Ducat d'Aquitània

Lo Ducat d'Aquitània foguèt una jurisdiccion feudala d'Occitània. Al començament districte militar regit per un dels comtes, derivèt al sègle IX cap a un poder feudal ereditari.

Ducat d'Aquitània

Administracion
Capitala	Tolosa
Lenga oficiala	latin medieval Occitan ancian
Geografia

Amb los merovingians venguèt un ducat. Desideric, duc vèrs en 574, foguèt leial a Chilperic de Neustria, e en 584, a la mòrt del rei, sostenguèt Gondobald, filh pretendut de Clotari I (èx rei de Seissons) que s'èra refugiat a la cort de Bizanci e èra tornat a reclamar sos drechs, e qu'obtenguèt tanben aquel de fòrça mai nòbles cona Gontran Boson, supausat duc d'Auvèrnhe; Gondobald foguèt proclamat rei a Aquitània dins la vila de Briva, mas perdèt a Lion, la rebellion acabèt e fòrça dels nobles revoltats foguèron executats (Gontran Boson fugiguèt); Desideric foguèt perdonat per Fredegunda mas l'an seguent volèt agrandir sos domenis cap a la Septimània visigòta, que s'èra revoltat, e moriguèt dins un combat a Carcassona en 587.

Reialme d'Aquitània

En 628 foguèt erigit en reialme per a Caribert II, filh de Clotari II, qu'establiguèt la capitala a Tolosa e se maridèt amb Gisèla, la filha del duc de Gasconha. En 631 li succediguèt son filh Chilperic, encara al breç, que foguèt assassinat segurament per instigacion de Dagobèrt d'Austràsia, mas un supausat Bogis o Boggis, pichon fraire de Chilperic, e son fraire encara mai pichon Betran, foguèron reconeguts duc (vèrs 636 o 637).

Ducat d'Aquitània

Aprèp venguèron ducs lo tolosenc Fèlix (vèrs 660-673) e Lop I venlèu d'origena basca, un de sos fidèls. A Lop I succediguèt Audon I, segurament son filh, que vèrs 692 no reconeguèt cap autoritat e faguèt expedicions en la Septimània visigota; enfrentat a Carles Martèl foguèt derrotat (719) e signèt la patz (720). En 725 faguèt pacte amb los sarrasins) una trèva e contunhèt la luta contra Carles Martèl amb quin un còp mai faguèt la patz; en 730 los arabs cambièron lor politica contra França e envadiguèron lo país, e Audon demorèt nèutre; çò que causèt la colèra de Carles Martèl que neguèt la trèva e envadiguèt Aquitània en 731 al meteis temps que los arabs, que tanben neguèron la trèva a causa de l'ajuda d'Audon al rebèl valin de Narbona. Amenaçats, francs e bascoaquitans, pels musulmans, Audon e Carles Martèl faguèron un pacte.

Carles Martèl e Audon ganhèron la Batalha de Peitieus qu'acabèt amb las incursions musulmanas. Audon moriguèt vèrs 735 e li succedèt son filh Hunald associat a sa sòrra Aton. Carles Martèl reconeguèt Hunald coma duc mas aquel se revoltèt en 741 e coma perdèt fugiguèt a Gasconha en 742; passèt a l'ofensiva en 743 mas en 744 perdèt; faguèt levar los uèlhs a sa sòrra Aton e se sometèt sotmetre en 745, se retirèt dins un monestèri en daissant son filh Waifre coma duc, reconegut pel majordòme merovingin Pepin lo Brèu, filh e successor de Carles Martèl. La patz durèt fins a 761, an que Waifre se revoltèt; la guèrra va durèt sèt ans e en 768 Waifre fogut assassinat benlèu per un emissari de Pepin lo Brèu e lo ducat foguèt incorporat a Neustria. Uns meses aprèp Hunald II, filh de Waifré, se revoltèt mas en 769 foguèt vincit per Carlesmanhe e deguèt fugir en Gasconha; lo duc gascon Lop de Carlesmanhe rebebèt lo títol de duc d'Aquitània; mas un Audon II, benlèu filh o fraire d'Hunald, seguèt la luta e quand moriguèt en 776 son filh Aton, fins que en 778 Carlesmanhe daissèt lo país pacificat e declarèt abolit lo ducat.

