Charles de Gaulle
Charles André Joseph Marie de Gaulle (22 de novembre de 1890, Lilla - 9 de novembre de 1970, Colombey-les-Deux-Églises) foguèt un generau e un òme politic francés que foguèt lo fondator e lo cap dei fòrças francesas liuras pendent la Segonda Guèrra Mondiala, cap dau Govèrn Provisòri de la Republica de 1944 a 1946 e President de la Republica de 1958 a 1969. Foguèt tanben en 1958 lo fondator de la Cinquena Republica Francesa que definís totjorn a l'ora d'ara leis institucions de França. Son accion a la tèsta dau país a egalament prefondament marcada son economia e sa politica, especialament dins lo domeni deis afaires estrangiers, e sei successors gardèron lei linhas principalas defenidas per de Gaulle coma lo renfòrçament dei relacions diplomaticas amb Alemanha o l'independéncia granda a respèct de la politica estatsunidenca.
Naissança, jovença e educacion
modificarNaissança
modificar
Charles de Gaulle nasquèt dins una familha de la noblesa parlementària parisenca. Segon lei recèrcas menadas per son grand e son paire, aquela familha èra l'eiretiera d'una familha de noblesa d'espasa francesa que l'ancessor pus ancian será Richard de Gaulle qu'obtenguèt un fèu en Normàndia vèrs 1210. Au començament dau sègle XV, un nomat Jehan de Gaulle assaièt de resistir ais Anglés dins la region de Vire après la desfacha d'Azincourt mai deguèt finalament s'exilar en Borgonha. Ai sègles XVII e XVIII, la familha partiguèt s'installar en Champanha puei dins la capitala vèrs la mitat dau sègle XVIII.
Per respectar una tradicion de sa familha maternala, la jacina se debanèt dins la vila de Lille. Sa maire èra Jeanne Maillot, originària d'una familha d'industriaus de Lilles, e son paire èra Henri de Gaulle qu'èra professor de lètras, d'istòria e de matematicas au Collègi de l'Immaculée-Conception de París dirigit per lei jesuistas. Aguèt tres fraires e una sòrre :
- Xavier de Gaulle (1887-1955) que foguèt presonier de guèrra puei resistent durant la Segonda Guèrra Mondiala.
- Marie-Agnès de Gaulle (1889-1982) que foguèt resistenta e capturada per leis Alemands en 1943.
- Jacques de Gaulle (1893-1946) que venguèt andicapat en 1926 après una encefalita. En 1943, será evacuat de França per la resisténcia[1].
- Pierre de Gaulle (1897-1959) que foguèt tanben resistent, òme politic e administrator de companhiás.
Educacion
modificarFòrça rapidàment gràcias a son paire, Charles descurbiguèt leis òbras de Maurice Barrès, Henri Bergson e Charles Péguy. Son paire se disiá monarquista de regrèt, èra legeire dau jornau Action Française mai partisan de l'innocència de Dreyfus. Sa maire èra tanben passionada de politica e èra fòrça patriota. Charles de Gaulle acomencèt seis estudis primaras dins una escòla catolica e aguèt son paire coma professor. Puei, foguèt inscrich dins un collègi jesuista bèlga au castèu d'Antoin. En 1908, intrèt 119en sus 221 a l'Escòla militar de Saint-Cyr après d'estudis au collègi jesuista Stanilas de París. En 1912, ne'n sortiguèt 13en e jonhèt l'infantariá e lo 33en regiment d'Arras comandat per lo coronèu Pétain.
Maridatge e descendéncia
modificarCharles de Gaulles se mariguèt a Calais ambé Yvonne Vendroux (1900-1979). Aguèron tres enfants :
- Philippe de Gaulle, nascut en 1921, que foguèt amirau puei sanator.
- Élisabeth de Gaulle, nascuda en 1924.
- Anne de Gaulle, nascuda en 1928. Trisomica 21, moriguèt en 1948.
D'un biais generau, divèrsei membres de la familha de Gaulle, descendents dirèct dau generau o de sei fraires, an realizat de carrieras importantas dins lei domenis militars, politics, scientifics o economics.
