Pirrus
Pirrus (318-272 avC) es un cap militar e un aventurier dau siècle IIIen avC. Rèi d'Epir dau 306 au 302 e dau 297 au 272 avC, foguèt tanben rèi de Macedònia dau 288 au 285 avC. Es famós per la sieua participacion a la guèrra defensiva menada per Tarent còntra Roma (280-275 avC) e per l'expression « victòria a la Pirrus » que designa un succès militar costós e inutil.
Biografia
modificarLo reformator d'Epir
modificar
Fiu d'Eacidas, rèi d'Epir en exili, foguèt restablit per lo rèi illirian Glaucas en lo 306 avC. Totun, una revòuta menada per son cosin Neoptòlem II lo renversèt quatre ans mai tardi. Foguèt restablit en lo 297 avC per una armada egipciana mandada per Ptolemèu. En lo 295 avC, assassinèt son cosin e reinèt solet fins a la sieua mòrt.
Administrator e cap militar eficaç, Pirrus reformèt lo sistèma judiciari (adopcion dau sistèma atenenc) e l'armada (formacion dei oficiers, formacion d'una falanja novèla, crompa d'elefants de guèrra), melhorèt lo foncionament de l'agricultura (seleccion dei animaus) e venguèt una personalitat importanta dau monde grèc antic. En lo 295 avC, aprofichèt una guèrra civila en Macedònia per prepauar una mediacion. Aquò li permetèt d'agrandir lo sieu territòri de 8 000 a 30 000 km². De mai, aquò li permetèt egalament de redurre la dependéncia economica dau sieu reiaume qu'èra, avant aqueu succès, somés ai interès macedonians.
En lo 290 avC, Pirrus participèt ai guèrras entre lu diadòcs. Ensin, venguèt brevament rèi de Macedònia dau 288 au 285 avC. Pasmens, aquela extension tròp rapida fragilizèt lo sieu poder. En lo 285 avC, abandonèt donc Macedònia per si retirar en lo sieu reiaume. Pendent cinc ans, reprenguèt li sieui reformas.
Li guèrras en Itàlia
modificarEn lo 281 avC, la ciutat grèga de Tarent, au sud d'Itàlia, li demandèt la sieua ajuda còntra Roma. Pirrus negocièt l'ocupacion de la vila en cambi de la sieua ajuda. Desbarquèt en lo 280 avC dins la region. Un premier combat còntra lu Romans s'acabèt per una victòria a Eraclèa. En lo 279 avC, obtenguèt una segonda victòria a Ausculum mas perdèt una part importanta dei sieui tropas. Es probablament aquela batalha qu'es a l'origina de l'expression « victòria a la Pirrus ».
En lo 279 avC, Pirrus recebèt una demanda d'ajuda dei ciutats grèqui de Sicília qu'èran sota la menaça de Cartage. Laissant la màger part dei sieui tropas dins la peninsula, desbarquèt dins l'illa emb una pichona armada a la fin de l'estiu dau 278 avC. Desbloquèt Siracusa e lu Sicilians mobilizèron li sieui fòrças. L'armada grèga passèt ensin de 9 000 a 32 000 òmes e Pirrus conquistèt tota l'illa a l'excepcion de la fortalesa cartaginesa de Lilibèa. Totun, lu Sicilians s'opausèron a la dubertura de negociacions de patz emb lu Cartaginés mas refusèron de provesir lu mejans necessaris a la construccion d'una flòta per blocar l'avitalhament maritim de Lilibèa. Pirrus instaurèt alora de govèrns militars dins li vilas ocupadi per li sieui tropas. Venguèt rapidament impopular e deuguèt abandonar l'illa en lo 276 avC.
En efècte, lu Romans èran tornarmai menaçants dins la peninsula. Totun, la retirada de Pirrus en defòra de Sicília non foguèt simpla. Atacat per una flòta cartaginesa dins lo Destrech de Messina, perdèt la màger part de la sieua flòta. Pi, perdèt de tropas dins una emboscada organizada per lu Mamertins. Enfin, per trobar de sòus, pilhèt lo tesaur de Persefòne dins la vila de Locri. En lo 275 avC, foguèt finalament batut per lu Romans a Beneventum mas, un còp de mai, li pèrdas foguèron importanti dins lu doi camps. Pirrus decidèt alora d'abandonar Itàlia mas laissèt una pichona garnison a Tarent que resistèt fins au 272 avC[1].
La temptativa de conquista de Grècia
modificarDe retorn en Epir, Pirrus deuguèt faciar una situacion financiera dificila. Per pagar la sieua armada, decidèt donc d'atacar Macedònia. Ocupèt la màger part dau reiaume e li laissèt lo poder a son fiu Ptolemèu. Pasmens, lo rèi macedonian Antigòni II Gonatas posquèt s'enfugir. Pi, en lo 272 avC, Pirrus foguèt contactat per Cleonimes, regent d'Esparta en exili, que voliá si venjar de la sieua ciutat. Per Epir, aquò èra l'ocasion de conquistar l'ensemble de Peloponès. Totun, lu Espartencs resistèron a un sètge fins a l'arribada de renfòrç menats per Antigòni II.
Ferit durant lu combats, Pirrus si retirèt. L'atencion dei belligerants si portèt alora vèrs Argòs. En efècte, la faccion antimacedoniana li èra en revòlta. Secutat per lu Espartencs, Pirrus si retirèt donc vèrs lo nòrd e Antigòni II lo laissèt menar una ataca nuechenca dins la vila. Aquò menèt a de combats confús dont Pirrus foguèt tuat.
Eiretatge e posteritat
modificar
La plaça de Pirrus dins l'istòria es puslèu mitigada. Per la màger part dei autors antics, èra un cap militar de tria mas es egalament sovent descrich coma un aventurier ambiciós que non foguèt capable d'obtenir de victòrias definitivi còntra lu sieus adversaris. Totun, de vilas coma Atenas lo considerèron coma un eròi per li sieui victòrias còntra Macedònia. La vision dei autors latins es generalament negativa cen que s'explica en partida per una volontat de demenir li sieui victòrias còntra Roma. L'expression « victòria a la Pirrus » foguèt probablament imaginada dins aqueu quadre.
Pasmens, Pirrus non foguèt unicament un capitani ambiciós. Èra finda conoissut per la sieua òbra intellectuala. Ensin, escriuguèt de memòrias que foguèron utilizadi per d'istorians coma Plutarc. Pirrus èra egalament l'autor d'un libre sus l'art de la guèrra qu'èra popular a l'epòca de Ciceron. Enfin, favorizèt l'introduccion de jòcs de reflexion militara dins son armada qu'inspirèron de jòcs similars coma lo latroncules roman[2].
Annèxas
modificarLigams intèrnes
modificarBibliografia
modificar- Jérôme Carcopino, Profils de conquérants, capítol « Pyrrhus, conquérant ou aventurier ? », Flammarion, 1961, pp. 11-108.
- François Chamoux, « Le roi Pyrrhus d'Épire », Journal des savants, octòbre-decembre dau 1958, pp. 168-176.
- Paul Cloché, La dislocation d'un empire : Les premiers successeurs d'Alexandre le Grand, Payot, 1959.
- Pierre Lévêque, Pyrrhos, Bibliothèques de l'École française d'Athènes et de Rome, 1957.
- Édouard Will, Histoire politique du monde hellénistique 323-30 av. J.-C., París, Seuil, coll. « Points Histoire », 2003.