Luis Buñuel

Luis Buñuel Portolés (Calanda, nascut lo 22 de febrièr de 1900 - mòrt lo 29 de julhet de 1983 a la Ciutat de Mexic) foguèt un director e scenarista cinematografic. D'unes lo considèran coma un dels pus grands cineastas del cinèma espanhòl e mexican, e un dels melhors e de maita importància del mond.

Luis Buñuel
Don Luis Buñuel, cineasta...
Nacionalitat	Espanhòl Mexican (naturalizat)
Conjunt	Jeanne Buñuel (1925-1983)

Òbra

Citacions

• • Soi atèu, gràcias a Dieu.
• La font, qu'es promessa, sola la mar l'acomplís.
• Tot çò qu'es polit ten lo siu instant e passa.
• Lo mistèri es l'element clau dins tota òbra d'art.
• Me remiri l'òme que demòra fisèl a la siá consciéncia, quina causa ne siá aiçò que l'inspira.
• L'amor sens pecat es coma un uòu sens sal.
• Ieu ne soi prigondament e conscienciosa atèu e non ai pas cap tipe de problèma religiós. Pr'aquò me n'atribuir una tranquillitat esperitala de tipe religiós es abans tot ges me comprene e puèi m'ofensar. Es pas cap Dieu que m'interèssa mas los òmes.
• L'istòria es tanben una sequéncia d'estetica morala e surrealista. L'instint sexual e lo sens de la mòrt fòrman aquela substància.
• La diferéncia culturala entre franceses e espanhòls es que nosautres los espanhòls o se sabèm tot de França e los franceses se ne sabon pas res d'Espanha.
• La sciéncia m'interèssa ges. S'ignòra lo sòmi, l'azard, lo rire, lo sentiment e la contradiccion, causas que me son preciosas.
• Capiti ges de capir l'obsession que d'unes an per donar una explicacion rasonabla a d'imatges d'esperelas gratuitas. Lo mond vòlon tostemps d'explicas per tot. Es la consequéncia de sègles e sègles d'educacion borgesa. E per tot çò que li'n tròban gessas explicacions se ne viran fin finala cap a Dieu. Mas a de qué li servís? Apuèi se ne devon explicar Dieu.
• Donariái la miá vida per un òme qu'es a la recerca de vertat. Mas de bon grat me tuariái un òme que pensèsse de s'èsser trobada vertat.
• L'edat es quicòm qu'a gessa importància levat se sètz un formatge.
• Dieu e la Patria son una còla imbatibla, que se gasanhèron totes los recòrds d'opression e pèugues de sang.
• Soi sonqu'a l'espèra de l'amnesia finala, l'unica que se pòt clavar una vida entièra.
• La mòda es al tropèl: çò interessant es far ailò que cadun n'a enveja.
• M'agrada colcar e levar subre d'ora, d'aital biais antiespanhòl ne soi ieu.
• Me n'agradan pas gaire los òrbs, coma a la màger part dels sordanhas.
• Un paranoiac, coma un poèta, ne nais pas cap, se ne fa.
• Balhatz-me doas oradas per jorn d'activitat e me prendrai las autras vint-e-doas per somiar.
  • Adara òc que morissi.

Los Caps d'òbra

Un can andalós 1928

• veire l'article Un can andalós

L'Edat d'aur 1930

• veire l'article L'Edat d'aur

Tèrra sens pan 1933

• veire l'article Tèrra sens pan

Los Oblidats 1950

• veire l'article Los Oblidats

Montada cap al cèl 1951

• veire article Montada cap al cèl

El 1952

• veire article El

La Vida criminala d'Archibald de la Cruz 1955

• veire article La Vida criminala d'Archibald de la Cruz

Aquò se nomena primalba 1956

• veire article Aquò se nomena primablba

La Mòrt dins aquel jardin 1956

• veire article La Mòrt dins aquel jardin

Nazarín 1958

• veire article Nazarín

La Joventa 1960

• veire article La Joventa

Viridiana 1961

• veire article Viridiana

L'Àngel exterminador 1962

• veire article L'Àngel exterminador

Lo Jornal d'una cambrièra 1963

• veire article Lo Jornal d'una cambrièra

Simon del desèrt 1964

• veire article Simon del desèrt

Polida del jorn 1967

• veire article Polida del jorn

Lo Camin de sant Jacme 1968

• veire article Lo Camin de sant Jacme

Tristana 1969

• veire article Tristana

La Gràcia discreta de la borgesiá 1972

• veire article La Gràcia discreta de la borgesiá

Lo Fantauma de la libertat 1974

• veire article Lo Fantaume de la libertat

Aquel escur objècte del desir 1977

• veire article Aquel escur objècte del desir

Prèmis e guerdons

Victòrias

• 
• 1951: Prèmi del melhor realizator al Festenal de Canas per Los Oblidats

• 1951: Ariel d'aur del melhor filme per Los Oblidats

• 1952: Ariel d'argent del melhor scenari original per Los Oblidats

• 1951: Ariel d'argent de la melhora adaptacion per Los Oblidats

• 1956: Ariel d'aur del melhor filme per Las Aventuras de Robinson Crusoe

• 1956: Ariel d'argent de la melhora realizacion per Las Aventuras de Robinson Crusoe

