Illusion
Una illusion es une percepcion reconeguda coma diferenta de la realitat.
Espectacle e divertiment
modificarSus l'empont
modificar
Las arts de l'espectacle, amb los decòrs, los costums, los efièchs especials, etc., permeton als espectators de gausir d'un imaginari fortament espandit.
Los prestidigitators o illusionnistas cultivan l'art de l'illusion amb la complicitat embalausida d'aquestes que lo miran.
A l'ostal
modificarDins l'espectacle musical, lo son estereofonic crea l'illusion auditiva de fonts de son entre las encenchas acosticas.
Illusions sensorialas
modificarObjèctes d'estudi
modificar| “ | Se considèra mai sovent las illusions dels senses coma d'errors o de decas, per aquò son luènh de representar de donadas constitutivas d'un saber o avent valor de vertat. Es un viratorn que d'acceptar las illusions coma de fachs essencials per un aprension scientifica de la natura de la sciéncia e de la compreneson | ” |
| — Richard Gregory De la représentation dans ses rapports avec les illusions sensorielles | ||
Per que semblan prene en fauta lo foncionament dels senses, las illusions, quand son partejadas per un grand nombre de personas que presentan pas cap de patologia, donan als cercaires de las questions interessanaes sul sistèma de la percepcion. Mai sovent, los obligan e se separar d'una concepcion ont la percepcion seriá un encadenament de causas e d'efièchs anant de la realitat fisica cap a la consciéncia passant per d'organs especializats.
Dempuèi los començament de las recercas psicofisicas, Helmholtz indica al respècte de la percepcion visuala la necessitat d'explicar "cossí l'experiéncia pòt contradire l'experiéncia, e cossí d'elements levats de l'experiéncia pòdon produire d'illusions, pasmens se semblariá que l'experiéncia podèt nos ensenhar pas que le verai"[1] ».
Séguretat
modificar
Las illusions sensorialas son, per las personas s'ocupant de seguretat, un important objècte d'estudis aplicats.
Es subretot le cas dins los sistèmas complèxes coma l'aeronautica[2] ont es conegut que d'errors radicalas e persistentas pòdon menar a de catastròfas. L'illusion sensoriala espelís en companhá de las errors radicalas e persistentas que menan a la catastròfa: l'opinion erronèa informa la percepcion illusòria, que l'enforça[3].
Segon una estatistica dels EUA, en aviacion leugièra, la desorientacion espaciala per illusions sensorialas es responsable de 37 % dels accidents mortals, e en aviacion comerciala, segon un estudi britanic, son a l'origina de 12 % dels accidents[4].
Existisson de preocupacions semblablas dins la prevencion dels accidents de sotada e quitament los cirurgicals[5].
Classificacion
modificarRichard Gregory, un neuropsicològ britanic especializat dins la percepcion, faguèt una classificacion de las illusions visualas; los critèris de classament pòdon aisidament se generalizar a l'ausida e al tocar.
Lo cercaire deu pas tractar de biais identic dos fenomèns de natura diferenta. Lo classament de las illusions per origina permet d'evitar una explicacion embrolhada, ont un principi general simple, al respècte d'una foncion del sistèma, es satisfasent. Par exemple, l'illusion lunària pòt provocar e provoquèt mantunas d'explicacions plan engenhosas, e que totas contradison una partida de l'experiéncia, d'el moment que postulam l'origina dins l'atmosfèra, dins la retina o dins la percepcion de la disténcia, puslèu de considerar l'illusion coma une de las nombrosas insténcias d'una percepcion dels contrastes[6].
| Genre d'illusion | Origina | ||
|---|---|---|---|
| Fisica | Fisiologica | Cognitiva | |
| Ambiguïtats | Brumas, ombres | Cambra d'Almas Movements aparents |
Cub de Necker Inversions figura/fons |
| Distorsions | Estroboscopia Desviacion dels rais luminoses |
Adaptacions geometricas Quinconces (Münsterberg) Efièch de contraste |
Illusions geometricas |
| Paradòxes | Miralhs | Desacòrdis entre canals Efièchs consecutius de movement Consténcias |
Figuras impossiblas |
| Ficcions | Arc de Sant Martin Moirés |
Imatges consecutius Fosfèns |
Contorns subjectius Emplissatge de la taca cèca |
Las limitas entre las categorias son subjèctas a discussion. Subretot, aquestas entre lo fisiologic e lo cognitiu son uèi indecisas; la psicologia s'interessa a de sistèmas fòrça elementaris e la fisiologia espandís son airal als sistèmas complèxes. Las doas disciplinas s'encontran dins las neurosciéncias, ont las illusions constituisson d'indices del mòde de foncionament dels senses.
