Laozi (filosòf)
Laozi (老子, en pinyin Lǎozǐ) foguèt un filosòf e un poèta de China antica. Fondèt lo taoïsme. Demòra amb Confuci lo pensador mai renomenat e celebrat de China. Es tanben considerat coma l'autor del libre fondamental del taoïsme: lo Daodejing. Es considerat coma una figura legendària e sa realitat istorica es subjècta a fòrça discussions, amb de recercaires que dobtan de sa quita realitat istorica[1].
Significacion del nom Laozi modificar
Lo nom de naissença de Laozi es Li Er (李耳, pinyin Lǐ Ěr).
Lo nom Laozi es un nom onorific: 老 (en pinyin Lǎo) significa 'vièlh' e 子(en pinyin zǐ) significa 'mèstre'.
Es tanben venerat pels taoïstas jol nom de 太上老君 ( en pinyin: Tàishàng Lǎojūn) çò que significa 'lo suprèm vièlh senhor'. Es tanben nomenat Daode Tianzun (道德天尊), 'Lo Grand Pur'.
Vida modificar
Tradicionalament sa naissença es plaçada en - 571 mas aquesta data es contestada coma o es tanben l'istoricitat de Laozi. Segon la tradicion, èra un letrat que s'occupava dels archius de la cort reiala de la dinastia Zhou. Aquesta posicion li permetèt de legir las òbras de l'Emperaire Jaune atal coma de mantuns classics d'aquela epòca.
Dobriguèt pas jamai oficialament una escòla mas aguèt de nombroses disciples. Son ensenhament foguèt presat tre la debuta per un fum de seguidors e, per aquesta rason, son ensenhament s'espandiguèt rapidament en China.
Encontrèt tanben Confuci. La version mai coneguda d'aquest encontre es relatada dins lo Zhuangzi.
Segon unas tradicons, seriá originari del vilatge de Chu Jen dins l'Estat Chu. Es tanben pretendut a vegadas qu'èra marridat e qu'aguèt un filh que se faguèt soldat.
Un fum de clans de la familha Li pretendèron qu'èran descendents de Laozi, atal coma los emperaires de la dinastia Tang. Aiçò es degut a l'immens prestigi qu'aguèt Laozi dins l'istòria de China.
Demest los relats mai o mens legendaris, cal senhalar los libres de Sima Qian. Dins aquestes libres, es dich que Laozi venguèt consirós e inquièt a causa del declin moral a Chengzhou. Vegèt tanben que lo reialme declinava. S'enanèt cap a l'oèst, a l'edat de 160 ans, per s'installar coma ermita dins una region a la frontièra del reialme de Chengzhou. Es ailà que foguèt reconegut per un garda, Yinxi, que li demandèt d'escriure sas pensadas per lo ben del país. Es atal, segon Sima Qian, que foguèt escrich lo Daodejing.
Òbras e filosofia modificar
Daodejing modificar
De consultar tanben, l'article Daodejing.
Laozi es tradicionalament considerat coma lo qu'escriguèt lo Daodejing. Es un dels libres mai significatiu de la cosmogonia chinesa. Lo libre es tanben sovent nomenat Laozi, coma son autor.
Aquest libre es sovent citat en China e las citations son plan conegudas per la majoritat dels Chineses. Aicí qualques citacions celèbras[2]:
Quand la bontat es perduda, es remplaçada per la moralitat.
L'utilitat d'un pòt ven de sa vacuitat.
Los que sabon, dison pas. Los que sabon pas, dison.
Mai se dòna d'importància a las leis e a las règlas, mai i a de raubaires e de panaires.
Concepcions filosoficas modificar
Las concepcions filosoficas de Laozi son en partida originalas, emai se reprenon mantuns elements de la religion tradicionala chinesa.
Lo Dao es la font e la fin de tota existéncia. Los òmes an volontat e liure arbitri. Per aquestas rasons los òmes pòdon alterar lor natura e agir contra lor natura. Aquestas accions trebolan la balança del Dao. Lo Daodejing ensaja de propausar un camin per tornar a l'estat natural.
Aquest retorn a l'estat de natura se manifesta dins lo Wu Wei (無爲), tèrme que pòt èsser revirat per 'non-accion', 'accion espontanèa', 'viure dins lo moment present'.
Lo ziran (自然) es un autre concèpte major ligat al Wu Wei. Designa l'armonia amb lo Dao e l'actitud drecha que deu èsser seguida. Demest totas las vertuts, l'umilitat e la simplicitat son las mai presadas.