Carriera militara
modificarPremiera Guèrra Mondiala
modificarLa Premiera Guèrra Mondiala se devesiguèt en dos periòdes principaus per de Gaulle que participèt ai combats coma oficièr fins a sa captura en 1916. Après, demorèt presonier fins a la fin de la guèrra. D'efèct, vengut luòctenent lo 1èr d'octòbre de 1913, foguèt bleçat a la camba tre son premier combat a Dinant lo 15 d'aost de 1914. En genier de 1915, es nomat capitani e prenguèt lo comandament de la 7a companhiá du 33en RI en Champanha. Foguèt tornarmai bleçat lo 10 de març de 1915 a la man senèstra. Durant aqueu periòde, foguèt considerat coma un oficièr estrict e de còps cassant mai son intelligència e son coratge en fàcia de l'enemic li permetèt de venir l'adjonch dau comandant dau 33en RI. Enfin, lo 2 de març de 1916, sa companhiá foguèt anientada durant la defensa dau vilatge de Douaumont e de Gaulle foguèt bleçat per lo tresen còp de la guèrra e capturat per leis Alemands. En captivitat, assiaèt de s'escapar sièis còps sensa succès e foguèt finalament liberat après la signatura de l'armistici lo 11 de novembre de 1918. Foguèt decorat de la crotz de chivalier de la Legion d'Onor e de la crotz de guèrra 1914-1918 amb estèla de bronze.
L'entre doas guèrras
modificarAprès la Premiera Guèrra Mondiala, de Gaulle contunièt sota la proteccion dau marechal Pétain e venguèt un teorician militar partisan de l'utilizacion dei blindats dins una guèrra de movement. De 1919 a 1921, foguèt mandat en Polonha per ajudar a la formacion de l'armada polonesa novèla en lucha còntra l'URSS. A son retorn, venguèt professor d'istòria a l'Escòla militara de Saint-Cyr avans d'intrar a l'Escòla Superiora de Guèrra. I foguèt regularament en conflicte ambé sei professors en causa de sa contestacion de sei visions jutjadas tròp defensivas e foguèt mau notat. Pasmens, Pétain intervenguèt dirèctament en 1924 per melhorar aquelei nòtas e l'afaire permetèt a de Gaulle de se forjar una reputacion d'oficièr prometeire.
Lo 25 de setembre de 1927, venguèt cap de batalhon a anèt a Trèva per dirigir lo 19en Batalhon de Caçaires a Pè (BCP). Après doas annadas, foguèt au Liban onte passèt tanben doas annadas. Totjorn gràcias au sostèn de Pétain, foguèt afectat en novembre de 1931 au Secretariat generau de la defensa nacionala. Aqueu pòste aguèt una influéncia decisiva per sa carriera car li permetèt de s'iniciar ais afaires de l'Estat car foguèt cargat de trabalhar sus lo projècte de lèi militara. Venguèt luòctenent-coronèu lo 25 de decembre de 1933 e coronèu lo 25 de decembre de 1937.
Lo pòste li permetèt tanben de desvolopar sei teorias militaras dins una tièra d'òbras onte Charles de Gaulle desvolopèt leis idèas que va defendre avans e pendent la Segonda Guèrra Mondiala : La Discorde chez l'ennemi (1924), Le Fil de l'épée (1932), Vers l'armée de métier (1934) e finalament La France et son armée (1938). Aqueu darrier libre, inicialament preparat per Pétain, foguèt a l'origina de la disputa ambé Pétain en 1938 e lei dos òmes arrestèron de se parlar fins a una entrevista brèva en junh de 1940. Dins son premier obratge, de Gaulle insistiguèt sus la necessitat de l'unitat dau comandament e de la nacion donant la primautat dau politic sus lo militar. Puei, meme se considerèt que la bastida de fortificacions sus lo territòri francés èra una necessitat, acomencèt de s'interessar au desvolopament de còrs blindats tenent una poissança de fuòc e una mobilitat importantas. Aquela question foguèt estudiada dins Vers l'Armée de Métier. De Gaulle i prepausèt la creacion d'una armada professionala en mai de la conscripcion e la formacon d'unitats blindadas autonòmas e non liadas a l'infantariá. Pasmens, aquelei concepcions de l'utilizacion dei carris de combat aguèt gaire de succès en França en causa dau conservatisme dei mejans militars e de la maufisança dei republicans a respèct d'un oficièr considerat pròche de l'Action Française de Maurras.
