Wikipèdia

Marcela Delpastre

Marcela Delpastre (Germont, 2 de setembre de 1925-Germont, 6 de belier de 1998) es n'autora lemosina de lenga occitana mai francesa.

Marcela Delpastre
File:M-delpastre.jpg
Naissença2 de setembre de 1925, Germont, Chambaret
Decès6 de belier de 1998, Germont, Chambaret
Ocupacionpoetessa, etnografa, agricultritz
Genrepoesia, autobiografia
Prèmis
Prèmi Jaufre Rudel

Bocins de vita

modificar

Marcela Delpastre es nascuda lo 2 de setembre 1925 a Germont sus la comuna de Chambaret en Corresa. Filha, pita filha, reira pita-filha de paisans lemosins, 'la naisset au cuer de la civilizacion paisana lemosina. Chas ela auviguet e aprenguet doas lengas, l'occitan mai lo francés. Fuguet escoliera a Surdòu e a Sent Liunard (Nauta Vinhana) puei anet au collegi de Briva (Corresa) ente aguet un bacalaureat filosofia-literatura. Puei faguet un passatge a l'Escòla daus Arts Decoratius d'a Limòtges. Se passionet per las fòrmas umanas (los visatges, las corbas femeninas..) e per l’estetica en generau.

En 1945 tornet viure a Germont, dins la bòrda familiala, ente faguet tota sa vita la paisana (trabalh que fasiá « perque foliá ben minjar »). Tot en trabalhant, que ‘la sia justant (molzant) las vachas o que ‘la sia sus son pelador (tractor), se plantava pas de calcular quauquas rimas, de pensar a quauques poemas. La poesia l’acompanhava tota la jornada, e aviá totjorn dins la pòcha un pitit quasern e un creion ; quand l’inspiracion veniá, quand los verses eran ‘quí, ‘ribats braves dins sa testa, la Marcela plantava sa besunha e se metiá d’escriure. Podem pensar que ‘na bona part de sos chap d’òbras son nascuts sus ‘na bala de palha dins l’estable o a la broa d’un prat.

A la fin de las annadas 40 e au començament de las annadas 50, alora que los quaserns de poemas e de nòtas començavan de s’apilar, Marcela Delpastre enviet daus textes per quauquas revisdas e antologias de poesia. Fau dire que quauqu’unas de sas correspondéncias literàrias li encoratjavan. De pitas publicacions en pitas participacions, ‘la se faguet conéisser mai apreciar dau monde « letrat » dau Lemosin.

Au començament de las annadas 60, la Marcela veiguet s’apreimar la mòrt de son pitit vilatge de Germont e constatet emb dolor la mòrt de tota la civilizacion paisana tradicionala e millenària de Lemosin. Los tractors remplaçavan los buòus, las machinas las mans, las televisions las velhadas… Marcela comencet de s’interessar vertadierament aus contes, dires e tradicions de son país, e faguet rencontre dau Robert Joudoux (de la revisda Lemouzi) e dau Jean Mouzat (autor occitan lemosin).

La primiera òbra en occitan de la Marcela Delpastre fuguet La lenga que tant me platz : E si m’aproisme a la senta taula, voldriá ‘na òstia de pan de blat—per comuniar tot per lo còp emb lo bon Dieu e emb la terra—ensemble belament ‘semblats –coma l’alen a la saba daus blats—dins la lenga que tant me platz. A partir de queu moment, Marcela Delpastre decidet d’escriure en lemosin, de Lemosin e sus Lemosin. Publiquet dins la revista sus-citada quauques poemas permieg los quaus Lo Rossinhòl e l’Eglantina e Lo chamin de terra. Per escriure pus aisadament, aprenguet la grafia classica occitana.