• 1956: Ariel d'Argent del melhor scenari per Las Aventuras de Robinson Crusoe

• 1959: Prèmi Internacional al Festenal de Canas per Nazarín

• 1960: Mencion especiala al Festenal de Canas per La Joventa

• 1961: Bodil del melhor filme non europèu per Nazarín

• 1961: Palma d'aur del Festenal de Canas per Viridiana

• 1963: Bodil del melhor filme non europèu per L'Àngel exterminador

• 1965: Prèmi FIPRESCI a la Mòstra de Venècia per Simon del Desèrt

• 1965: Prèmi especial de la jurada a la Mòstra de Venècia per Simon del Desèrt

• 1967: Leon d'aur a la Mòstra de Venècia per Polida del jorn

• 1967: Prèmi Pasinettti a la Mòstra de Venècia per Polida del jorn

• 1968: Bodil del melhor filme europèu per Polida del jorn

• 1968: Prèmi de la Critica Cinematgrafica Francesa per Polida del jorn

• 1969: Mencion Onorabla del Prèmi FIPRESCI a la Berlinale per la carrièra

• 1969: Interfilm Award a la Berlinale per Lo Camin de Sant Jacme

• 1970: Prèmi Sant Jordi del melhor filme espanhòl per Tristana

• 1971: Prèmi CEC del melhor realizator per Tristana

• 1972: Oscar del melhor filme de lenga estrangièra per La Gràcia discreta de la borgesiá

• 1973: Prèmi del melhor filme de la Critica Cinematografica Francesa per La Gràcia discreta de la borgesiá

• 1973: Prèmi NSFC del melhor realizator per La Gràcia discreta de la borgesiá

• 1973: Prèmi Sant Jordi per la carrièra

• 1974: Prèmi BAFTA del melhor scenari per La Gràcia discreta de la borgesiá

• 1975: Riban d'Argent del melhor filme estrangièr per Lo Fantauma de la libertat

• 1977: LAFCA Award del melhor filme estrangièr per Aquel escur objècte del desir

• 1977: NBR Award del melhor realizator per Aquel escur objècte del desir

• 1977: NSFC Award del melhor realizator per Aquel escur objècte del desir

• 1979: Prèmi onorari del Festenal Internacional del Filme de Moscòu per la contribucion al cinèma

• 1979: Prèmi CEC del melhor realizator per Aquel escur objècte del desir

• 1982: Leon d'Aur a la carrièra de la Mòstra de Venècia

nominacions

• 1951: Grand Prèmi del Festenal de Canas per Los Oblidats

• 1952: Grand Prèmi del Festenal de Canas per Montada cap al cèl

• 1953: Ariel d'aur del melhor filme per Montada cap al cèl

• 1953: Ariel d'argent de la melhora realizacion per Montada cap al cèl

• 1953: Grand Prèmi del Festenal de Canas per El

• 1956: Ariel d'aur del melhor filme per La vida criminala d'Archibald de la Cruz

• 1956: Ariel d'argent del melhor realizator per La Vida criminala d'Archibald de la Cruz

• 1956: Ariel d'argent del melhor scenari per La Vida criminala d'Archibald de la Cruz

• 1959: Palma d'aur del Festenal de Canas per Nazarín

• 1960: Palma d'aur del Festenal de Canas per La Joventa

• 1962': Palma d'aur del Festenal de Canas per L'Àngel exterminador

• 1965: Riban d'argent del melhor realizator per un filme estrangièr per Lo Jornal d'una cambrièra

• 1965: Leon d'aur de la Mòstra de Venècia per Simon del desèrt

• 1974: Prèmi BAFTA de la Melhora benda sonòra per La Gràcia discreta de la borgesiá

• 1978: Oscar del Melhor scenari original per La Gràcia discreta de la borgesiá

• 1978: César del melhor realizator per Aquel escur objècte del desir

• 1978: César del melhor scenari original per Aquel escur objècte del desir

Filmografia

Periòde surrealista

• 1928 : Un Can andalós
• 1930 : Manjar d'orsins amb Salvador Dalí
• 1930 : L'Edat d'aur
• 1933 : Tèrra sens pan ("Las Hurdes" o "Tierra Sin Pan")
• 1935 : Don Quintin el amargo, signat per Luis Marquina, corealizat per L. Buñuel
• 1935 : La filha de Juan Simon ("La hija de Juan simon"), signat per José Luis Sáenz de Heredia, corealizat per Luis Bunuel, Eduardo Ugarte, Nemesio Manuel Soldevilla
• 1936 : ¿ Quién me quiere a mi ?, realizat per José Luis Sáenz de Heredia (scenari : L. Buñuel & E. Ugarte)
• 1936 : ¡¡ Centinela alerta !!, signat per Jean Grémillon (corealizat per L. Buñuel)
• 1937 : Espanha 37 (España Leal En Armas) signat per Jean-Paul Le Chanois alias JP Dreyfus, Produsit per L Buñuel.

