Rescalfament climatic


Lo rescalfament climatic (var. reschaufament climatic, rescaufament climatic) , es lo fenomèn d'aumentacion de las temperaturas mejanas oceanicas e atmosfericas, del fach d'emissions de gases d'efièch de sèrra excessivas. Aquestas emissions despassan la capacitat d'absorpcion dels oceans e de la biosfèra e aumentan l'efièch de sèrra, loqual empresona la calor a la superfícia terrèstra. Lo tèrme « rescalfamment climatic » designa pus comunament lo rescalfament mondial observat dempuèi lo començament del sègle XX, mentre que l'expression « cambiament climatic » designa puslèu los episòdis de rescalfamment o refrescament d'origina naturala que se debanèron abans l'èra industriala.

Temperaturas mejanas mondialas entre 2010 e 2019 comparada a una referéncia entre 1951 e 1978. Font: NASA.

Lo Grop Intergovernamental sul Cambiament Climatic concluguèt que "l'influéncia umana sul clima es la principala causa del rescalfament observat dempuèi lo mitan del sègle XX " . Aqueles resultats son estats reconeguts per las acadèmias nacionalas de las sciéncias dels principals païses e son pas contestadas per cap organisme scientific de fama nacionala o internacionala[1] . La mai granda influéncia umana es l'emission de gases d'efièch de sèrra, amb mai de 90% de l'impacte del dioxid de carbòni e del metan. La combustion de combustibles fossils es la principala font d'aquestes gases, las emissions agricòlas e lo desboscament jògan tanben un ròtle important. La sensibilitat del clima a aqueles gases es afectada per las retroaccions, talas que la perda de la cobèrta de nèu, l'aumentacion de la vapor d'aiga e la fonda del permafròst.

Donadas scientificas modificar

Los scientifics sabon qu'en apondre de dioxid de carbòni (CO2) o metan (CH4) dins l'atmosfèra, caeteris paribus, sens cap d'autre cambiament, la temperatura de la planeta aumentarà. D'efièch, los gases d'efièch de sèrra que son dins l'atmosfèra dempuèi de milions d'ans, crèan un efièch de sèrra natural sens que la temperatura de la Tèrra seriá pus bassa de 30 °C, inabitabla. Doncas, i a pas cap de debat subre lo fach que d'ajustar CO2 e CH4 causa una pujada de las temperatures mejanas ceteris paribus, si que non subre l'efièch net qu'aurà l'aumentacion d'aquestes gases o l'interaccion dels gases amb los autres, e si las modificacions dins la biosfèra, la vapor d'aiga o las nívols compensaràn l'efièch d'escalfament. Los resultats climatologics son tanben una question que fa controvèrsia; se sap pas amb precision se l'aumentacion de la temperatura produiriá mai o mens de precipitacions (l'aumentacion de vapor d'aiga dins l'atmosfèra aumentariá pas l'umiditat mas demeniriá las precipitacions). De tot biais, un escalfament global de la planeta a tèrme cort, quitament que siaga de qualques grases, podriá aver d'efièches fòrça importants: desgèl de las calòtas glaciàrias polaras e aigats de zonas costièras, desertificacion, cambiaments climatics, etc.

De 1860 a 1900 la temperatura globala (mar e tèrra) aumentèt de 0,75 °C. Las temperaturas de la bassa atmosfèra an aumentat entre 0,12 e 0,22 °C cada decenni dempuei 1979. Se pensa que pendent 1000 o 2000 ans abans 1850 las temperaturas foguèron establas amb de fluctuacions localas o regionalas, coma lo periòde d'escalfament medieval o la Pichona Edat de Glaç. Las donadas subre la temperatura globala començan en 1860. D'autres estudis recomandan d'espandir lo modèl 1000 ans abans. Las mesuras per satellits disponiblas de la troposfèra comencan en 1979.

Pendent lo sègle passat, la temperatura globala (tèrra e mar) a aumentat de 0,6 ± 0,2 °C [1]. Los efièches d'aquel escalfament global son mesurables. Lo dioxid de carbòni atmosferic a tanben aumentat de 280 parts per milion (ppm) en volum en 1880 e a l'entorn de 315 ppm en 1958 e 367 ppm en 2000, una pujada de 31% en 200 ans. Las autras emissions de gases d'efièch de sèrra an tanben aumentat. Las emissions que s'espèran dins lo futur contunharàn de pujar per encausa de l'utilizacion de combustibles fossils, e mai qu'aquò dependrà dels desvolopaments economics, sociologics, tecnologics e naturals.

