Pèire Lagarda

Pèire Lagarda (nascut a Castèlnau Durban, Arièja en 1920, mòrt a Tolosa en febrièr de 1992) foguèt un òme d'accion, un òme de ràdio e un escrivan occitan.
===Biografia==
Regent puèi professor agreujat d'espanhòl e inspector de la joinessa, ne comencèt lo siu interés per çò tot qu'occitan a l'escòla mairala de Fois, entre 1937 e 1940, influenciat alara, segon çò ne diguèt e escriguèt lo quite el, pel Felibritge e los "patesejaires" del ròdol.
==Naissença de l'occitanisme modèrne==
En 1941, recep una letra d'un tal Robèrt Lafont, del tot al tot desconegut alara, e estudiant a Montpelhièr.Es tot bèl just a se recampar dequ'unes joves interessats per l'occitanisme mas pas gaire per la Revolucion nacionala o tota mena de reivindicacion nacionalista, qu'es la trapèla que i vòlon pas cap caire, tombar.Ne seguís alavetz una correspondéncia sostenguda entre eles dos amai, un chic mai tard, Fèlis Marcèl Castanh e Elena Cabanas(Gracia, mai tard) mas tot parièr lo catalan Gumersind Gomilà, de Perpinhan.
Entre 1941 e 1945, es el expediat en Alemanha coma trabalhaire per l'Inspeccion academica que d'aquel temps, Lafont e Castanh entran al maquís.
En 1944-45, es la creacion de l'Institut d'Estudis Occitans (IEO).En agost de 1945, se ne ten la primièra amassada generala.Pel primièr còp, se ne van tornar trobar a Tolosa los amics desseparats pel conflicte.
Dins lo comitat administratiu de l'IEO d'alara, lai entran, cotria amb los ancians, [[Ismaèl Girard (gavidaire de Òc(revista), Max Roqueta, Renat Nelli, Leon Còrdas, Carles Camprós e Joan Lesafre.Ne seguiràn lèu Pèire Bèc e, plan mai tard (per encausa de problèmas de genaracion, dixit lo quite el) Xavièr Ravièr, los fraires Roqueta, Ives Roqueta e Joan Larzac, Felip Gardy e c.a. etc.
Ne foguèt el, que tot èra alavetz per engimbar e crear, al començament, secretari general de la seccion pedagogica, e responsable dels primièrs estagis, e del Butletin.
Puèi, en 1960, ven secretari general de l'IEO (n'èssent Robèrt Lafont president que puèi li succedirà Pèire Bèc).Ne contunharà el la siá activitat amai las siás activitats e lo siu ròtle tras que màger dins l'IEO (vici-president administratiu, vici-president pedagogic etc.
Foguèt tanben president de la seccion departamentala de Garona Nauta, fins a que ne demissionèt a la debuta de las annadas 80, per encausa de, çò ne diguèt el e escriguèt, las fotraladas de Maria Clara Viguièr... e tròp sovent de Claudi Sicre que cercava son camin de Damasc.<br/<
==Creacion del CAOC==
En 1978, a l'iniciativa del catalan Batista i Roca e cotria amb Robèrt Lafont e Ives Roqueta, se tròba el mesclat a la creacion del Comitat d'Afrairament occitano-catalan/Cercle d'Agermanament occitano-català (CAOC).
Ne foguèt lo siu president, dins un primièr temps, Pèire Vilar e el lo siu secretari general.Ne demorèt (amb en Lafont president) fins al moment que decidiguèron, e per d'unas rasons de concepcions tròp diferentas entre nosaus e [[Enric Garriga i Trullols, lo siu secretari general.Çò n'ajustèt lo quite en Lagarda que i deviá aver de nòstra culpa, mas pas solament perque, Gilabèrt Narioo, d'Ortès, que prenguèt la presidéncia, l'abandonèt lèu e me telefonèt un jorn: M'auriás poscut dire que la relacion amb Garriga i Trullols èra talament malaisida!"
Lo siu ròtle màger dins l' afrairament / agermanament entre occitans e catalans ne foguèt pas cap la sola aportacion de Pèire Lagrada a l'òbra de renaissença desalienada e desalienairitz del sègle XX

==Autras activitats occitanas e occitanistas==

D'efièch, assegurèt el, de 1947 a 1977, las emissions culturalas de l'IEO a Ràdio-Tolosa mas tanben una emission setmanièra (es totjorn el que parla), Barrejadissas sus las ondas de Ràdio-Occitània a Tolosa, tre la sià creaciion, en 1981, aprèp l'eleccion coma President de la Republica francesa de François Miterrand que dubrissiá de dralhas nòvas e d'esperanças a l'audiovisual occitan.
Collaborèt a mantuna revista d'importància, que delmest elas, Òc (del temps de Girard... e mai tard, per d'articles subre Catalonha o Espanha...).Tanben collaborèt a las revistas e publicacions occitanas , que n'espelissián fòrça en aquela pontannada que, d'una vegada mai, n'èra tot per tornar inventar, Occitània Nòva, lo Revelh d'Òc, Viure, Amiras, Occitània e lo periodic l'Occitan que lai tenguèt pendent d'annadas una cronica de television.Foguèt tanben lo creator de Reviure, la revista del CAOC, entre 1978 e 1988.
==L'òbra literària==

L'òbra siá literària que publicada ne foguèt de qualitat mas, segon çò n'escriguèt lo quite el: ai plan mai d'escrits dins los tiradors que publicats... lo 20 de febrièr de 1992, dins una letra manuscrita... (veire çai-jós...)

==Òbras publicadas==<br/<
* De la langue au pays , en collaboracion amb Andrieva Paula Lafont, edicions Privat, Tolosa, 1951 (en francés)
* Espèra del Jorn.Poèmas , IEO edicions, colleccion Messatges, Avinhon, 1953
* Jòc òrre , revirada del roman catalan Joc brut de Manuel de Pedrolo, IEO ed., colleccion A tots, Nimes, 1975
* Clefs pour la régionalisation , amb Alan Alcofe e Robèrt Lafont, ed. Seghers, París, 1977 (en francés)
* Pour l'Occitanie , id ed. Privat, Tolosa, 1979 (id)
* Histoire et mémoire de Toulouse , Joana Lafita edicions, Marselha, 1981 (id)
* Ils ont subi des chemins de traverse , testimoniatge... ed; l'Amitié par le livre, Besançon, 1989 (id)
* Lo mòrt de Sant Joan , roman policièr... IEO ed., coll. A tots (crimis), Tolosa, 1992
* Lo pè-ranquet del solelh, racontes... IEO, Ostal del libre edicions, Orlhac, 1994...
. . .
E...
"Dins los tiradors: una traduccion d'un roman catalan de Mercè Rodoreda ("Cristina i altres contes"); una traduccion de Montserrat Roig ("El cant de la joventut")... una traduccion d'un libre castelhan pels mainatges, de Rafaël Conte: "El alacrán y la luna" (L'escorpion e la luna)...
(dixit en Pèire Lagarda, veire çaijós ) e li apond: Ara me som estacat a un exercici de tèxtes pro corts d'autors catalans del nòrd e del sud... veirem plan!"

Totas las citacions d'en Pèire Lagarda son trachas d'una Letra manuscrita datada del 20 de febrièr de 1992 que lai, a pauques jorns del siu decès, balha un fum d'entresenhas, informacions e vejaires autobiografics. Fons privat personal Patric Sans, Plaséncia de Toish

... e causa autra... etc.