, pasmens, puèi que las donadas actualament en possession an pas encara permés de descobrir l'origina d'aquelas lengas, lor grop lingüistic familial es considerat coma isolat e sens ligam amb cap d'autre grop lingüistic.
Lo lexic basc es compausat majoritàriament de mots d'origina desconeguda, mas tanben de manlèus de sos vesins: compòrta de mots derivats del latin, de l'espanhòl e del gascon.