Lo Nòvi parat

Lo Nòvi parat es una comèdia en provençau dau sègle XVIII compausada per Joan Baptista Còia. Es una pèça d'intriga que se passa en Arle e tracta dau tèma dei maridatges forçats enter vielh riche e filhas jovas dins la tonalitat de Molière.

Lo Nòvi parat Lou Novy para
Edicion de 1743
Autor	Joan Baptista Còia
Prefaci	Joan Baptista Còia
Genre	Comédia
Version occitana
Editor	Przepéndorousky
Parucion	Cracòvia 1743

Introduccion

Dins lo prefaci l'autor abòrda la question de l'especificitat de l'escritura en provençau, de la concordància dei dialèctes, dei diferéncias de rima embé lo francés e deis autors poetics de la lenga d'òc en regretant que lei grands esperits provençaus faguèsson causida dau francés en tot abandonar a la familiaritat lei recors riches de la lenga d'òc. Explica pasmens que per aquesta rason a degut pensar e consultar per trobar ton juste en provençau per pas caire dedins la familiaritat sensa cabussar dins l'artificialitat. Com lo maritim, lenga de la capitala z-Ais èra la referència, si justifica d'emplega lo rodanenc

Sinopsis

En Arles, lo ric N Grifo (Griffou) a alestit e provesit d'una bèla dota, lo maridatge de sa jova filha de 15 ans, Norada (Nouradou) embé Castèurós ("Casteouroux"), un gentilòme fòrça pus vielh qu'ela.

Personatges

• M. Grifon.
• Norada : filha de M. Grifon.
• M. Pistachon : bèu fraire de M. Grifon e oncle de Norada.
• Castèurós : Fiançat de Norada.
• Torvilhon : amant secret de Norada.
• M. Dodut : amic e vesin de M. Grifon.
• Nerina : filha d'intriga, confidenta de Casteurós e faussa confidenta de Nerina.
• Alfonsina : "chambrièra" de M Grifon e amiga de Norada.

Luòc

Dins lei mots de Còia : "La scena es a Arle dins la sala bassa de l'ostau de M. Grifon" (an respectant donc l'unitat de luòc dau teatre classic).

Prefaci, epitra e prològ.

Lo prefaci es seguit d'una Epitra a Mossur de Morand (en vèrs provençaus) puei d'un prològ onte Mercuri ensaja una mediacion entre l'Amor e l'Imenèu.

Sinòpsis

Norada, la filha de Mossur Grifon, ven juste de sortir dau covent e se deu maridar a 15 ans ambé Castèurós, un òme de 40 ans causit per son paire. A sa confidenta Nerina (en vertat au servici de Mossur Grifon) cònta qu'aima Torvilhon, son calenhaire, maugrat que se considere traïda per aqueste darrier. Ai declaracions d'amor que semblan sincère de Castèurós, ela repònd frejament, meme se son fiançat l'assugara de la voler sensa constrenta, ambé son còr e pas solament per volontat de son paire. Mossur Grifon l'assegura dei sentiments de sa filha en explicant qu'ela ven de sortir dau convent e qu'abòrra lo monde, mai qu'aquò s'adobarà lèu-lèu. Ais arguments de Nerina Grifon objecta qu'aquèu maridatge es per son ben e que es eu coma paire que va saup. Deseperada, Nerina se planh an Alfonsina. Aquesta li ditz que bensai a mau jutjat Torvilhon ; aqueste justament se presenta per confirmar son amor e prepausar de d'enlevar Nerina anuech. Per pas desvelhar la mendra mesfisensa, Nerina fa coma se desenant acceptasse lo maridatge e lo jorn seguent, Alfonsina finta d'èstre suspresa de la fugida de sa mestressa. M Grifon, procuraire, vòu alara botar en marcha lei procedura judiciala endusqu'ai piégers e mai violentas consequéncias, ambé l'ajuda de son vesin avocat Mossur Dodut, que lo prenven de la gravitat de sa causida.

Gallicisme

A costat dau mot "paire", Còia emplega quasi sistematicament pero ; dau meme biais trobam frero ; mariage enluòc de maridatge es tanben soventei fes emplegat entre mantuns autrei gallicismes.

Literatura occitana deu sègle XVIII

Autors
Bearn : Pèir d'Esbarrebaca • Ciprian Desporrins • Teofil de Bordèu
Lengadòc : Mondonvila • Abat Fabre• Fabre d'Olivet
Roergue : Peiròt
Provença : Còia • d'Agevila • Germain • Gròs • Pelabon
Velai : Clet

Obras
Roman : Istòria de Joan-l’an-pres
Opèra : Dafnís e Alcimadura
Teatre : Lo Nòvi parat • Manicla
Sermon Burlesque : Lo Sermon deu Curé de Vidèren

Antologia e critica
J.F. Achard : Lo Boquet provençau