Evolucion de las temperaturas modificar

Escarts de temperatura declinats per país 1900 - 2016 (en comparason amb la temperatura mejana 1951-1980). Animacion creada dempuèi las donadas GISTEMP.
Escarts de temperatura entre 1888 e 2017 respècte a la temperatura mejana del periòde 1951-1980. En blau, las temperaturas pus fredas, en roge, pus caudas que la mejana del periòde referéncia

Las mesuras terrèstras de temperatura realizadas durant lo sègle XX mòstran un elevament de la temperatura sus la majoritat de la superfícia terrèstra. L'elevacion d'aquela temperatura es constatada en mesurant en divèrs punts del glòbe l'escart entre la temperatura actuala e una temperatura presa coma referéncia (lo mai sovent la temperatura mejana sus un periòde donat al punt considerat, puèi en calculant la mejana ponderadaa d'aquestes escarts[2]. Òm observa que la mejan d'aqueles escarts a tendància a aumentar durant los darriès decennis. Dins la seguida de l'article, aquesta observacion serà indicada per la perifrasa « aumentacion de la temperatura mejana ».

Lo rescalfament observat se seriá debanat en doas fasas, la primièra de 1910 a 1945, la segonda de 1976 a uèi[3]. Aquelas doas fasas son separadas per un periòde de leugièr refrescament. Aquel rescalfament planetari sembla en mai correlat amb una fòrta aumentacion dins l'atmosfèri de la concentracion de mai d'un gases d'efièch de sèrra, coma lo dioxid de carbòni, lo metan e lo protoxid d'azòt[4].

Las detz annadas mai caudas entre 1880 e 2017
Mesuras de las estacions meteorologicas pel sòl e a la superfícia dels oceans
(Escarts respècte a la mejana 1951–1980)
Annadas

estacions sòl + oceans[5]
Escarts/mejana

estacions pel sòl solas[6]
Escarts/mejana

1 2016 0,99 °C 1,25 °C
2 2017 0,9 °C 1,13 °C
3 2015 0,87 °C 0,98 °C
4 2014 0,73 °C 0,88 °C
5 2010 0,7 °C 0,91 °C
6 2005 0,67 °C 0,87 °C
7 2007 0,64 °C 0,85 °C
8 2013 0,64 °C 0,81 °C
9 2009 0,63 °C 0,79 °C
10 1998 0,62 °C 0,83 °C

Segon l'evaluacion de 2013 del Grop Intergovernamental sul Cambiament Climatic, l'elevacion de la temperatura mejana a la superfícia del glòbe entre 1901 e 2012 es estimada a 0,9 °C[7] (amb una probabilitat de 90 % per que lo rescafament siá comprés entre 0,69 °C e 1,08 °C). En mai, lo primièr decenni del sègle XXI foguèt lo decenni pus caud dempuèi la mesa en plaça dels sistèmas modèrnes de relevats de temperatura[3] e cadun dels tres darrièrs decennis (de 1980 a 2010) foguèron successivament pus caud a la superfícia de la Tèrra que totes los decennis precedents dempuèi 1850[8].

Lo rescalfament s'es globalament perseguit sens interupcion de 1980 a 2010, sus trente ans, interval de temps generalament considerat pels meteorològs coma sufisent a títol de tendància sul cort tèrme[9].

Segon lo Goddard Institute for Space Studies (GISS) de la NASA, 2015 foguèt l'annada pus cauda dempuèi lo començament de las estatistics (1880) fins en 2016, d'après las analisas convergentas dels scientifices de la NASA e de la National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA), amb una certitud estatistica a 94 % ; passèt de 0,13 °C lo precedent recòrd establit en 2014 ; 15 de las 16 annadas pus caudas enregistradas son posterioras a 2000, l'excepcion essent 1998. Dempuèi 1880, la temperatura mejana terrèstra s'es rescaufada de 1,0 °C. Lo fenomèn El Niño contribuguèt aaquel rescalfament sus la majora partida de l'annada 2015[10].

