Guèrra de Sèt Ans

La Guèrra de Sèt Ans es un conflicte major dau sègle XVIII que se debanèt d'aost de 1756 a febrier de 1763. Opausèt doas coalicions formadas, d'un caire, d'Anglatèrra e de Prússia e, d'autre caire, de França, d'Àustria e de Russia. Espanha jonhèt lo camp francés en 1762 e cada camp obtenguèt l'ajuda de poissanças segondàrias, especialament en Alemanha e dins lei teatres coloniaus.

Guèrra de Sèt Ans
Informacions generalas
Data	Aost de 1756 - Febrier de 1763
Luòc	Euròpa, America dau Nòrd, Antilhas e Índia
Eissida	Victòria angloprussiana
Belligerants
França Àustria Russia Suècia Espanha Nàpols Saxònia Bengala Divèrseis estats alemands Divèrsei pòbles amerindians	Reiaume Unit Prússia Hannover Portugau Divèrseis estats alemands Divèrsei pòbles amerindians

Lònga e saunosa, la guèrra s'acabèt sensa venceire en Euròpa onte lo statu quo ante bellum foguèt restaurat a l'eissida dei combats. En revènge, dins lei colonias, França perdiguèt la quasi totalitat de sei possessions que foguèron annexadas per leis Anglés que venguèron la premiera poissança coloniala mondiala.

Causas

La Guèrra de Sèt Ans es la consequéncia quasi dirècta de la Guèrra de Succession d'Àustria (1740-1748) qu'aviá laissat de tensions vivas entre totei sei participants. Leis annadas de patz de 1748 a 1756 foguèron ansin un periòde d'activitat diplomatica intensa marcat per de cambiaments d'aliança e una reconstitucion accelerada dau potenciau militar dei poissanças europèas majoras.

Lei tensions francoanglesas

Enemics tradicionaus en Euròpa, França e Anglatèrra avián plusors subjèctes de tension dins sei relacions. Lo premier èra la volontat anglesa tradicionala d'empedir l'emergéncia d'una poissança capabla d'impausar son egemonia sus lo continent. Pasmens, dins lo corrent de la premiera mitat dau sègle XVIII, èra estat agravat per de tensions frontalieras e economicas entre lei domenis coloniaus dei dos reiaumes.

Lei problemas pus grèus èran localizats en America onte d'escaramochas recurrentas opausavan lei dos camps en despiech de la patz de 1748. L'enjòc principau i èra lo contraròtle dei vaus de Mississipí e d'Ohio e dau comèrci de pelissas. La multiplicacion dei missions jesuistas maucontentava tanben Londres que crenhava l'expansion dau catolicisme dins la region. De tensions importantas existián dins leis Antilhas e, dins lo rèsta dau mond, Francés e Anglés menavan una lucha d'influéncia acarnada per aquistar e gardar l'aliança dei princes indians.

Lei tensions austroprussianas

En fòra de l'antagonisme entre París e Londres, lo fogau de tensions pus important en Euròpa èra Silèsia. Conquistada per Prússia en 1742, èra totjorn revendicada per Àustria. Pasmens, d'un biais pus generau, l'emergéncia de Prússia coma poissança europèa majora èra a trevirar leis equilibris au sen de l'espaci germanic, çò que menaçava l'influéncia austriana.

La formacion de dos blòts d'alianças

Entre 1748 e 1756, lei belligerants de la Guèrra de Succession d'Àustria, maucontents de l'eissida d'aqueu conflicte, assaièron de trobar d'aliats novèus entraînant pauc a pauc la formacion de dos blòts. Aqueu procès comencèt amb un raprochament d'Àustria e de Russia. D'efiech, Sant Petersborg s'inquietava tanben deis ambicions prussianas. L'union Polonha-Saxònia participèt egalament a aquela aliança.

Menaçada d'enceuclament, Prússia decidèt rapidament d'abandonar l'aliança francesa au profiech d'un acòrdi amb Anglatèrra. Per aquò, Frederic II (1740-1786) prepausèt son armada per protegir Hannover. Una partida deis estats alemands lo sostenguèt.

