Sent Sebastian (Guipuscoa)
Sent Sebastian (oficiaument, en basco, Donostia) qu'ei ua ciutat basca e gascona de 187 849 abitants. Qu’èra dens lo ducat de Vasconia/Gasconha a sa creacion, e s’i parlèc longtemps gascon. [1],[2] Uei qu’ei la capitau deu territòri de Guipuscoa en la comunautat autonòma deu Bascoat, en l’estat espanhòu.
|
Sent Sebastian
Donostia | |||||
|---|---|---|---|---|---|
.jpg) | |||||
| Vista panoramica de Sent Sebastian | |||||
| |||||
| |||||
| Geografia fisica | |||||
| Coordenadas | 43° 19′ 17″ N, 1° 59′ 08″ O | ||||
| Superfícia | 60,89 km² | ||||
| Altituds · Mejana |
6 m | ||||
| Geografia politica | |||||
| Estat |  Espanha | ||||
| Comunautat autonòma | Bascoat | ||||
| Territòri istoric | Guipuscoa | ||||
| Geografia umana | |||||
| Populacion (2022) |
187 849 ab. | ||||
| Autras informacions | |||||
| Còde postal | 20001–20018 | ||||
Geografia modificar
Sent Sebastian qu’estó creat com un pòrt suu Peugue e ua ciutat navèths dens lo parçan istoric de la vath d’Ernani, haut o baish lo bacin d’Urumea.
Lo territòri de Sent Sebastian qu’a tres exclavas:[3]
- Zubieta, au sud-oèst, dempuish l’independéncia d’Usurbil (1390)
- Landarbaso, au sud-èst, dempuish l’independéncia d’Astigarraga (1987)
- Urdaburu, au sud de Landarbaso, dempuish la division deus Monts Francs d’Urrumea (Zilegiak) enter las comunautats qui’s los partejèvan (Sent Sebastian dab Auça, Ernani e Urnieta)
Istòria modificar
Sent Sebastian qu’estó creat a la fin deu s. XI.[4] Qu’èra deu ducat de Gasconha originau e de la diocèsi de Labord/Baiona.[5],[6] Lo son territòri qu’estó mei grand, e qu’estó arredusit per creacion d’autes comunas o annexion a d’autes comunas:
- 1390: separacion d’Usurbil
- 1805-1809, e dempuish 1813: separacion deu Passatge de Sent Pèir (uei dens Los Passatges)
- 1821-1823, 1879-1940: separacion d’Auça
- 1943-1987: annexion provisòria d’Astigarraga
Toponimia e preséncia de l'occitan modificar
Ua part de la toponimia locau qu’es gascona,[7] com:
- lo mont Orgulh
- Ayet (Alhet)
- Molinao (Molin Nau)
- l’ancian quartièr deu Passatge de Sent Pèir, destacat en 1805 e definitivament en 1813
- Miramon (Miramont)
- Gros (Gròs, de l’arquitècte Tomàs Gròs)[8]
La lenga s’i parlè longtemps. [9]
Referéncias modificar
- ↑ “Habiéndose unido entonces la Gascuña con Castilla, alli se fecha la introducción de la lengua gascona en San Sebastian, que llegó á usarse hasta en instrumentos públicos. Alfonso VIII incluyó entre sus títulos el nombre de San Sebastián”. Madoz (2022).
- ↑ Ciriquian-Gaiztarro (1951).
- ↑ Sáez (2013).
- ↑ 1080 segon Artola (2004).
- ↑ Lartiga (2009).
- ↑ Blanc (2022).
- ↑ Múgica (1923).
- ↑ Múgica (2001).
- ↑ Artola (2004) p. 32.
Bibliografia modificar
- Artola (2004): Miguel Artola. Historia de Donostia-San Sebastián. Sent Sebastian: Nerea, 2004. ISBN 84-86763-49-5
- Blanc (2022): Joan Francés Blanc. Las comunas d’Occitània (segonda edicion, 2022). Estrasborg: Edicions Talvera. 2022. ISBN 979-10-90696-37-2.
- Ciriquian-Gaiztarro (1951): Mariano Ciriquian-Gaiztarro, "La lengua gascona en San Sebastián", Boletín de la Real Sociedad Bascongada de los Amigos del País 1951, vol. 7, n°1, pp. 100-101.
- Gavel (1918): Henri Gavel, "Note sur d'anciennes colonies gasconnes en pays basque", Revista Internacional de los Estudios Vascos. IX, 1918.
- Lartiga (2009): Halip Lartiga. Le gascon, origines, aréologie et caractérisation. 2009
- Madoz (2022): Pascual Madoz e Ibáñez. "Sebastián (San)", Diccionario geográfico-estadístico-histórico de España y sus posesiones de Ultramar. Vol. 28. Estrasborg: Edicions Talvera. 2022. p. 9578 e seguentas.
- Múgica (1923): Serapio Múgica Zufiría, Los gascones en Guipúzcoa. Sent Sebastian: Imprenta de la Diputación de Guipúzcoa, 1923.
- Múgica (2001): Serapio Múgica, "Galería de Donostiarras illustres", Boletín de estudios históricos sobre San Sebastián, N°35, Sent Sebastian: Dr Camino Institutua, 2021.
- Sáez (2013): Juan Antonio Sáez García, "Los enclavas de San Sebastián", Geografía e Historia de Donostia S. Sebastián, en linha 2013.