Segonda Guèrra Mondiala
modificarQuand la guèrra acomencèt, de Gaulle èra comandant dau 507en regiment de carris de combat dempuei 1937. Assaièt tornarmai de defendre sei concepcions d'una guèrra de movement basada sus l'utilizacion de còrs autonòms de blindats a partir d'observacions sus la campanha de Polonha en setembre de 1939. Lo 7 de mai de 1940, foguèt nomat a la tèsta de la 4a division cuirassada (DCR) en cors de formacion.
Lo 15 de mai, sa division foguèt mandada dins la region de Laon per permetre lo desplegament de la VIa cargada de protegir París. Après un premier succès menor lo 15, assaièt de rompre lei linhas d'avitalhament dei divisions blindadas alemandas lo 17 dins la region de Montcornet. Sensa sostèn, deguèt se replegar en fàcia de l'arribada de renfòrç enemics. Lo 25 de mai, foguèt nomat generau de bregada d'un biais provisòri. Lo 28 de mai, mandèt una tièra de còntra-ofensivas au sud d'Abbeville mai poguèt pas prendre la vila ni passar la Somma en causa de la superiotat de l'artilhariá alemanda. En revènge, aquela combativitat entraïnèt sa convocacion per Paul Reynaud lo 6 de junh per venir membre dau govèrn francés.
Lo cap de França Liura
modificarL'apèu dau 18 de junh de 1940
modificar
Lo 6 de junh de 1940, de Gaulle foguèt convocat a París per Paul Reynaud, president dau Conseu, per ocupar lo pòste de Sota-secretari d'Estat a la Guèrra e a la Defensa Nacionala. Aguèt per mission de coordenar l'accion ambé Reiaume Unit per contuniar lo combat. Participèt ai darrierei reünions dau Conseu e assaièt sensa succès d'obtenir de renfòrç britanic e la perseguida de la guèrra per lo govèrn francés. Lo 16 de junh, aprendiguèt la demission de Reynaud e la nominacion de Pétain per l'endeman. Avans lo transferiement de poder e ambé l'ajuda de Reynaud que li donèt 100 000 francs venent dei fons secrèts per sa logistica, partiguèt a Londres lo 17 per assaiar de federar lei combatents francés desirós de contuniar lo combat.
Lo 18 de junh de 1940, de Gaulle parlèt donc au pòble francés gràcias a l'ajuda de la BBC per cridar lei Francés a la resisténcia còntra Alemanha. Dempuei la guèrra, aquel apèu es vengut una deis allocucions pus famosas de l'Istòria de França. Aqueu discors foguèt possible gràcias au sostèn de Churchill en fàcia dei ministres britanics volent mainatjar lo govèrn Pétain o volent que Georges Mandel foguèsse l'orator.
La formacion e la reconoissança de França Liura
modificar
A Londres, de Gaulle creèt puei dirigiguèt lei Fòrças Francesas Liuras. L'objectiu èra de formar un còrs de volontaris per contuniar la lucha ai costats de Reiaume Unit e mantenir França dins la guèrra, formar un estat parrallèl ais institucions dau regim de Vichèi e liberar lo país de l'ocupacion alemanda.
Tre l'estiu de 1940, a partir d'un nombre fòrça feble de combatents, decidiguèt d'adoptar la Crotz de Lorena coma simbòl e acomencèt de formar una marina (FNFL), una aviacion (FAFL), de tropas terrèstras (FFL) e un servici d'ensenhament (BCRA). Rapidàment, se formèt tanben una tièra d'institucions coma una banca, un jornau oficiau o de decoracions. Per aquò, de Gaulle foguèt condamnat a mòrt per lo regim de Vichèi lo 2 d'aost de 1940.
