Manga (fruch)
La manga es lo fruch del manguièr, grand arbre tropical de la familha de las Anacardiaceae, originari de las sèlvas d'Índia, de Paquistan e de Birmania ont encara buta a l'estat salvatge.
Aquel arbre, lo Mangifera indica, a un fulham persistent, dens e vert escur. La forma de son fruch es a la base del motifu cachemire.
Son nom ven del portugués manga, revirat del malaialam മാങ്ങ, māṅga, que ven del tamol மாங்காய், māṅgāy.
Se nomena mangas salvatjas los fruchs d'autres arbres, du genre Irvingia (aqueles fruchs son verts amb de tacas negras e lor carn es d'una bèla color iranjat e d'un perfum delociós) [1], de la familha de las Irvingiaceae.
Descripcion
modificar
La manga es un fruch de carn, son pes varia de 300 g a 2 kg.
Es una drupa, sa carn aderís a un clòsc larg, plan e limpant. Pòt èsser ronda, ovala o reniforma, e presenta una rusca podent èsser de color jauna, verda o roja, que se cal levar, que conten de substéncias irritantas e es donc pas comestibla.
Sa carn es jauna escura, onchosa, grassa e sucrada amb un gost pareissent al persèc e a la flor. Segon las varietats o quand lo fruch es tròp madur, la carn ven a vegada filosa.
Istòria
modificarSegon los tèxtes, Boda recep en don de la cortesana Ambapali un vergièr de manguièrs per i meditar e, segon las interpretacions, per li servir de renda lui permetent atal de se consacrar a sa dralha.
Lo manguièr se seriá espandut amb lo bodisme, atenguent al sègle V AbC. la Malaisia puèi l'Orient Extrèma. Lo viatjaire e pelegrin chinés Xuanzang l'auriá nenat en China de son viatge en Índia. Los Arabs l'introduguèron, eles, a l'Orient Mejan e en Africa.
En 1328, Jodanus Cutulus, evesque de Columbum, Quilon al Kerala de fach la primièra mencion. Dins la primièra mitat del sègle XV, lo vitjaire Nicolò de' Conti en fach la primièra descripcion jom nom d'amba, del sanscrit amram.
D'Africa, los Portugueses lo menan al Brasil e s'espandís dins lo Mond Nòu. Las primièras culturas en Florida, dugudas al Doctor Henry Perine, datan de 1833, lo fruch atenguèt la Califòrnia dins los ans 1880.
Ara, la manga es cultivada dins totes los païses trpicals e subtropicals, e se conéis de centenats d'espècias diferentas, qu'unas solament son comercializadas.
Espècas
modificar- Mangifera altissima
- Mangifera caesia
- Mangifera camptosperma
- Mangifera casturi
- Mangifera foetida
- Mangifera indica
- Mangifera kemanga
- Mangifera longipes
- Mangifera macrocarpa
- Mangifera odorata
- Mangifera pajang
- Mangifera pentandra
- Mangifera persiciformis
- Mangifera siamensis
Varietats
modificar
- Alphonso (Índia)
- Amélie dicha "Gouverneur" (Burkina Faso)
- Cogshall (La Reünion) o manga americana, early gold o "manga desvissa" que copada en doas se "desvissa" en liberant lo clòsc.
- Ataulfo (Mexic)
- Auguste (La Reünion)
- Bassignac (Martinica)
- Blanc (Caraïba)
- Bonbon (La Reünion e Guaiana).
- Bowen mangas Australianas
- Brooks dicha "Retard" (Burkina Faso)
- Cambodiana (Vietnam)
- Carotte (La Reünion)
- Corne (Caraïba, Haití)
- Crassous (Antilhas francesas)
- Dragée (La Reünion)
- Francique (Caraïba, Haití)
- Freycinet (Antilhas francesas)
- Haden, al fòrt gost de mèl
- Heidi (la Reünion)
- Julie (Antilhas francesas)
- José (La Reünion)
- Kent (Brasil, Peró, Còsta d'Evòri, Senegal, Republica dominicana, Eqüator), sens fibras
- Léonard (la Reünion)
- Mancurat (Índe), la variatat mai cara en Índia, de forma redonda, força gostosa, culhida en mai.
- Mangofil (Antilhas francesas)
- Marie-Louise (La Reünion), esferica, sens fibres
- Maya (Còsta Rica), fòrça gostosa
- Nam Dok Mai (Tailàndia), gost variant de l'iranja al persec segon lo gra de maturitat
- Pakistani Honey (Paquistan), carn jauna leugièr gost de mèl
- Persinet (Guaiana)
- Reine-Amélie (Antilhas francesas)
- Sabre (Seichèlas)
- Saobot (Guaiana)
- Tommy Atkins, gros fruch amb gostós perfum exotic, amb fibras
- Adam (Argeria)
Produccion e exportacion
modificarLo punt jaune es una marca qu'aparéis sus la pèl d'unas varietats de manga e qu'indica que lo fruch es madur. Mas, per l'exportacion, los fruchs son culhits verts, çò que merma las qualitats gustativas[2].
