Wikipèdia

Acari

Los acarians (Acari o Acarina; del grèc: ακαρής "tròp cort") son un taxon d'aracnids.

Son de talha generalament minuscula : d'unes son microscopics, e mesuran pas que qualques desenats de micromètres, los mai grands depassan pas 2 cm (levat las langastas gavadas de sang que dins las espècias tropicoeqüatorialas pòdon aténher la talha d'una « bèla » cerièsa).

Lo còs es particularament compacte per un artropòde acausa de la fusion del prosòmi (l'equivalent del cefalotorax d'autres artropòdes) e de l'opistosòmi (o abdomèn) en una massa unida e de la quasidesaparicion de las traças de segmentacion.

Existisson prèp de 50 000 espècias repertoriadas, mas la diversitat vertadièra del grop es probablament superiora al milion d'espècias[1]. La varietat de lors mòdes de vida (abitat, nicha ecologica, mòde d'alimentacion…) es sens egala en çò dels Aracnids.

N'i a fòrça que vivon liurament dins lo sòl o l'aiga, mas los acarians an tanben desvolopat una granda diversitat de relacions amb d'autres èssers vivents — animals o vegetals —, que van de la forèsia a l'endoparasitisme. Existís en particular un grand nombre d'espècias parasitas, eventualament patogènas per las plantas, los animals o l'òme.

Demest los mai coneguts, figurana las langastas, lo sarcòpte responsable de la gala, lo varroa parasit de las abelhas, los acarians de las poscas (Dermatophagoides pteronyssinus per exemple) susceptibles de provocar d'allergias a certainas personas, o encara los rogets.

Morfologia

modificar
 
Acarian predator de talha macroscopica (de la familha dels Caeculidae)
 
Acarian esculptat, en omenatge a la microfauna acariana productritz de las crostas de fromatge e que contribuís a lor afinatge

A causa de la fusion de las diferentas regions del còs, la morfologia dels acarians es unica. Las solas traças visiblas de la segmentacion d'origina son los apendicis, pèças bucalas e patas. Las pèças bucalas, quelicèras e pedipalpas, son sovent fòrtament modificadas en relacion amb l'alimentacion correspondenta. Constituisson un ensemble que per las langastas pren lo nom de capitulum (del latin « cap ») separat de la rèsta del còs per un silhon. La rèsta del còs es nomenada idiosòme per las langastas.

De cada costat del còs se tròba un estigmat que servís d'orifici respiratòri.

Reproduccion

modificar

Los acarians son essencialament, siquenon exclusivament ovipars. Coma pels insèctas, als uòus succedisson una larva, puèi baba e enfin l'adulte. Certans autors nuançan pels acarians la nocion d'estadi e la de estasi, e fan la diferéncia, al dintre de l'estasi nimfal, entre diferents estadis, cadun separats per una muda, mas de fòrt febla amplitud, plan diferenta de la que transfòrma la larva en baba, e aquela en l'adulte.

Mòdes de vida

modificar

Segon las espècias, l'abitat e lo comportament son extrèmament variats.

Alimentacion

modificar

Los regims alimentaris dels acarians son fòrça variats segon las espècias o los gropes : fitofags, predators, ematofags e linfofags, etc. La noiridura pòt èsser predigerida abans l'ingestion, per inoculacion de saliva. D'unes acarians consoman d'aliments solids (animals e vegetals) en los esquichant gràcias a lors quelicèrs en forma de pinça. Puèi, las substàncias solidas son digeridas a l'exterior del còs gràcias a d'enzims secretats per las glandas salivàrias. D'autres acarians son de chucaires de sang o de saba. L'epitèli de l'intestin mejan capta los aliments per fagocitòsi.

Las espècias liuras

modificar

Pòdon èsser marinas, dulçaqüicòlas, terrèstras. Pòdon èsser carnivòras, vegetarianas o detritivòras. Certanas provòcan de galas suls vegetals. D'autras vivon sus las denadas alimentàrias (Ex : Tyrolichus casei pels fromatges de pasta mai mofla o Acarus siro autrescòps apelat Tyroglyphus farinae, dich ciron que produssís las crostas de fromatges durs tals coma la Mimoleta). D'autras vivon dins las denadas entrepausadas coma lo blat o la farina. Un desenat d'espècias es responsable d'allergias per l'Òme (Dermatophagoides, Acarus siro, Pidoglyphus destructor).

  • Los idracarians son comuns dins las aigas doças,
  • Los alacarians (marins) se pòdon rencontrar fins a 4 000 mètres de prigondor.
  • Los oribats son un grop d'acarians sustot abondents dins lo sòl. Consoman de degalhs vegetals que fragmentan en pichons elements e facilitant atal lo ròtle dels bactèris dins la formacion de l'humus.

Las espècias parasitas

modificar

N'existís una granda quantitat e son pas encara totas conegudas.

A títol d'exemple, los sarcòptes (Sarcoptes scabiei) curan de galariás dins l'epidèrme dels mamifèrs e causan la gala (inclús per l'Òme).

Los ixòdes o langastas se fixan suls mamifèrs e los ausèls e chucan lor sang. Las langastas pòdon èsser de vectors de virús, de bactèris (espiroquèts) e protozoaris patogèns. Los ixòdes pòdon transmetre Brucella, l'agent de la brucellòsi. Ornithodoros moubata es una langasta africana que transmet a l'Òme Spirochaeta duttoni (agent de fèbre recurrenta). En America del Nòrd, las langastas del genre Dermacentor transmeton l'agent de la fèbre porpra de las montanhas rocosas.