Maugrat la propaganda de Vichèi e la degradacion dei relacions entre Francés e Britanics après lo combat de Mers-el-Kebir, França Liura capitèt rapidàment d'obtenir una basa territòriala gràcias au raliment rapide de Felix Eboue, governador d'Africa Françesa Eqüatoriala, lo 28 d'aost de 1940. D'autrei raliments de generaus o de foncionaris importants d'un grade superior a de Gaulle se debanèron. Dins aquò, l'autoritat dau generau de Gaulle foguèt pas contestada per lei raliats li donant de fach la direccion politica dei Francés desirós de contuniar la guèrra[2]. Lo 24 de setembre de 1941, prenguèt donc la tèsta dau Comitat nacionau francés contraròtlant lei territòris ja liberats. A partir de 1941-1942, s'ocupèt tanben de raliar la resisténcia interiora gràcias a l'òbra dau coronèu Passy, de Pierre Brossolette e de Jean Moulin que formèron un Conseu Nacionau de la Resisténcia gropant totei lei movements e leis organizacions politicas luchant còntra l'occupacion alemanda. En julhèt de 1942, capitèt d'unificar la màger part dei fòrças francesas de resisténcia exterioras e interioras sota sa direccion.
Aquela unificacion foguèt malaisada car divèrsei resistents interiors èran pas favorables a una aliança amb un cap reputat pròche deis idèas de Charles Maurras. De mai, lo president estatsunidenc Roosevelt preferiguèt tanben promòure d'autrei caps francés. Pasmens, la reconoissança de son autoritat per lei movements resistents comunistas li permetèt de se prevaler dau sostèn de la resisténcia interiora e de gardar la direccion politica dei territòris liberats puei de metre en minoritat lei membres ancians dau regim de Vichèi promoguts per leis Estats Units après l'operacion Torch. D'efèct, Roosevelt aviá decidit d'afeblir França après sa desfacha de 1940 e aviá previst d'i metre en plaça un govèrn provisòri après la victòria còntra Alemanha. Lo sostèn de Churchill aguèt tanben un ròtle important dins aqueu procediment e la reconoissança dau Comitat de de Gaulle coma govèrn legitim de França per leis autrei govèrns aliats a partir de 1943 obliguèt Roosevelt d'abandonar sei projèctes. De mai, la participacion militara creissenta dei Francés Liures e de la Resisténcia renfòrcèt fòrtament sa posicion dins l'opinion francesa que li donèt un acuèlh resclantissent a París après la liberacion de la vila.
La liberacion de França
modificar
L'òbra de Charles de Gaulle participèt a la liberacion militara e subretot politica dau territòri francés. Dins lo corrent dei combats, lei Fòrças Francesas Liuras se destrièron pendent divèrsei batalhas coma la campanha de Siria o la batalha de Bir Hakeim. A partir de la liberacion dau nòrd d'Africa, se poguèt formar una armada francesa novèla que va participar ambé succès a la campanha d'Itàlia, au desbarquament de Provença e a la liberacion d'Alsàcia. A la fin de la guèrra, aquelei fòrças tenián aperaquí 1 300 000 soudats.
La Resisténcia que sei fòrças foguèron organizadas sota lo nom de Fòrças Francesas de l'Interior (FFI) participèron tanben a l'aggariment dei fòrças alemandas e dau regim de Vichèi puei a la liberacion dau territòri francés, magerament dins lo sud-oèst e lo centre de França. Gràcias a aquelei succès, lo govèrn provisòri de França poguèt s'installar a Argier puei dirèctament a París lo 9 de setembre de 1944. De Gaulle venguèt lo cap d'aqueu govèrn.
Lo govèrn provisòri
modificarDe Gaulle venguèt lo cap d'un govèrn provisòri e d'unitat nacionala installat a París lo 9 de setembre de 1944 e dominat per lei partits d'esquèrra (PCF, SFIO e MRP). Aqueu govèrn apliquèt rapidàment divèrsei mesuras dau programa politic dau Conseu Nacionau de la Resisténcia coma la nacionalizacion de l'energia, deis asseruganças e dei banca o la creacion de la Seguritat sociala. Lo drech de vòte ai fremas, ja decidit per lo Comitat francés de Liberacion nacionala lo 21 d'abriu de 1944, foguèt confirmat lo 5 d'octòbre de 1944. Dins aquò, de Gaulle foguèt rapidàment en desacòrd ambé l'Assemblada Constituenta sus la concepcion dau ròtle de l'Estat e dei partits politics. Demissionèt lo 20 de genier de 1946 a prepaus de la question dei crèdits militars.
