País Gavai

Lo País Gavai, tanben aperat « Granda Gavacheria », es un airau geografic situat enter Sentonge au nòrd, lo Nòrd-Gironda au sud e Engolmés a l'èst. Correspond haut o bas a Blaiés (sauv las comunas meridionaus de lenga occitana gascona) e au Nòrd Libornés (region de Cotràs dinc a Eila). Sa lenga istorica es la lenga occitana, coma ac confirman la toponimia, los tèxtes e tanben quauques collectatges au sègle XIX. Totun, la lenga occitana i fut completament recaperada e remplaçada per la lenga d'oïl dens sa varianta vesina, lo sentongés.

Situacion geografica dau País Gavai au sud de l'airau linguistic dau santongés.

Lo País Gavai dins l'aira linguistica dau peitavin-santongés (emb los noms de las vilas en "parlanjhe").

Istòria

Una de las ipotèsis avançadas es qu'a la fin de la Guèrra de Cent Ans (1453) qui s'acabèt per una victòria de las armadas dau Rei de França (Batalha de Castilhon), Guiana demorè arroinada e despoblada per las pèrtas umanas causadas praus combats entre Gascons e Anglo-Galés d'un costat, Gascons e Franceses de l'aute.

Los senhors gascons locaus hiren alavetz crida en massa a la man d'òbra estrangèira (Peitau, Engolmés, Sentonge, Lemosin, mes tanben Peirigòrd) entà cultivar las tèrras deishadas a l'abandon. La creissuda demografica d'estrangèirs a Gasconha i contunhèt en seguida de las pèrtas umanas causadas per la pèsta negra que devastèt la region de 1520 a 1527.

Per lo Blaiés au mens, la realitat sembla estar mei simpla : son migracions de paisans sentongés, agravadas per l'efèit Terracher (colonizacion linguistica shens mudança de populacion) que firen passar lo Blaiés de la lenga d'òc (varianta gascona) a l'oïl. Aqueste chanjament de lenga es probable en realitat fòrt mai recent qu'aquò : encara de cap a 1900, comunas dau s-o dau Blaiés èran encara de parlar gascon. En mei d'aquò, la toponimia deu Blaiés (e deu Cotrasis) es encara majoritariament gascona, çò que mòstra que lo passatge a l'oïl es relativament recent, que n'augut pas lo temps de recaperar la toponimia gascona originala. De citar tanben lo noelista Pèir Gobain (debuta sègle XVIII) qu'èra de Blaia, e que signèt lo nadau gascon Revelhatz-vos mainatges, redigit dens lo parlar occitan dau parçan.