Trombicula autumnalis, o rogets, parasita los animals de sang cauda (inclús l'Òme) a l'estat larvari.

Mantuna espècia de demodex vivon en parasit o en simbiòta (en tant que netejant los pòrs d'un excès de sebum) de mamifèrs, dont l'Òme Demodex folliculorum que viu dins las glandas sebacèas de l'Òme e Demodex brevis que viu dins lo follicul pilós uman.

Lo tetranic teissièr (Tetranychus urticae) viu sus las fuèlhas de las plantas ont teis de telas de seda, l'acarian roge dels pomacèas (Panonychus ulmi) es patogèn de la vinha e dels arbres fruchoses. Eriophyes vitis provòca l'eriniòsa de la vinha (desformacion de las fuèlhas).

La familha dels Podapolipidae parasita comunament los abelhards[2].

Taxonomia

modificar

Classificacion[3]

modificar

Los acarològs considèran los acarians coma una sosclassa devesida en dos Superòrdres, mentre que los autres aracnològs lors conservan lo reng d'òrdre.

Classificacion filogenetica

modificar
Article detalhat: Acari (classificacion filogenetica).

Qualques familhas

modificar

Acaridae, Analgidae, Anystidae, Argasidae, Ascouracaridae, Atopomelidae, Bdellidae, Carpoglyphidae, Cheyletidae, Demodicidae, Dermanyssidae, Dermationidae, Epidermoptidae, Eriophyidae, Glycyphagidae, Halarachnidae, Ixodidae, Knemidokoptidae, Kytoditidae, Laelapidae, Laminosioptidae, Leeuwenhoekiidae, Listrophoridae, Macrochelidae, Macronyssidae, Microdispidae, Penthaleidae, Phytoptidae, Phytoseiidae, Psorergatidae, Psoroptidae, Pyemotidae, Pyroglyphidae, Rhinonyssidae, Rhynchaphytoptidae, Sarcoptidae, Sitercoptidae, Tarsonemidae, Tenuipalpidae, Tetranychidae, Trombiculidae.

Lo mond animal:
  • amb asterisc : los tipes d'organizacion que son de grases evolutius correspondent pas a de gropes monofiletics, mas parafiletics (comportant pas totes los descendents d'un meteis ancèstre – exemple : los descendents d'ancèstres vermifòrmes son pas totes uèi de vèrms, etc.).
  • En jaune : las principalas explosions radiativas.
* Unicellulars Procariòtas (cellula sens nuclèu) ♦ Equinodèrmes: Orsin, Crinoïdes, Congombres de mar, estèla de mar e ofiura. ♦ Bivalves (cauquilhatges)
>* Unicellulars Eucariòtas (cellula de nuclèu)   ♦ Gasteropòdes (escagaròls, limauces,...)
>* Esponga (organisme multicellular) ♦ Mollusques ♦ Cefalopòdes (Pofres, sépias)
>* Polip: idras, coralh e medusa  
>* Vèrm (mobilitat e tube digestiu) bilaterian     ♦ Trilobits (de doas a 24 patas - atudat)
>* Peisses agnats (sens maissas) ♦ Artropòdes primitius tipe miriapòdes (Fòrça patas)   ♦ Decapòdes: crancs e escrabidas (dètz patas)
>* Peisses primitius (peisses cartilaginoses) ♦ Aracnids de uèch patas: aranhas, scorpions et acarians. ♦ Domaisèlas
>* Peisses tipics (peisses ossoses) ♦ Sèrps > exapòdes (de sièis patas) : Insèctes primitius sens alas (tipe Apterygota).   ♦ Babaròts, mantas, termites.
>* Peisses de nadarèlas carnudas (Sarcopterygii) ♦ Dinosaures (atudat) ♦ Ortoptèr (sautarèla, grèlh).
>* Tetrapòdes primitius (tipe Anfibians) ♦ Crocodils ♦ Marsupials ♦ Emiptèrs (Barnats pudents, cigalas,...)
>* Reptils primitius (Amniòtas de tipe Lausèrt)   ♦ Tartugas ♦ Insectivòrs (Taupia, Eiriç,...) ♦ Coleoptèrs (escarabat, catarineta,...)
  ♦ Ausèls ♦ Quiroptèrs (Ratapenada) ♦ Imenoptèrs (abelha, Vèspa, formiga
  ♦ Primats ♦ Diptèr (moscas)
  >*Mamifèrs primitius tipe monotrèma   ♦ Rosegaires e Lagomòrfs (conilhs) ♦ Lepidoptèr (parpalhòl)
♦ Carnivòrs ♦
♦ Ongulats ♦

Metòde de contraròtle de las populacions

modificar
  • Lucha quimica

Los acaricids

  • Lucha biologica

Los predators naturals

Galariá

modificar

Nòtas e referéncias

modificar
  1. ↑ Walter, D.E. and Proctor, H.C. 1999. Mites: Ecology, Evolution and Behaviour, CAB International.
  2. ↑ Page sur les Podapolipidae (en)
  3. ↑ A Manual of Acarology 3rd Edition. Krantz e de Walter

Vejatz tanben

modificar

Suls autres projèctes Wikimèdia :

Articles connèxes

modificar

Ligams extèrnes

modificar
Recuperada de « https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Acari&oldid=2436597 »