Carriera politica pendent la Quatrena Republica
modificarAprès sa demission, de Gaulle s'opausèt ais institucions de la Quatrena Republica e fondèt un movement politic dich RPF (Rassemblament dau Pòble Francés) en 1947. Pasmens, capitèt pas de prendre lo poder e l'influéncia de son partit demeniguèt rapidàment. D'efèct, aprofichant inicialament lo prestigi de son cap e sa posicion dominanta dins la drecha francesa, lo RPF obtenguèt 35% dei votz ais eleccions localas de 1947-1948 e 42% dei senators elegits en 1948. Dins aquò, maugrat aquelei succès, l'isolament dau partit entraïnèt son declin rapide ambé solament 22,3% ai legislativas de 1951. Aquela revirada entraïnèt la division dau partit que certanei membres quitèron. Après una revirada suplementària ai municipalas de 1953, de Gaulle se retirèt e lo partit arrestèt seis activitats en 1955.
Fondacion e presidéncia de la Cinquena Republica
modificarLa crisi d'Argeria
modificarAprès sa disparicion de la vida politica francesa, de Gaulle va tornarmai venir au poder en causa dei dificultats francesas dins la guèrra d'Argeria. D'efèct, en fàcia dau FLN e lei menaças d'un retirament francés d'Argeria entraïnèron una insurrecion de la populacion blanca dau país. Sostengut per l'armada, se formèt un Comitat de vigiléncia còntra lo FLN puei un Comitat de Salut Public dirigit per lo generau Massu. Lo 15, mandèt un apèu au generau de Gaulle e lo movement s'espandiguèt e menacèt de venir una guèrra civila. Un plan foguèt preparat per prendre lo contraròtle de la capitala e rebutar lo govèrn gràcias a un còp d'estat militar. Entre lo 24 e lo 26 de mai de 1954, la premiera partida d'aquela operacion foguèt realizada e lei militars ocupèron aisament Corsèga. Pasmens lo rèsta foguèt pas anullada car lo 29, René Coty, president de la Republica, acceptèt investir de Gaulle coma President dau Conseu. Lo 1en de junh, l'Assemblada Nacionala acceptèt a son torn de li donar lo poder sota la pression. Votèt la fisança e autorizèt de Gaulle de dirigir lo país per ordonança e de modificar la Constitucion.
La fondacion de la Cinquena Republica
modificarGràcias au vòte de l'Assemblada Nacionala, de Gaulle poguèt eliminar la Quatrena Republica qu'aviá totjorn jutjat negativament e escriure una constitucion novèla mai conforma a sa vision dau ròtle primordiau dau poder executiu. Se formèt donc la Cinquena Republica que sa constitucion foguèt adoptada lo 28 de setembre de 1958. De Gaulle n'en venguèt lo premier president e foguèt reelegit en 1965 au sufragi universau dirèct en fàcia de François Miterrand. Va lo demorar fins a sa demission en 1969.
La descolonizacion fin de la guèrra d'Argeria
modificarLei premiereis annadas de la presidéncia de Charles de Gaulle foguèron marcadas per la descolonizacion e la disparicion de la màger part de l'Empèri coloniau francés entre 1960 e 1962 sota la pression internacionala e en causa dau còst important dau mantenement de França dins aquelei regions.
La premiera partida se debanèt en 1960 quand lei colonias africanas, vengudas estats membres de la Communautat Francesa en 1958, obtenguèron lor independéncia oficiala. Pasmens, de ligams grands foguèron gardats ambé França e la metropòli anciana i a totjorn a l'ora d'ara una influéncia importanta ai nivèus politics, economics e militars.
La segonda partida se debanèt en 1962 quand de Gaulle acceptèt l'independéncia d'Argeria. Au contrari dau rèsta d'Africa francesa que conoguèt de trebols mai limitats, lo conflicte argerian opausèt una guerilha poderosa dicha Front de Liberacion Nacionala (FLN) a un contingent important de l'armada francesa. De mai, Argeria èra una colonia de poblament e assostava una populacion europèa blanca importanta e fòrça opausada a l'independéncia. Ja, en 1958, aquela populacion, sostenguda per l'armada, aviá capitat de rebutar la Quatrena Republica e d'installar de Gaulle au poder. Aqueu darrier aviá donc promés de luchar còntra lo FLN. Tre 1959, l'armada francesa mandèt una tièra d'operacions còntra la guerilha independentista mai l'abséncia de solucion militara au conflicte venguèt rapidàment evidenta.
