Itaca

Itaca (gr ancian) Ἰθάκη/Φεάκη, (gr modèrne) Ιθάκη/Θιάκη
Vathy, Itaca.
Geografia
País	Grècia
Archipèla	illas Ionianas
Localizacion	Mar Ioniana, Mar Mediterranèa
Coordenadas	38° 13′ N, 20° 23′ E
Superfícia	96 km2
Administracion
Grècia
Periferia	illas Ionianas
Districte regional	Itaca
Dèma	Itaca
Demografia
Populacion	3 201 ab.
Densitat	33,34 ab./km2
Vila principala	Vathy
Autras informacions

Itaca (en grèc ancian Ἰθάκη/Ithákê ou Φεάκη/Pheákê, en grèc modèrne Ιθάκη/Itháki o Θιάκη/Thiáki pels abitants) es una illa de la mar Ioniana, a l'oèst de la Grècia continentala a al nòrd-èst de Cefalònia. Fa partit de l’archipèla de las illas Ionianas e compte près de 3 200 abitants per una superfícia de 96 96 km². Son cap luòc es Vathy.

Dempuèi genièr de 2011, e lo programa Kallikratis, forma la partida màger del districte regional d'Itaca, al sen de la periferia de las Illas Ionianas. Abans, constituissiá amb l'illa de Cefalònia, lo nòme de Cefalònia que ne formava una municipalitat d'esperela. Itaca es separada de Cefalònia per un canal larg de 2 a 4 4 km.

Etimologia

Son nom ven benlèu del fenician Utica significant « colònia ». Se trapa aqueste mot per designar una colònia fenicèa vesina de Cartage. Nomenada Itaca a l’epòca romano-bizantina, l’illa apareis pendent l'Edat Mejana (periòde venecian) jols noms Itacha, Thiaki, Dulichia o Val di Compare. A partir de las annadas 1830, los letrats de l'illa utilizan de preferéncia « Ithaki », alara que los pescaires e marins contunha a utilizar lo nom de « Thiaki ».

Tanben lo nom pòt venir del mite d'Ulisses e de la significacion simbolica del percors iniciatic de l'eròi que cerca a tornar sus son illa mairala. Itaca ven de la raíç Ιθ/Ith qu'evòca un rapòrt dirècte e natural, la rectitud, la franquesa e una forma de noblesa. Tanben Ιθαγένής, "Ithagenês", significa "que la naissença es drecha, franca, legitima, forma naturalament, nascuda dins lo quite país".

Geografia

Levat los golfs de Brostaetou e de Skinou anant cap al pòrt de Vathy, la còsta orientala d’Itaca presenta de bauces pro escalabrós e regde alara que la còsta occidentala, fàcia a Cefalònia, es mas bassa e verda. L'illa sembla èsser constituida de doas peninsulas ligadas entre elas per l’istme de Pissaetou. L’interior d’Itaca es montanhós: lo mont Niritas (784 784 m) al centre, lo mont Stefano (648 648 m) al sud e lo mont Roussano (520 520 m) al nòrd. I buta los pins e los ciprès. E mai del vilatge de Vathy (1700 ab.), capitala de l’illa, l'agglomeracion es Stavros, dins lo nòrd (1000 ab.).

Del mite a la realitat

Tèsta d’Ulisses : esculptura grèga del sègle II AbC,  trobada dins la Villa de Tibèri a Sperlonga. Ulisses es la màger figura istorica de l’illa.

Itaca, vista del larg, al Nòrd.

Segon l’Odissèa d’Omèr, Ulisses èra lo rei d’Itaca, illa ont tornèt après aver longament vagat en mar, après aver subit de multiplas espròvas. Es a Itaca que sa femna Penelòpa l’esperava malgrat de pretendents ardits, coma Antinoòs. L’estudi de las interpolacions de tèxtes d’epòca e d'estil diferents sembla mostrar que l’Odissèa constituissiá a l’origina un percors iniciatic simbolic, transformat per Omèr en un raconta de viatge geografic remembrant benlèu de corrents de navigacion antics entre los Pelasgs, los pòbles del mer, los Fenicèus e l’Asia menora.