L’Organizacion meteorologica mondiala estimèt que 2017 teniá mens de recòrds que 2016, mas sería probablament entre las tres annadas pus caudas jamai enregistradas fins ara (mai que mai dins lo nòrd de la zona circumpolara artica e en Russia), e seriá saique la del recòrd de calor per una annada sens efièch El Niño[11]. Pel primièr còp – e dins tres estudis diferents – de climatològs rapòrtan que la subrevenguda de mantun dels eveniments meteorologics recents auriá estada simplament impossibla sens l'influéncia de las emissions antropicas[12],[13],[14],[15].

Lo quatren rapòrt del Grop Intergovernamental sul Cambiament Climatic estima coma fòrça probable lo fait que las temperaturas mejanas dins l'emisfèri nòrd sián estadas pus enauçadas pendent la segonda mitat del sègle XX que durant qual que siá autre periòde de cinquanta ans durant los cinc darrièrs sègles, e probable lo fait sián estadas pus enauçadas dempuèi 1300 ans al mens.

Segon un rapòrt publicat lo 15 de genièr de 2020 per la NASA e l'Agéncia americana d'observacion oceanica e atmosferica (NOAA), l'annada 2019 foguèt la segonda pus cauda dempuèi la debuta de las analisas meteorologicas en 1880, après l'annada 2016 marcada per un fenomèn El Niño fòrça intens[16]. La temperatua mondiala annadièra en 2019 a subrepassat de 1,1 °C la mejana enregistrada a l'éepòca preindustriala, e la trajectòria actuala mena cap a una aumentacion de la temperatura de 3 a 5 degrés Celsius d'aquí 2100[17].

Causas del rescalfament modificar

Causas antropicas modificar

L'existéncia del rescalfament e lo fait que siá provocat per l'activitat umana fan largament consensus al sen de la comunautat scientifica[18] e encara mai dels climatològs[19],[20]. Aquesta posicion foguèt resumida dins las investigacions de la Comission Intergovernamentala sul Cambiament Climatic (IPCC). Dins lo seu Tresen Rapòrt de Valoracion, la IPCC conclusiguèt que «la màger part de l'escalfament observat pendent los 50 darrièrs ans se pòt atribuir a las activitats umanas». Aquesta posicion recebèt lo sosten d'un grop internacional d'acadèmias de las sciéncias dels païses del G8, Brasil, China e Índia [2].

Lo Grop Intergovernamental sul Cambiament Climatica donèt divèrs escenaris possibles de las emissions de dioxid de carbòni, entre 540 e 970 ppm per 2100. Los modèls climatics, afectats per las estimacions de l'aumentacion del dioxid de carbòni, e en mendre mesura, per la diminucion dels aerosòls de sulfat, predison una pujada de las temperaturas, entre 1,4 e 5,8 °C entre 1990 e 2100. La màger part de l'incertitud dels modèls es causada per l'ignorància de las emissions futuras de dioxid de carbòni, e tanben l'incertitud subre la precision dels modèls climatics. Las recèrcas sul clima predison que si los nivèls dels gases d'èfiech de sèrra e l'activitat solara demòran constants, i aurà de tot biais una aumentacion de 0,5 °C (e qualques modèls predison 1 °C), pendent los 100 ans que venon.

L'utilizacion de carbon coma combustible, las emissions de las automobilas e de las fabricas e d'autras activitats umanas produison 22 miliards de tonas de dioxid de carbòni e d'autres gases d'efièch de sèrra cada an. L'agricultura, lo gas natural, e d'autras fonts contribuisson amb 250 milions de tonas de metan cada an. La mitat de las emissions umanas son encara dins l'atmosfèra. Las concentracions atmosfericas de CO2 e CH4 an aumentat de 31% e 149% respectivament dempuei los nivèls preïndustrials de 1750. Aquesta aumentacion es fòrça mai importanta que cap d'autra pendent lo periòde dels darrièrs 650 000 ans, segon las donadas disponiblas de l'extraccion dels jaces de glaç. L'observacion geologica fa pensar que las valors de dioxid de carbòni actualas an existit fa 40 milions d'ans. Los tres quarts de las emissions atropicas de dioxid de carbòni dins l'atmosfèra pendent los 20 darrièrs ans foguèron causadas per la cremacion de combustible fossil. La rèsta proven dels cambiaments de biais de viure, principalament per encausa del desboscament. [3]

Cal senhalar que las emissions antropicas d'autres contaminants, principalament dels aerosòls de sulfat, pòdon aver un efièch contrari de refrejament [4].