Longs metratges

• 1946 : Tampico (Gran Casino)
• 1949 : Lo Grand Nocejaire (El gran Calavera)
• 1950 : Los Oblidats (Los Olvidados)
• 1950 : Susana la pervèrsa (Susana, demonio y carne)
• 1950 : S'o podètz pas vos, ieu qu'o pòdi (Si usted no puede, yo si) de Julian Soler, scenari de L. Buñuel
• 1951 : Don Quintin (La Hija Del Engaño)
• 1951 : Una femna sens amor (Una Mujer Sin Amor / Cuando los higos nos juzgan)
• 1951 : Montada cap al cèl (Subida Al Cielo)
• 1952 : L'Enjaulaira (El Bruto)
• 1952 : Las Aventuras de Robinson Crusoe (Aventuras De Robinson Crusoe)
• 1952 : El o Torments (filme, 1952) (El)
• 1953 : S'an raubat un tram (La Ilusión Viaja En Tranvía)
• 1954 : Nautors de Bramavent (filme, 1954) (Abismos de Pasión, Cumbres Borrascosas)
• 1954 : Lo flum de la mòrt (El Río y la Muerte)
• 1955 : La vida criminala d'Archibald de la Cruz (Ensayo De Un Crimen)
• 1956 : Aquò se nomena primalba (Así es la aurora)
• 1956 : La Mòrt dins aquel jardin (La Muerte En Este Jardín)
• 1958 : Nazarin (Nazarín)
• 1959 : Los Ambicioses o La fèbre monta a El Pao (Los Ambiciosos)
• 1960 : La joventa (La Joven)
• 1961 : Viridiana
• 1962 : L'Àngel exterminador (El Ángel Exterminador)
• 1963 : Lo Jornal d'una cambrièra segon lo roman d'Octave Mirbeau
• 1964 : Simon del desèrt (Simón del desierto)
• 1967 : Polida del jorn
• 1968 : Lo Camin de Sant Jacme
• 1969 : Tristana
• 1972 : La Gràcia discreta de la borgesiá
• (1972 : Lo Monge, realizat per Ado Kyrou, scenari de Luis Buñuel e Jean-Claude Carrière, segon lo libre de Matthew Gregory Lewis)
• 1974 : Lo Fantauma de la libertat
• 1977 : Aquel escur objècte del desir

Bibliografia

òbras d'en Luis Buñuel

• Luis Buñuel (amb Jean-Claude Carrière)... Mon dernier soupir... edicions Robert Laffont 1981 (en francés)... / version castelhana revirada per Ana María Fuente Mi último suspiro... Random House Mondadori colleccion Del Bolsillo Barcelona 1982
• Luis Buñuel: Obra literaria... editor literari Agustín Sánchez Vidal edicions del Heraldo de Aragón Saragòssa 1982 (en castelhan)
• Luis Buñuel: Escritos de Luis Buñuel... ed. Manuel López Villegas Páginas de espuma Madrid 2000 (idem)

a l'entorn de l'òme de de l'òbra

• Michael Schwarze: Buñuel... Rowohlt Reinbek 1981 (en alemand)
• Max Aub: Conversaciones con Buñuel seguidas de 45 entrevistas con familiares, amigos y colaboradores... Aguilar Madrid 1985 (en castelhan)
• Agustínj Sánchez Vidal: Buñuel, Lorca, Dalí.El enigma sin fin... Planeta Barcelona 1988 / 2nda edicion (idem)
• José Rubia Barfcia: Con Luis Buñuel en Hollywood y después... Eiciós do Castro Sada La Coronha 1992 (id)
• T. Pérez Torrent & J. De la Colina: Luis Buñuel: prohibido asomarse al exterior Joaquín Moritz/Planeta Ciutat de Mexic 1986... ( paregut en Espanha amb lo títol Buñuel por Buñuel Plot Ediciones Madrid 1993 (id)
• Petger William Evans: The Films of Luis Buñuel.Subjectivity and Desire... Oxford University Press Nòva York 1995 (en anglés)
• E.Camacho, J. Pérez Bazo, M. Rodríguez Blanco et al...: Buñuel, 100 años Instituto Cervantes The Museum of Modern Art Nòva York 2001 (en castelhan)
• B. Krohn & P. Duncan: Luis Buñuel: The Complete Films... Taschen Colonha 2004 (en anglés)
• Agustín Sánchez Vidal: Luis Buñuel... Cátedra Madrid id (en castelhan)
• Deutsche Kinemathek... : Luis Buñuel.Essays, Daten, Dokumente... Bertz & Fischer Berlin 2008 (en alemand)

Vejatz tanben

• 

• Salvador Dalí

Ligams extèrnes

... estatua de n'Iñaki davant lo Centro Cultural Luis Buñuel de Calanda Aragon...

• 
• (es) Centre Luis Buñuel de Calanda
• (es) D. Luis Buñuel sul Centro Virtual Cervantes...

Ligams videografics

• 

• [1]

• • sus YouTube... mai de 2960 documents subre en Luis Buñuel en picar coma clau Luis Bunuel

Nòtas & referéncias

<references>