Au mieg de las annadas 1960, la Marcela se metet de collectar e de tornar inventar daus contes tradicionaus lemosins. Lo primier recuelh fuguet publiat en 1970 jos lo titre Los contes dau Pueg Gerjant. Parallelament ‘la comencet de far òbra d’etnològa de son país emb Le tombeau des ancêtres : coutumes et croyances autour des fêtes religieuses et des cultes locaux. En 1968 fuguet publiat La vinha dins l’òrt, poema premiat au concors Jaufre Rudel. Sa version francesa (La vigne dans le jardin) fuguet mesa en teatre en 1969 per la tropa de Radio-Limoges, tropa que montarà dins las annadas 1970 d’autres textes de Delpastre (L’Homme éclaté, La Marche à l’étoile). Marcela Delpastre contunhet d’escriure daus poemas, nonmas quauques d’entre ilhs fugueren publiats a l’epòca dins las revistas Lemouzi, Traces, Poésie 1, Vent Terral, Òc…

Capèla dau puèg Gerjant, lòc d'inspiracion de Marcèla Delpastre

En 1974 Los Saumes pagans surtigueren dins la colleccion Messatges de l’IEO. Qu’es queu recuelh de poemas que la faguet vertadierament conéisser de tot lo monde literari occitan. Dins Le Bourgeois et le paysan, Delpastre contunha d’estudiar las costumas, los creires e la tradicion orala de son país lemosin, ‘quela vetz sus lo teme dau fuec. Mai tard ‘quo sira lo torn de las sauvatginas, de las bestias, d’estre a l’onor dins son Bestiari lemosin , bestiari navegant entre realitat e mitologia. Dins las annadas 1970, la Marcela fai doas rencontras importantas, ‘quelas dau Micheu Chapduelh e dau Jan dau Melhau. ‘La participarà regularament a lor revista Lo Leberaubre (per balhar de las raiç au leberon e far córrer l’aubre la nuech). Delpastre comencet d’estre coneguda (mai que son òbra segurament) daus Lemosins per sas intervencions e sas entrevistas dins la premsa locala (Limousin Magazine, La Montagne, l’Echo, le Populaire… ) e mai de tots los occitanistas gràcias a las revistas Òc, Occitans, e subretot Connaissance des Pays d’Oc (per la pluma d’Ives Roqueta).

Dins sas darrieras annadas, la Marcela aviá beucòp trabalhat coma son amic Jan dau Melhau per far tornar viure e surtir de la polsiera de las centenas de textes inedits. Sufrenta de la malaudia de Charcot, Marcela Delpastre moriguet lo 6 de belier (feurier) 1998 a sa bòrda d'a Germont, ente era nascuda, ente era totjorn demorada e ente aviá totjorn trabalhat. Jan dau Melhau, son legatari universau, contunha e ‘chaba d’editar tota l’òbra de Delpastre a las edicions Lo Chamin de Sent Jaume. Los manuscrits dau poeta son conservats a la biblioteca municipala d’a Limòtges.

Poeta, contaira, romanciera mai etnològa, Marcela Delpastre es auei reconeguda coma fasent partida daus dietz escrivans occitans pus importants dau segle XX (au costat de Joan Bodon, Bernat Manciet, Renat Nelli, Max Roqueta). Lo messatge de ‘quela femna, ela qu’a jamai quitat sa terra lemosina, s’espandís a l’universau e parla per tots los òmes, e ‘qu’es ‘quò que fai la fòrça e la beutat de son escritura.

Bibliografia

modificar

Autobiografia

modificar
  • 1993 : Les chemins creux : une enfance limousine (Payot, Paris)
  • 1994 : Derrière les murs : les années de pension (Payot, Paris)
  • 1996 : Las vias priondas de la memòria –tome 1 des Mémoires- (L’Ostal del Libre, Orlhac)
  • 1996 : Le temps des noces (Payot, Paris)
  • 1998 : Le jeu de patience (Payot, Paris)
  • 2004 : Mémoires : Les lourdes chaînes de la liberté - Le passage du désert - La fin de la fable (ed. Lo Chamin de Sent Jaume, Meusac)

Liams extèrnes

modificar
Recuperada de « https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Marcela_Delpastre&oldid=2445298 »