L'ensems d'aquelei manòbras diplomaticas aguèt per consequéncia d'isolar França e Loís XV (1712-1774) se resignèt a una aliança amb Àustria e a un raprochament amb Russia en 1756. Un an pus tard, signèt tanben una aliança amb Suècia per mantenir l'integritat dei tractats de Vestfàlia.

Debanament

Teatre europèu

Lei campanhas de Saxònia e lo sètge de Menòrca

Durant l'estiu de 1756, Àustria, Russia e Prússia comencèron de concentrar de tropas lòng de sei frontieras. En posicion de feblessa, Frederic II decidèt d'atacar per suspresa Saxònia, país ric e pauc armat, afin de s'assegurar lo contraròtle de ressorsas sufisentas per menar una guèrra lònga. Son ofensiva, iniciada lo 29 d'aost, marquèt lo començament oficiau dau conflicte. Rapidament assetjats, lei Saxons deguèron capitular lo 14 d'octòbre après la desfacha d'una armada de secors austriana a Lobositz (1^èr d'octòbre).

D'aqueu temps, la guèrra aviá en realitat ja començat entre París e Londres. Gràcias a una finta de desbarcament en Anglatèrra, lei Francés capitèron de conquistar Menòrca (29 de junh), basa importanta per lei flòtas anglesas cargadas d'operar en Mediterranèa.

La resisténcia prussiana e la conquista francesa de Hannover

La segonda annada de guèrra foguèt principalament marcada per la resisténcia de l'armada prussiana que capitèt d'arrestar totei leis atacas còntra son territòri. D'efiech, a partir de Saxònia, Frederic II decidèt de conquistar Boèmia e de començar lo sètge de Praga (6 de mai de 1757). Pasmens, foguèt batut a Kolin (18 de junh) e obligat de se retirar. Après doas victòrias suplementàrias, l'armada austriana menacèt Silèsia.

Egalament atacats per lei Francés e lei Rus, Frederic II decidèt de concentrar sei fòrças còntra un adversari unic. Premier, s'ocupèt de rebutar l'armada francesa dau prince de Soubise que foguèt durament batuda a Rossbach (5 de novembre). Puei, se dirigiguèt còntra leis Austrians que foguèron susprés a Leuthen (5 de decembre). En parallèl, laissèt la fortalesa de Konisgberg blocar lei Rus venceires de la batalha de Gross-Jägersdorf (30 d'aost).

Lei Francés foguèron en revènge victoriós en Hannover que foguèt ocupat a l'eissida de la batalha d'Hastenback (26 d'aost). Pasmens, après la desfacha francesa de Rossbach, l'armada vencuda refusèt d'aplicar la convencion de capitulacion e decidèt de perseguir lo combat, ajudats per de mercenaris alemands recrutats per Londres. En reaccion a aquela revirada, leis Anglés comencèron d'organizar d'incursions còntra lo litorau francés.

L'encalament generau

Après sei succès defensius de 1757, Prússia assaièt d'anientar l'armada austriana mai son adversari capitèt de s'enfugir tot en permetent ai Rus e ai Suedés d'atacar. Frederic II foguèt donc obligat de desplaçar sei fòrças en Brandeborg onte ganhèt una batalha fòrça saunósa a Zorndorf (25 d'aost). Afeblit per sei pèrdas, poguèt pas rebutar leis incursions suedesas e foguèt finalament esquichat per leis Austrians a la batalha de Hochkirch (14 d'octòbre). Pasmens, tròp prudent, lo manescau Daun esplechèt pas sa victòria.

De son caire, França perdiguèt lo contraròtle de Hannover après una brèva campanha de sièis setmanas qu'illustrèt lo declin de sei capacitats militaras en fàcia d'un enemic determinat e mobil. En revènge, lòng de la còsta atlantica, resistiguèt ais atacas terrèstras de la flòta anglesas.

Lei còntra-ofensivas austrianas e la resisténcia de Hannover

L'an 1759 foguèt un periòde malaisat per Prússia que veguèt son armada enregistrar de desfachas a Kay (23 de julhet), a Kunersdorf (12 d'aost) e a Maxen (21 de novembre). Largament ocupat, lo reiaume foguèt sauvat per la cooperacion marrida entre lei generaus austrians e rus e per l'impossibilitat per lei Francés de mandar una fòrça còntra eu.