A partir de la fin de 1959, la politica dau generau de Gaulle foguèt donc d'acceptar l'independéncia e d'i preparar la populacion blanca d'Argeria. Dins aquò, entraïnèt de reaccions violentas e divèrseis assais d'insureccions o d'atemptats foguèron dirigits còntra lo president de 1959 a 1962. D'efèct, en setembre de 1959, la linha oficiala dau govèrn venguèt l'autodeterminacion d'Argeria. Leis annadas 1960 e 1961 confirmèron la resisténcia dau FLN maugrat una repression acarnada e la necessitat per de Gaulle d'arrestar una guèrra qu'èra venguda una fònt de problemas grèus per França au nivèu internacionau. En abriu de 1961, un còp d'estat militar dirigit per lei generaus Challe, Jouhaud, Salan e Zeller mau capitèt e precipitèt l'independéncia. Lei darriers mes de la guèrra foguèron alora caracterizadas per l'aparicion de l'Organizacion Armada Secrèta (OAS) qu'assaièt sensa succès d'empachar l'independéncia per de campanhas d'atemptats e d'assassinats còntra lei advèrsaris d'Argeria francesa. Lo 18 de març de 1962, foguèron signats leis acòrds d'Evian acceptant l'independéncia d'Argeria e ratificats a 90% per un referendum lo 8 d'abriu seguent. Maugrat la perseguida de combats fins au transferiment oficiau dau poder, aquò va marcar la fin de la crisi d'Argeria.
Contuniacion dau redreiçament economic francés
modificar
Au nivèu economic, de Gaulle contunièt l'òbra de restauracion de l'economia francesa destrucha a la fin de la Segonda Guèrra Mondiala qu'aviá ja acomençat sei predecessors. Sa politica foguèt caracterizada per un capitalisme marcat per l'intervencion massiva de l'Estat dins la realizacion o la promoccion de projèctes grands que seis objectius èran d'assegurar la prosperitat de França. Lei principaus foguèron l'agrandiment dau pòrt de Marselha que venguèt lo tresen d'Euròpa e lo premier de Mediterranèa, lo desvolopament de zonas industrialas coma aquela de Fòs o de Tolosa, lo desvolopament dei tecnologias francesas (Caravelle, Concorde...), l'expansion de l'indústria ja existenta coma lo grop Renault o la bastida de divèrseis autorotas entre París e lo rèsta dau territòri. Aquela politica aguèt un succès important e França agantèt de nivèus de creissença economica fòrça importanta venent la segonda economia europèa darrier Alemanha.
Lo desvolopament d'una politica estrangiera independenta
modificar
Après la fin de la guèrra d'Argeria, de Gaulle decidiguèt d'adoptar una politica estrangiera independenta deis Estats Units. Prefondament anticomunista, considerava lei regimes comunistas dau blòt sovietic coma de « regimes transitòris ». Èra donc favorable a la normalizacion dei relacions amb aqueleis estats e desirós de venir lo contacte privilegiat per lei relacions entre blòts de l'Èst e de l'Oèst. Lo segond axe d'aquela politica èra l'independéncia francesa que foguèt magerament assegurada per l'adopcion de l'arma nucleara e lo retirament dau comandament integrat de l'OTAN en 1966. Pasmens, durant lei situacions de crisis grèvas coma Berlin o Cuba, de Gaulle sostenguèt totjorn la posicion estatsunidenca. Enfin, lo darrier ponch major foguèt la promoccion d'una « Euròpa dei Nacions » ostila a l'idèa d'una Euròpa supranacionala e que son extension anava de l'Ocean Atlantic ai montanhas Orals. Aquel axe de sa politica entraïnèt lo renfòrçament dei relacions amb Alemanha per formar un frònt continentau pus poderós en fàcia deis Anglosaxons. Ansin, la direccion deis afaires estrangiers sota de Gaulle foguèt marcada per divèrseis accions resclantissentas dins lo contèxte de la Guèrra Freja. Per exemple, en 1964, critiquèt oficialament la politica estatsunidenca d'intensificacion deis operacions militaras en Indochina o l'ataca menada per Israèl en 1966.