Levat Tròia e la Sicília, la localizacion geografica de gaireben totes los luòcs mencionats dins l’Odissèa fa l’objècte de conjecturas. La localizacion de l’Itaca descricha per Omèr d'esperela foguèt contestada: unes autors identifiquèron Itaca amb l’actuala Cefalonia; l’Itaca actuala poiriá alara èsser la Feàcia omerica (sovent identificada amb l’actuala Corfó). Dins aqueste cas, lo nom popular de « Thiaki » poiriá venir de Φεάκια (Pheákia): seriá alara pas una desformacion d’Ιθάκη—Itaca, mas lo nom original de l’illa.

L’etnològ e navigaire Jean Cuisenier, tornèt far en 1999-2000, al tèrme de longas recercas e fòrça navigacions en Mediterranèa, tot lo periple d’Ulisses: se faguèt la certitud qu'unes pòrts e ancoratges de l’Itaca omerica correspondavan « exactament » e de pòrts e ancoratges de l’Itaca modèrna, en acòrdi, gaireben sempre, amb las conclusons de l’ellenista Victor Bérard, passat per aquí un sègle abans el. Fa la lista d'aquestas localizacions:

• lo pòrt de Forquis, Φόρκυνος λιμήν (Odissèa, XIII, 96-104) = Dexia, Pòrt de Vathy
• lo pòrt de la Ravina o Reeitron, Ῥεῖθρον λιμήν (Odissèa, I, 186) = Friquès / Quioni
• lo pòrt sota lo palais d'Ulisses (Odissèa, IV, 778-786) = Port Polis (o Ormos Sarakinikou)
• los pòrts bessons (Odissèa, IV, 842-847) = Fiskardo, dins lo nòrd-èst de Cefalònia
• l'illòta Asteris (Odissèa, IV, 846) = l’illòta Daskalio, dins lo nòrd-èst de Cefalònia
• l'ancoratge jos la font d'Aretusa (Odissèa, XIII, 408-409) = l'ansa de Péra Pigadi (sud-èst d'Itaca).

Se aquestas localizacions son exactas, los facians d’Omèr (Φεάκοι-Pheákoi) serián pas per tant los abitants de l’actuala Corfó, mas benlèu aquestes del nòrd d’Itaca, a l'entorn de l’actuala Platithrias, ont s’auçava un vilatge del nom de Pheákoi.

D'astronòmas estimèron que la data de retorn d’Ulisses cap a Itaca seriá -1178 e, pasmens s'aquesta istoricitat demorèt encara a mostrar e repausa sus de postulats encara incertans, coma l’inclinason de l'axe de la Tèrra a l'epòca donada.

Istòria

Preïstòria e Antiquitat

Los rèstes arqueologics datan de millenari IV AbC foguèron trobats al nòrd de l’illa, mas lo primier abitat provat data d'unes 1 500 abans nòtra èra. Près del massatge de Pelikata, comuna de Perachorion, una necropòla de l’Elladic mejan e de Micenian foguèt descobèrta, e tanben de parets ciclopèus. D’autres sites arqueologics donèron de teralhas miceniana e d'objèctes del Geometric (trespes votius). Estrabon considèra que l’Itaca que fa partiit del reialme d’Ulisses es Tafos. Neutre pendent las Guèrras medicas, l’illa es ocupada pels Romans al sègle II AbC, en - 121. Cristianizada al sègle V, fa partit del tèma d’Epir de l’Empèri bizantin.