| Categoria | Prototip visual | Prototip auditiu | Classificacion de Gregory |
|---|---|---|---|
| Limitas perceptivas | Disc de Benham | Bruch de la coquilha | Fisiologica - Ficcions |
| Contrastes | Bendas de Mach | Fisiologica - Ficcions | |
| Efièch Rawdon-Smith | Fisiologica - distorsions | ||
| Segregacions, fusions | Illusion d'Ouchi | Fission melodica | Cognitiva - Ambiguïtats |
| Complecions | Contorns subjectius | Restitucion auditiva | Cognitiva - ficcions |
| Adaptacions | Efièch Mc Collough | Efièch Zwicker | Fisiologica -ficcions |
| Constàncias | Color de la luna | Fisiologica - distorsions | |
| Negligéncia de la aase | Cognitiva - paradòxes | ||
| Marcas, localizacions | La tèsta del colomb | Cognitiva - paradòxes | |
| Illusion de Deutsch | Fisiologica - paradòxes | ||
| Arbitratges entre canals | Illusions géométriques | Cognitiva - distorsions | |
| Dominança de l'imatge | Cognitiva - paradxòes |
Illusions memorialas
modificarA aquestas illusions basadas sus la reconeissença erronèa d'un fenomèn present, se pòt apondre las illusions ont se concep lo present convenablament, mas avèm l'impression d'un remembre, pasmens impossible; es lo sentiment de « déjà vu ». Coma dins las illusions sensorialas, aqueste sentiment ven d'una confrontacion problematica entre la memòria e la realitat verifiabla.
Literatura e filosofia
modificarSigmund Freud, definís l'« illusion » coma una cresença qu'estructura la percepcion, sens pren en compte sa capacitat de produire d'efièchs.
De filosòfs prenguèron a còr de « destruire l'illusion »[9], implicant atal que la realitat, tal coma la percebon, es objectiva, e que la descripcion que ne donan es pas cap l'objècte d'una construccion mentala. Aquesta tendéncia tanben se vei pels autors que la pensada s'opau endacòm en tot punt: idealistas e materialista, crestians e atèus, scientistas e pragmatistas. Dins aquestes escrichs polemics, se pòt considerar illusion, cresença, supersticion, ideologia coma sinonims. Desmascar, desvelra, mostrar lo caractèr illusòri de las aparéncias o del biais comun de las considerar es una competéncia abituala de la retorica. Es qu'aquestas « illusions » produson d'efièchs a condition que sián partajadas. L'objècte de la retorica es justament de lor far substituir d'autras nocions, mai favorablas als intereses defenduts per l'orator.
Un autre corrent, sue l'apròche sembla mai a aqueste dels psicològs qu'utilizan l'illusion sensoriala coma indici, estudia las cresenças, supersticions, ideologias, coma rebats e instruments de manten de l'estructura sociala. Segon l'expression de James Sully "l'illusion dèu èsser considerada coma l'estat natural dels mortals" [10] ». Per eviter l'aspècte polemica ligat a la figura retorica del desvelament, l'antropologia sociala pòt designar las illusions collectivas coma « classificacions comunas ».
Vejatz tanben
modificarBibliografia
modificarArticles connèxes
modificarNòtas e referéncias
modificar- ↑ Hermann von Helmholtz, Optica fisiologica, (lire en ligne), p. 574
- ↑ Gouvernement français, Ministère des transports, Illusions sensorielles 27 novembre 2013.
- ↑ Les décisions absurdes. París: Gallimard/NRF.
- ↑ Dr. Christian Gomez. «[espacesaerienslyon.pagesperso-orange.fr/medical/illusionsensorielle.pdf Médecine aéronautique]»., s.d.
- ↑ «Les chirurgiens peuvent apprendre des pilotes: place du facteur humain en chirurgie». sciencedirect.com..
- ↑ Gregory 2009, p. 200-2003 ; discussion en détail : ..
- ↑ Ninio 1998, p. 41.
- ↑ Ninio 1998, p. 44.
- ↑ Clair, {{{2}}},
- ↑ Sully1889, p. 2.