Lo protocòl de Kyoto modificar

La presentacion de la teoria de las causas antropicas foguèt plan acceptada e las incitacions economicas (especialament de Russia) foguèron sufisentas per persuadir los govèrns de 150 nacions de ratificar lo Protocòl de Kyoto, mas i a encara de discussions subre la quantitat de gases que causan l'escalfament de la planeta. De questions demòran pausadas subre los còsts necessaris per redusir l'escalfament global. Çaquelà, la posicion adoptada pendent las negociacions foguèt l'acceptacion de la causa antropica de l'escalfament global, e la necessitat de prendre de mesuras per contarotlar las emissions de carbòni pel mejan de l'atribucion de permeses d'emission qu'auràn una valor mercanda. Divèrses païses an acceptat de signar lo Protocòl de Kyoto. Pasmens la signatura d'aqueste acòrd foguèt fòrça lenta pr'amor que los païses en via de desvolopament la considèran coma una restriccion sevèra a lor desvolopament economic e industrial. Eles considèran qu'arribaràn pas al nivèl de desvolopament d'Euròpa e dels Estats Units amb las restriccions prepausadas e qu'aquestas regions desvolopadas an obtengut lor gra de desvolopament per un long processus de creissement industrial dempuèi lo sègle XIX acompanhat de fòrça pollucion, un processus que considèran inevitable. L'acòrd, pasmens, a inclús de clausetas especialas per diferenciar lo gra de desvolopament dels païses, sens pausar cap de restriccion immediata als païses paures (China e Índia per exemple, son dos dels principals païses contaminants de la planeta, mas mercé a lor classificacion coma païses paures, foguèron exclús de las restriccions que se son impausat Euròpa e Japon; aquò es una de las rasons que faguèt que los Estats Units an pas ratificat l'acòrd).


Veire tanben modificar

Referéncias modificar

  1. Error en títol o url.
  2. (en)Global surface temperature sul site del MetOffice
  3. 3,0 et 3,1 Error en títol o url., revue « La Météorologie » no , février 2015.
  4. Error en títol o url..
  5. Error en títol o url..
  6. Error en títol o url..
  7. Réchauffement climatique : les données alarmantes que publient les chercheurs, Les Échos, 2013
  8. Le changement climatique observé, education.meteofrance.fr.
  9. (en) Hansen, J., R. Ruedy, Mki. Sato, and K. Lo, 2010: « Global surface temperature change ». Rev. Geophys., 48, RG4004, doi:10.1029/2010RG000345.
  10. (en) NASA, NOAA Analyses Reveal Record-Shattering Global Warm Temperatures in 2015, site giss.nasa.gov, Modèl:Date-.
  11. (en) 2017 Remains on track to be among 3 hottest years on record, Organisation météorologique mondiale (2017), 19 décembre
  12. (en) Knutson T.R. et al. (2018) Bull. Am. Meteorol. Soc. 99, S11–S15; 2018 CMIP5 Model-Based Assessment of anthropogenic influence on record global warmth during 2016|PDF|5 pages PDF
  13. Explaining Extreme Events from a Climate Perspective ; This BAMS special report presents assessments of how human-caused climate change may have affected the strength and likelihood of individual extreme events : téléchargement en haute resolution : ici PDF
  14. (en) Imada Y et al. (2018), Climate change increased the likelihood ot the 2016 eat extremes in Asia| Bull. Am. Meteorol. Soc. 99, S97–S101; 2018 |URL:http://www.ametsoc.net/eee/2016/ch19.pdf] PDF
  15. (en) Brubaker M & al. (2018) The high latitude marine heat wave of 2016 and its impacts on Alaska, BAMs/American Meteorological Society, janvier 2018, Modèl:DOI PDF .
  16. (en) NASA, NOAA Analyses Reveal 2019 Second Warmest Year on Record, NASA, 15 janvier 2020.
  17. Réchauffement climatique : « beaucoup de phénomènes extrêmes » à redouter en 2020, Les Échos, 15 janvier 2020.
  18. James Lawrence Powell, « The Consensus on Anthropogenic Global Warming Matters », Bulletin of Science, Technology & Society, vol. 36, no 3,‎
  19. (en) Survey: Scientists Agree Human-Induced Global Warming is Real, UIC News Release, Modèl:Date-, consultat lo Modèl:Date-.
  20. (en) IPCC : Organization, Intergovernmental Panel on Climate Change, 21/1/2009.