Edat Mejana

Mai d'un còp atacada pels Arabs e les Normands del sègle VIII al XI, Itaca se despòbla, i demoran pas qu'unes pastres e percadors de passatge. En 1185, quand los Normands de Sicília envasiguèron la Grècia, lor almiral, Marguery de Brindisi prenguèt las illas vesinas, Cefalònia e Zante. Lo títol que portava mencionavan pas Itaca, mas los actes de son administracion inclusissent l’illa, que torna pasmens lèu a l’Empèri grèc. L'escasença torna après la Quatrena crosada en 1204. La Partitio Terrarum accordava Corfó, Leucad, Cefalònia e Zante a la Republica de Venècia sens mencionar Itaca, benlèu qu'èra despoblada, e considerada coma un simpla tèrre de pastura dels Cefalonians. Matteo Orsini èra « Comte Palatin de Cefalònia » pel compte de Venècia a partir de 1209. Mas en 1264, un de sos successors, Ricardo Orsini, èra « Senhor de Cefalònia, Zante e Itaca ». Que que siá, de 1204 a 1797, Itaca demora a çò dels Anjavins de Nàpols e de la Republica de Venècia.

En 1324, quans Joan de Duratz prenguèt pels Anjavins del Principat d'Acaia, tanben conqueriguèt la Comtat palatina de Cefalònia e Zante suls Orsini. En 1357, Robèrt de Tarent donèt la comtat en feu a Leonardo Tocco, del Benevent. Aqueste apondèt Itaca a sa titulatura. La comtat faguèt profièch de la proteccion de Venècia per sa partida maritima, quitament se los territòris conquerits en Epir podèron pas èsser conservats.

Semblariá qu’una incursion otomana en 1479 aja trobat Itaca desèrta. Es pas lo cas en 1504 que l’illa se torna poblar, los Venicians avent atirat de Grècs del continent fugissent la dominacion turca, e de ciutadans de la Serenissima per d'exempcions de taxa e de facilitats d’acquisicion de tèrras. La populacion aumenta pauc a pauc per aténher 12 000 abitants dins las annadas 1790. Venècia fortifiquèt la vila de Vathy.

Epòcas modèrna e contemporanèa

A la fin del sègle XVIII, disputada entre Franceses, Autriacs, Russes e Britanics pendents las guèrras napoleonianas, Itaca escai al Reialme Unit en 1809: fa partit de la Republica eptanèsa (o Republica de las illas Ionianas) sota protectorat britanic fins a 1864, quand rejonh la Grècia amb las autras illas Ionianas. Ocupadas per una ponhada d’Italians en mai de 1941, l’ille es evacuada per aquestes en octobre de 1943: des marins alemands los remplaçan. La populacion resistís o fugís, los Britanics desbarcan en octobre de 1944, en mèsme temps que l’ELAS... que lor fa la guèrra. Una trèva interven rapidament, la populacion torna, e Itaca es estalivada per la Guèrra civila grèga.

Una granda partida dels bastits de l’ille foguèt aclapat per un tèrratrem en 1953, e las familhas que son alara partiadas son pas totas tornadas.

Economia

L’agricultura repausa suls olivièrs e la  vinha. Mai, los abitants practican l’elevatge ovin e la pèsca. Lo torisme, pauc desvelopat, repausa en partida sus la legenda d’Ulisses, mas tanben sus la navigacion de plaséncia, atirada per la beutat naturala e autentica de las calancas e baias.

Personnalitats ligadas a Itaca

• Ulisses, rei d’Itaca e eròi legendari de l’Odissèa d'Omèr.
• Odysséas Androútsos, un dels caps dels nacionalistas grècs pendent la Guèrra d'independéncia grèga.

Vejatz tanben

Bibliografia

• (en) Corfu & the Ionians., Guide Lonely Planet, 2002, p. 18. ISBN: 1-74059-070-8
• (en) Paul Hetherington, The Greek Islands. Guide to the Byzantine and Medieval Buildings and their Art, Londres, 2001. ISBN: 1-899163-68-9
• Henry Schliemann, Ithaque, le Péloponnèse, Troie : recherches archéologiques, Paris, C. Reinwald, 1869.
• Claude Dervenn, Iles de Grèce d'Ithaque à Samothrace, Paris, Impr. auxiliaire ; J. de Gigord. (S.M.), 1939.
• Gilles Le Noan, À la recherche d'Ithaque : essai sur la localisation de la patrie d'Ulysse, Quincy-sous-Sénart, Éd. Tremen, 2001.

Ligams extèrnes

• (el) Site oficial Consultat lo 11 d'octobre de 2010