D'efiech, après sa desfacha de l'an precedent, lei Francés assaièron de reconquistar Hannover. Dins aquò, maugrat una superioritat numerica clara e quauquei succès iniciaus, foguèron batuts e rebutats a Minden (1^èr d'aost).

Lo « miracle de l'Ostau de Brandeborg »

De 1760 a 1762, Prússia deguèt faciar de dificultats extrèmas en causa de la demenicion deis efectius de son armada (solament 100 000 òmes en 1761) e dau mantenement de la pression austrorussa. Pasmens, maugrat de succès importants coma la presa de Berlin (9 d'octòbre de 1760), seis adversaris aguèron totjorn de problemas importants de cooperacion, çò que permetèt ai fòrças prussianas de subreviure. De mai, la conquista dei fortalesas prussianas foguèt malaisada. Ansin, en despiech d'una situacion generala favorabla, leis Austrians mau capitèron de reconquistar la totalitat de Silèsia.

L'eveniment decisiu foguèt lo decès de la tsarina Elisabèt I^a, lo 5 de genier de 1761, que laissèt lo poder a son fiu Pèire III. Favorable a Prússia, ordonèt lo retirament de son armada e signèt una patz separada amb Frederic II. Aqueu « miracle » permetèt ai Prussians de concentrar sei darrierei tropas còntra Àustria. Doas victòrias limitadas a Burkersdorf (21 de julhet) e a Freiberg (19 d'octòbre) entraïnèron la reconquista de Silèsia e lo descoratjament deis Austrians.

De son caire, l'armada francesa foguèt tornarmai blocada dins lo nòrd d'Alemanha per un adversari mens nombrós mai pus mobil. Aprofichant aquela situacion, l'armada cargada de protegir Hannover organizèt una ataca vèrs lo sud que li permetèt de prendre Cassel (novembre).

Teatre american

La conquista dau Quebèc Francés per leis Anglés

En America dau Nòrd, la guèrra comencèt en realitat en 1754 amb una multiplicacion deis escaramochas frontalieras. Mens nombrós, lei Francés dispausavan d'aliats au sen dei pòbles amerindians e avián un mestritge fòrça important de la guerilha. Ansin, de 1756 a 1757, capitèron de menar d'incursions victoriosas (destruccion dau fòrt d'Oswego) e d'arrestar leis ofensivas anglesas.

Pasmens, a partir de 1758, la flòta anglesa capitèt de metre en plaça un blocus que privèt l'armada dau generau Montcalm d'avitalhament e de renfòrç. De mai, lo comandant anglés James Abercrombie decidèt d'aprofichar sa superioritat numerica per organizar d'atacas simultanèas. Sa reviradura de Fòrt Carillon (8 de julhet de 1758) aguèt ansin pauc de consequéncias car permetèt ais Anglés de conquistar plusors fòrts francés. Obligats de se retirar vèrs lo nòrd, lei Francés foguèron assetjats en Quebèc que capitulèt après tres mes de resisténcia (18 de setembre de 1759). En 1760, sei darrierei tropas obtenguèron quauquei succès (reconquista de Quebèc) mai foguèron finalament esquichadas laissant Canadà ais Anglés.

Dins leis Antilhas, leis Anglés aguèron tanben l'avantatge maugrat l'intrada en guèrra d'Espanha dins lo camp francés. En particular, ocupèron Dominica, Martinica e L'Avana.

Teatre indian

Dins la Peninsula Indiana, lei combats opausèron Francés, Anglés e seis aliats locaus. D'efiech, lei dos reiaumes europèus dispausavan unicament de comptadors dins la region e podián pas alinhar de fòrças importantas. Irritats per lei preparatius de guèrra dei dos camps, lo nawab de Bengala, Siradj al-Dawla (1756-1757), ordonèt son aplant. Lo refús anglés entraïnèt son intrada en guèrra amb França.

