Ardes de Cosa

una comuna francesa
(Redirigit dempuèi Ardes)

Vilatge d'Occitània

Ardes de Cosa [ˈaʁdə][1][2], [ˈæʁdə][3] (Ardes en francés) z-es una comuna auvernhata dau departament dau Puèi de Doma e de la region d'Auvèrnhe-Ròse-Aups, ancianament d'Auvèrnhe.

Ardes de Cosa
Ardes
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
Le vialatge de vès Ardes.
Armas
Geografia fisica
geolocalizacion
Coordenadas 45° 24′ 16″ N, 3° 07′ 38″ E
Superfícia 16,59 km²
Altituds
 · Maximala
 · Mejana
 · Minimala
 
1 039 m
620 m
485 m
Geografia politica
País  Auvèrnhe
Estat Bandièra de França França
Region
84
Auvèrnhe Ròse Aups
Departament
63
Puèi de Doma Armas dau Departament dau Puèi de Doma
Arrondiment
633
Soire
Canton
6303
Braçac (Auvèrnhe) (chapluòc dau canton d'Ardes davant 2015)
Intercom
246300990
CA Agló País de Soire
Cònsol Bernard Veissière
(2014-2020)
Geografia umana
Populacion
Populacion totala
(2018)
583 ab.
Evolucion de la populacion
Evolucion de la populacion

589 ab.
Densitat 31,34 ab./km²
Autras informacions
Gentilici ardesian/-iana
Còde postal 63420
Còde INSEE 63009 [archive]

Geografia

modificar

Ardes z-es implantat sobre los contrafòrts orientaus dau Sejalèir dont z-es le principau borg. z-Es egalament situat le long de l'aiga Cosa d'Ardes ce que li vau de còps l'apelacion d'Ardes-sur-Couze. Le vialatge z-es devesit en doas partidas : le gròs dau borg se situa sobre un petit platèl que domina la valada de la Cosa e una autra partida z-es situada en contrabas le long de l'aiga. Las teuladas dau vialatge son rojas, los teules ajant remplaçat las lausas. En un sègle e demèi, le vialage perdiguèt 80 % de sa populacion mas despuèi quauque temps, la demografia tòrna partir a la auça : novèls escolèirs vès l'escòla, novèla espiçariá, novèla bolanjariá. La vida repren dins quel vialatge que coma tan d'autres dins le Sejalèir seguèt desertat. L'espèr d'una novèla vida se legís sobre las façadas tornat faitas a nòu de quauques v-uns ostaus.

Comunas confrontantas de Ardes
Rentèiras
Masoira   Aunhac
Achiac

En 2010, le climat de la comuna z-es de tipe climat oceanic alterat, segon un estudi del Centre nacionau de la rechèrcha scientific que s'apuia sobre una seria de donadas que tapan le periòde 1971-20001. En 2020, Meteo-França publia una tipologia de los climats de la França metropolitana dins la quanha la comuna z-es expausada a un climat de montanha o de marjas de montanha e z-es dins la region climatica Nòrd-èst del Massís Centrau, caracterizada per una pluviometria annuala de 800 a 1 200 mm, ben repartida dins l’annada[4].

Per le periòde 1971-2000, la temperatura annuala moiana z-es de 9,5 °C, embei una amplitud termica annuala de 16 °C. L'acumulacion annuala moiana de precipitacions z-es de 705 mm, embei 8,1 jorns de precipitacions en janvèir e 6,6 jorns en julhet. Per le periòde 1991-2020, la temperatura moiana annuala observada sobre l'estacion meteorologica de Meteo-França la mai pròcha, « Anzat-le-Luguet_sapc », sobre la comuna d'Anzat e le Luguet a 10 km a volada d'aucèl, z-es de 7,5 °C e l'acumulacion annuala moiana de precipitacions z-es de 1 207,2 mm. Per l'avenir, los paramètres climatics de la comuna estimats per 2050 segon diferents scenaris d'emission de gas embei efèit de sarra son consultables sobre un site dediat publiat per Meteo-França en novembre 2022.

Urbanisme

modificar

Tipologia

modificar

Ardes z-es una comuna rurala, per ce que fai partida de las comunas pauc o franc pauc densas, au sens de la grilha comunala de densitat de l'Insee.

D'un autre costat la comuna fai partida de l'aira d'atraccion de vès Soire, que z-es una comuna de la corona. Aquela aira, qu'agropa 53 comunas, z-es categorizada dins las airas de mens de 50 000 abitants.

Toponimia

modificar

Las atestacions ancianas son Radicatensi (911), Raditensi (Xe), Ardes en 1295[5], Ardusii (1421).

Segon Ernèst Negre, le nom ven de l'adjectiu femenin plurau latin aridas (tèrras): "(tèrras) sechas, aridas"[5].

Segon Albèrt Dauzat, la finala -e muda en occitan exclutz une finala latina en -a, donc benliau una origina coma *Arate[6].

Istòria

modificar

Autrecòp proprietat de la familha de Mercuer. L'elevatge d'oelhas joguèt un ròtle major dins l'economia del vialatge que bailèt son nom a une raça locala, l'ardes.

Le canton subiguèt un fòrt exòde au sègle XIX.

Los Espitalèirs

modificar

La Ribèire l'Evesque z-es una anciana proprietat de l'òdre de Sent Joan de Jerusalèm, membre de lur comandariá de Montchalm taica la Revolucion francesa. Inicialament, un don d'Estève VI de Mercuer, evesque de Clarmont aus Augustins de Sent Laurenç d'Ors eschamjat en 1240 embei los Espitalèirs contra l'Espitau de Chaumont,

Administracion

modificar
Lista daus cònses successius
Periòde Identitat Etiqueta Qualitat
2008 2014 Bernard Veissière    
març de 2001 2008      
Totas las donadas non son pas encara conegudas.

Demografia

modificar
modificar « persona »
 v · d · m 
Evolucion demografica
Populacion comunala actuala (2013): 520, totala: 527
 


1962 1968 1975 1982 1990 1999 2006 2007 2008




Cercar [archive]
Cercar [archive]
Cercar [archive]
599
605
626
2009 2010
610
632
607
629
Fonts
Base Cassini de l'EHESS (recercar) [archive] - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE [archive]
 
Evolucion de la populacion 1962-2008


  • En 2018 la populacion z-èra de 583 abitants.

Luòcs e monuments

modificar
  Clicatz sus una vinheta per l’agrandir.

Personalitats liadas a la comuna

modificar
  • Charles Albanèl, explorator occitan.
  • Sent Odilon z-es naissit vès Ardes en 962.

Veire tanben

modificar

Liams extèrnes

modificar

Nòtas e referéncias

modificar

Referéncias

modificar
  1. Collectatge IEO 63, dins le parlar de la comuna.
  2. Albert Dauzat, Glossaire étymologique du patois de Vinzelles, Montpellier, Société des langues romanes, 1915, p. 446. Aquí le z- es pas una letra eufonica, ven de la liason embei le mot vès, "vase vès Ardes" [vaz.vøz ͜ˈaʁdə].
  3. Collectatge IEO 63, dins le parlar de Compens.
  4. http://pluiesextremes.meteo.fr/france-metropole/Un-peu-de-geographie.html [archive] (consultat le 10 de janvèir 2024).
  5. Anar a : 5,0 et 5,1 Ernèst Negre. Toponymie générale de la France: Formations préceltiques, celtiques, romanes, p. 325. 
  6. Albèrt DauzatLa toponymie gauloise de l'Auvergne et du Velay. Revue des Études Anciennes, p. 366.