Aquitània foguèt erigida en reialme per Carlesmanhe per son filh Loís lo Piós en 781. L'administracion reiala venguèt a Loís mas lo reialme èra partida del districte militar de Tolosa, e los comtes de Tolosa èran los ducs d'Aquitània coma de Septimània, separada en 816. Los comtes de Tolosa successius, legitimistas, èran ducs d'Aquitània fins a çò que en 835 foguèsse adjudicada a Bernat de Septimània. A sa casuda en 844 son filh se mantenguèt comte de Tolosa (e duc) per desir del rei d'Aquitània Pepin II. La revòlta d'Aquitània (que amb Pepin I e Pepin II culminèt en 849 quand lo magnat Fredòl donèt lo comtat de Tolosa e ne foguèt nomenat comte e de facto duc d'Aquitània. En 852 Rainòlf I filh de Gerard d'Auvèrnhe e cosin de Bernat de Gotia recebèt l'investitura fins a çø que en 866 foguèsse donat a Bernat Plantapilosa dins l'encastre de la reorganizacion dels onors del periòde nomenat dels tres Bernats. A la mòrt de Plantapilosa en 886, son filh Guilhèm lo Piós d'Alvernia e lo comte de Peitau, Rainòlf II (filh de Rainòlf I), disputèt lo títol. En primèr s'afirmèt a la mòrt del segond en 918, mas amb l'extincion de la linhada amb Acfred en 928, Ebles Manser, comte de Bordèu e Peitau, filh de Rainòlf II foguèt consolidat coma duc. En 934 lo comte de Tolosa capitèt al títol ducal, mas a sa mòrt en 950, son successor Guilhèm Talhafèrre ja gaireben l'aviá abandonada e en 979 demorèt dins las mans de Guilhèm Braç de fèrre comte de Peitau, de la linha de Ebles Manser. A la mòrt del darrièr duc e comte d'aquela linhada, Guilhèm XII d'Aquitània, en 1137, sa filha Leonor se maridèt amb lo rei Loís VI de França, mas en 1152 lo maridatge foguèt anullat e se maridèt alara amb son rival Enric II d'Anglatèrra. Los reis d'Anglatèrra venguèron ducs d'Aquitània, que mai tard se nomenariá Guiana, fins a çò que en 1449 s'acabèsse la conquista francesa confirmada per la fin de la Guèrra de Cent Ans en 1453. En 1472 lo rei de França tornèt crear lo ducat d'Aquitania (o Guiana) per son fraire duc de Berric, mas a sa mòrt, en 1484 tornèt a la corona.

• Vejatz Ducat de Guiana

Lista dels ducs

• Cram 555-560
• Desconeguts 560-570
• Desideric de Tolosa vers 570-587
• Austrobald de Tolosa 587-589
• Seré de Tolosa c. 589-vers 593 ?
• Desconeguts vers 593-628
• Caribèrt (II) 628-632 (rei)
• Chilperic 632 (rei)
• Boggis 632-660 (supausat rei rebèl vèrs 635, reconegut duc cap a 636-660 amb son fraire Bertran, benlèu personatges fictius)
• Fèlix 660-670
• Lop I 670-676/688
• Audon I 679/688-735
• Hunald I 738-745
• Waifré 745-768
• Pepin lo Brèu 768
• Hunald II 768-769
• Audon II 769-776
• Aton 776-778
• Lop II 768-781 (de Gasconha)
• als carolingiens 778-781
• Reialme d'Aquitània 781-884
• Ducat d'Aquitània 781-1449
• Corson de Tolosa 781-c. 790 (duc)
• Guilhèm I de Tolosa 781-806 (nominal fins a 812, duc)
• Bigon de Tolosa 806-816 (duc)
• Berengièr de Tolosa 816-835 (duc e marqués)
• Bernat de Septimània 835-844 (duc e marqués)
• Guilhèm II de Tolosa 844-850 (duc)
• Fredòl de Tolosa 850-852 (de facto duc)
• Rainòlf I (comte de Peitau 839-44) 852-866
• Bernat Plantapilosa 866-886
• Rainòlf II (comte de Peitau) 886-893
• Guilhèm III lo Piós (comte d'Auvèrnhe 886-918) 886-918
• Guilhèm IV lo Jove (comte d'Auvèrnhe 918-926) 918-926
• Acfred (comte d'Auvèrnhe e Carcassona-Rasés) 926-928
• Ebles Manser (comte de Peitau e comte d'Auvèrnhe 928-934) 928-934
• Raimon III Ponç de Tolosa 934-950
• Guilhèm V (comte de Peitau 934-63; comte d'Auvèrnhe 950-63)950-963
• Guilhèm VI Talhafèrre (comte de Peitau 963-995) 963-990
• Guilhèm VII lo Grand 990-1029
• Guilhèm VIII lo Gròs 1029-1038
• Odon (duc de Gasconha 1032-1040) 1038-1040
• Pèire Guilhèm IX l'Agla 1040-1058
• Gui Guilhèm X d'Aquitània 1058-1086
• Guilhèm XI lo Jove (1086-1126)
• Guilhèm XII 1126-1137
• Alienòr 1137-1204, conjontament amb:
  • Lòis VI de França 1137-1152 (rei de França, espós d'Alienòr)
  • Enric I 1152-1189 (rei d'Anglatèrra, segond espós d'Alienòr)
  • Ricard Còr de lion 1189-1199 (rei d'Anglatèrra, primièr filh d'Alienòr)
  • Joan sens Tèrra 1199-1204 (rei d'Anglatèrra, segond filh d'Alienòr)
• Joan sens Tèrra 1199-1216 (rei d'Anglatèrra)
• Enric II d'Anglatèrra 1216-1254 (rei d'Anglatèrra)
• Edoard Ièr 1254-1307 (rei d'Anglatèrra)
• Edoard II 1307-1325 (rei d'Anglatèrra)
• Edoard III 1325-1362 (rei d'Anglatèrra)
• Edoard de Woodstock 1362-1375 (prince d'Anglatèrra)
• Ricard II 1377-1399 (rei d'Anglatèrra)
• Joan de Gant 1390-1399 (comte de Lancaster)
• Enric V 1399-1422 (rei d'Anglatèrra)
• Enric VI 1422-1449 (rei d'Anglatèrra)
• A la corona francesa 1449 (1453)-1472
• Duc de Berri 1472-1484
• a la corona francesa 1484