Lei Francobengalins capitèron de conquistar lei comptadors anglés dau nòrd-èst d'Índia. Pasmens, après lo traïment de l'oncle dau nawab, foguèron batuts a Plassey (23 de junh de 1757) e Siradj al-Dawla assassinat. En 1758, lei Francés assaièron de repòstar en direccion de Madras mai foguèron obligats d'abandonar lo sètge de la vila après l'arribada de renfòrç anglés. Tornarmai batuts au Fòrt Wandivash (22 de genier de 1760), foguèron finalament blocats dins Pondichéry onte capitulèron lo 15 de genier de 1761.

Fin de la guèrra

Lei negociacions per acabar la guèrra comencèron en 1761. Pasmens, foguèt necessari d'esperar lo lassitge generau de 1762 per començar de discussions vertadieras. Lo tractat de París, signat lo 10 de febrier de 1763, marquèt la fin de la guèrra francoanglesa. Actèt lei desfachas colonialas de França. La partida austroprussiana foguèt reglada amb lo tractat de Hubertsborg conclut cinc jorns pus tard. Restaurèt lei traçats frontaliers de 1756.

Consequéncias

L'instauracion dau primat anglés

A l'eissida dau tractat de París, Londres èra lo venceire principau de la guèrra amb l'annexion de la màger part de l'Empèri coloniau de França. Ansin, en America dau Nòrd, prenguèt lo contraròtle de totei lei colonias francesas franc de Sant Pèire e Miquelon. Obtenguèt tanben Florida en cambi de la restitucion deis autrei territòris espanhòus. Dins lo rèsta deis Antilhas, annexèt egalament totei leis illas francesas franc de Martinica, Guadalope, Marie-Galante e Santa Lúcia. En Asia, prenguèt lo contraròtle de Bengala e enebiguèt ai Francés de tornar restaurar lei fortificacions de sei comptadors. Enfin, en Africa, prenguèt possession de Senegau.

Combinada a la dominacion de sa marina militara, Anglatèrra venguèt ansin la premiera poissança coloniala. Dins aquò, per finançar son esfòrç de guèrra, Londres èra estada obligada d'empruntar. L'aumentacion de son deute public necessitèt donc d'aumentar leis impòsts, çò qu'anava crear de maucontentaments grèus dins lei colonias.

La pèrda d'influéncia de França

Per França, la Guèrra de Sèt Ans marquèt una demenicion majora de son influéncia. Otramar, sei possessions colonialas foguèron reduchas a quauquei comptadors isolats e malaisats de protegir. En Euròpa, se lo reiaume demorava teoricament la premiera poissança, sei fòrças militaras avián mostrat de limits importants amb mai d'una desfacha còntra de tropas numericament inferioras. Enfin, economicament, lo deute nacionau aviá fòrça aumentat e d'aumentacions deis impòsts foguèron rapidament necessàrias per equilibrar lei finanças publicas. Dins aquò, l'amplor dei reviradas suscitèt una viva reaccion amb una reorganizacion de la marina e de l'artilhariá.

La confiermacion de la poissança prussiana

En despiech de dificultats considerablas durant lo conflicte, Prússia capitèt de resistir a totei seis adversaris gràcias a l'eficacitat de son armada. Aquò confiermèt son intrada entre lei poissanças principalas dau continent e li permetèt de participar ai partiments de Polonha. De mai, lo país gardèt lo contraròtle de Silesia. Pasmens, aqueu succès foguèt fòrça costós per lei Prussians que perdiguèron aperaquí 200 000 combatents e veguèron plusors regions destruchas per leis ocupacions austriana e russa.

Lo declin relatiu d'Àustria

Après sa desfacha de 1748, Àustria capitèt de resistir a l'armada prussiana en despiech de plusors reviradas. Pasmebs, aqueu succès relatiu veguèt lei tropas austrianas, numericament pus importantas, incapablas d'anientar definitivament un adversari fòrça afeblit. Aquò agravèt ansin lei tensions intèrnas dau reiaume, especialament en Ongria. Pus grèu, Àustria veguèt Prússia venir una granda poissança d'un biais, çò que demeniguèt son influéncia en Euròpa.

Annèxas

Liames intèrnes

• Guèrra de Succession d'Àustria.
• Guèrra d'Independéncia deis Estats Units d'America.