Importança economica
modificar| Pays | Production 2008 (t.) |
| Índia | 13 649 400 |
| China | 3 976 716 |
| Indonesia | 2 013 123 |
| Mexic | 1 855 359 |
| Tailàndia | 1 800 000 |
| Paquistan | 1 753 686 |
| Brasil | 1 272 180 |
| Filipinas | 884 011 |
| Bangladèsh | 802 750 |
| Nigèria | 734 000 |
La produccion mondiala èra de 26,3 milions de tonas en 2004. La manga es tanben lo sièisen fruch mai produch al mond (après la banana, lo rasim, l'irange, la poma e la banana de còire). Quatre e vint païses dins lo mond sont productors de manga.
Dempuèi unas annadas, la produccion mondiala de manga aumentèt fòrça. Subretot a causa de l’apareisson de fòrça païses productors novèls coma la China, que venguèt a la segonda plaça mondiala. Quitament los païses coma l’Índia ont la manga buta dempuèi de milièrs d’annadas aumentèron mas la produccion indiana es subretot consomida al luòc.
Fitosanitari
modificarLa manga patís de fòrça mycotas coma que l'antracnòsi o de parasits coma la mosca de la manga o la cuca del clòsc de la manga. Las perturbacions climaticas son la causa màger de gaireben totas las malautiás, subretot la mosca de manga[3].
Utilizacion
modificarLa manga es utilizada dins de plats d'origina tropicala o encara en chuc.
.jpg)
Per l'alimentacion
modificarLa manga se consomís dins lo mond entièr mas es mai gostosa al culhir. La manga es madura quand se marca a la pression leugièra dels dets e que exala un perfum capitós, o, de biais segur, quand de marcas de sucre son visibles a la base del pecol. Una manga verta est sovent pas madur, mas i a d'excepcions. Lo gost de la manga depend de la variatat e de la maduritat; se pòt sentir de gots de persec, de flors, de citron, d'albricot, de banana, de menta... o quitament d'esséncia de terebentina.
Se pòt la manjar natura o dins d'ensaladas de fruchs, cerealas e sorbets. Se'n pòt far de chuc o e de confitura. Es tanben utilizada, seca e moguda, dins fòrça plats de legums de la cosina del nòrd de l'Índia per donar un pauc d'agre ont se nomena amchur (amchoor), am essent lo mot indi per "manga". Es deliciosa amb la polalha, l'anet e lo pòrc. Dins las Mascarenhas, la manga verta se pòt utilizar per un rogalh especiat qu'accompanha los plats de vianda.
Los chutneys de manga verta son de condiments doces compausats de manga e d'espicias variadas. Acompanhan los plats al curri, la vianda freja o los formatges.
La matèra grassa presa del clòsc de la manga es incorporada a d'aliments coma lo chocolat [4].
Nutricion
modificar| Valor nutricionala per 100g | |
|---|---|
| Energia | 250 kJ (60 kcal) |
| Glucids |
15 g |
| Sucres | 13,7 g |
| Fibras alimentàrias | |
| Grassas |
0,38 g |
| Proteïnas |
0,82 g |
| Vitaminas | |
| Vitamina A equiv.
beta-Carotèn Luteïna/Zeaxantina |
(7 %) 54 μg (6 %) 640 μg 23 μg |
| Vitamina B1 |
(2 %) 0,028 mg |
| Vitamina B2 |
(3 %) 0,038 mg |
| Vitamina B3 |
(4 %) 0,669 mg |
|
Vitamine B5 |
(4 %) 0,197 mg |
| Vitamina B6 |
(9 %) 0,119 mg |
| Vitamina B9 |
(11 %) 43 μg |
| Colina |
(2 %) 7,6 mg |
| Vitamina C |
(44 %) 36,4 mg |
| Vitamina E |
(6 %) 0,9 mg |
| Vitamina K |
(4 %) 4.2 μg |
| Minerals | |
| Calci |
(1 %) 11 mg |
| Fèrre |
(1 %) 0,16 mg |
| Magnèsi |
(3 %) 10 mg |
| Manganès |
(3 %) 0,063 mg |
| Fosfòr |
(2 %) 14 mg |
| Potassi |
(4 %) 168 mg |
| Sòdi |
(0 %) 1 mg |
| Zinc |
(1 %) 0,09 mg |
Referéncias
modificar- ↑ [1]
- ↑ "Des mangues qui se conservent plus longtemps" CIRAD, 4 février 2009
- ↑ .
- ↑ Mangue et chocolat