Ausida
L'ausida o l'audicion es la capacitat de percebre de sons. Es un dels cinc senses generalament admeses.
Istòria e anatomia modificar
Pels mamifèrs, l'aurelha es l'organ màger l'ausida.
Quand los animals passèron del mitan aquatic al mitan terrèstre fa unes 375 milions d'annadas deguèron s'adaptar a la gravitat e a un mitan sèc, e subretot a una transmission de son diferenta dins l'aire de çò qu'èra dins l'aiga. Pendent unes 100 milions d'annadas, an pas agut d'aurelha formada tal que la coneissèm pels animals contemporanèus, mas an benlèu detectat los sons e las vibracions per lors palmons, apareguts pauc a pauc fa 350 a 400 milions d'annadas.
De cercaires daneses estudièron un dipnòu african (Protopterus annectens) que ten de palmons li permetant de respirar dins l'air, çò que ne fa un modèl animal d'estudi dels primièrs vertebrats terrèstres, mai que coma los primièrs animals capables de caminar sus tèrra, a pas d'aurelha mejana. Un dispositiu experimental mostrèt qu'aqueste peisson percep d'ondas de pression dins las frequéncias superioras a 200 Hz. Lo sistèma auditiu del peisson poiriá se basar sus una resonància de l'aire dins sas palmons a l'entorn de 300 Hz. D'autres tèsts fachs amb de peissons dins l'aire confirmèron qu'aqueste peisson es vertadièrament sord dins l'aire. Lo meteis grop de cercaires mostrèt que las salamandras qu'an d'òsses d'aurelha intèrna e una aurelha mejana primitiva (sens timpan, a la diferéncia de las granhòtas o grapauds), e "qu'an una configuracion de l'aurelha identica a aquestas trobadas per unes primièrs fossils d'animals terrèstres" pòdon entendre sota l'aiga: de frequéncias superioras a 120 Hz per lor palmon, de biais mai eficaça encara que lo dipnòu[1].
La transmission de las vibrations del mitan aerian au mitan liquid present dins la coclèa pausa de problèmas concrets ligats a la fisica dels fluids. Remembram que se una onda acostica que se propaga dins l’aire atenh perpendicularament la superfícia d’un lac, per exemple, le milen de l’energia sonque es transmes a l’aiga, gaireben tota es rebatida. La percepcion d’una onda sonora demanda donc un sistèma complèxe d’amplificacion, contengut dins la cadena fisiologica de la percepcion (veire Anatomia de l’aurelha).
Peissons modificar
Lo làmia entend las frequencias de 10 à 1 000 Hertz mercé a las cellulas cilhadas de sa linha laterale e doas aurelhas intèrnas[2].
Mamifèrs modificar
Totes los mamifèrs possedisson un sens de l'ausida. Unas espècias son conegudas per lor utilizacion particulara de la deteccion dels sons.
Los quiroptèrs emeton, amb la garganta, de clics tant aguts que son inaudibles pels umans, que lo reson contra los obstacles lor servís per determinar leur posicion. Pòdon, d'aqueste biais, volar dins l'escur. Los clics duran près de 0,002 s e lor deteccion demanda d'entendre de sons fins a una frequéncia de 30 000 a 100 000 Hz.
Los dalfins e las balenas entendon dins l'aiga de frequéncias fins a 80 000 Hz.
Los cans entendon fins a 40 000 Hz.
Espècia umana modificar
L'espècia umana entend los sons fòrts, a una pression acostica a l'entorn d'1 pascal, dins una plaja de frequéncias de 20 a 16 000 hertz, que la largor diminís fòrça pels sons fèbles. L'acuitat auditiva maximala se situa dins la plaja d'1 a 2,5 kHz amb de pressions acosticas de 0,2 a 50 Pa. La percepcion del volum sonor es ligada per des relacions complèxas a son evolucion dins lo temps; l'èsser umain es capable de diferenciar fin finala (mens d'1 % d'escart) de sons d'una frequéncia fondamentala entre 100 e 4 500 Hz environ. Fòra d'aquestas limitas, la discriminacion de las nautors es fòrça degradada.
Per aplicacion del principi d’incertitud, nòstra percepcion nos ofrís una causida entre error temporala e error en frequéncia. Se pòt coneisser lo senhal amb una error de temps donada s'admes una error en frequéncia sufisenta e vice versa. Se pòt pas cenéisser la frequéncia (donc la nautor) d'un son sonque se l'avèm entendut pendent una durada sufisenta[3].
Vejatz tanben modificar
Bibliografia modificar
Articles connèxes modificar
- Psicoacostica
- Ausida umana
- Sorditge
- Iperacosia