La crisi de Mai de 1968
modificarLa crisi de Mai de 1968 foguèt un ensems de movements sociaus e politics mai o mens revolucionaris que se debanèron magerament dau 3 au 30 de mai de 1968. Durant lei premierei setmanas de la crisi, de Gaulle foguèt sosprés per l'importància dei manifestacions e comprenent pas sei causas dau movement, negligiguèt lo reglament de la question. Entre lo 14 e lo 18 de mai de 1968, realizèt meme un viatge diplomatic en Romania. Pendent son absència, la grèva generala foguèt decidida per un nombre grand d'obriers e Georges Pompidou, Premier Ministre, prenguèt un ròtle major dins lo reglament de la crisi gràcias a la dubertura de negociacions ambé lo PCF e lei sindicats. A son retorn, de Gaulle realizèt un discors sus la necessitat de restablir l'òrdre que foguèt una decepcion per la populacion. De trebols grèus se debanèron dins la capitala a partir de la serada. De mai, lo 27, lei grevistas refusèron d'acceptar leis acòrds sociaus de Grenelle e una partida de l'oposicion demandèt l'instauracion d'un govèrn provisòri.
En fàcia d'aquela situacion marrida, de Gaulle s'assegurèt lo 29 dau sostèn dei fòrças armadas e lo 30, realizèt un discors novèu per mobilizar lei Francés opausats au cambiament politic demandat per l'oposicion. Anoncièt tanben lo mantenement dau Premier Ministre e la dissolucion de l'Assemblada Nacionala. L'endemans, una manifestacion fòrça importanta marquèt la fin de la crisi e leis eleccions legislativas foguèron un succès major per lei candidats dau poder. En julhèt, Pompidou foguèt remplaçat per Couve de Murville.
Pasmens, maugrat la victòria electorala, la crisi de 1968 marquèt un afebliment de la posicion de Charles de Gaulle. D'efèct, lei dificultats dau president per comprendre la situacion e la reglar marquèron la populacion e permetèron l'ascension de Pompidou coma successor possible. Lo remplaçament d'aqueu darrier foguèt tanben pas comprés e la majoritat novèla de l'Assemblada foguèt generalament gaire favorablas au vòte dei reformas entraïnadas per la crisi.
La revirada dau referendum de 1969 e la demission
modificarLa consequéncia majora de la Crisi de Mai de 1968 foguèt la maufisança novèla d'una partida granda de la populacion e de la classa politica a prepaus de la politica de Charles de Gaulle. En 1969, lo referendum sus la reforma dau Senat e a la regionalizacion marquèt aquela evolucion. Uneis aliats politics dau president coma Valéry Giscard-d'Estaing s'opausèron a la prepausicion. Lo 27 d'abriu, lo vòte negatiu averèt mai de 52% dei sufragis. L'endemans, de Gaulle demissionèt de son pòste.
Fin de vida
modificar
Après sa demission, de Gaulle se retirèt per escriure sei Memòrias. Moriguèt lo 9 de novembre de 1970 e la novèla foguèt annonciada l'endemans per lo president Pompidou. Foguèt enterrat lo 12 a Colombey-les-Deux-Églises. Dins son testament, refusèt la preséncia d'òmes politics e de representants oficiaus a sei funerelhas levat de l'armada francesa e dei Companhons de la Liberacion. La ceremonia se debanèt donc en preséncia d'una fòga importanta mentre que leis oficiaus, i comprés lo president estatsunidenc Nixon, demorèron a París per una messa dins la catedrala Notre-Dame de París.
Consequéncias de sa politica
modificarLa politica e leis accions de Charles de Gaulle an totjorn una influéncia importanta sus França modèrna. D'en premier, après l'apèu dau 18 de junh, lo mantenement de la participacion francesa dins lo camp deis Aliats durant la Segonda Guèrra Mondiala a permés au país de faire partida dei venceires principaus de la guèrra maugrat son afondrament de 1940. Ansin, obtenguèt l'estatut de membre permanent dau Conseu de Seguritat. De mai, a la Liberacion, lo govèrn provisòri de de Gaulle acomencèt tanben un programa progressistas que seis institucions socialas (Seguritat Sociala, nacionalizacions de certanei sectors economics...) son encara existentas au sègle XXI.
Durant seis annadas coma president de la Republica, realizèt tanben una òbra importanta ai nivèus institucionaus, economics e politics qu'es encara presenta dins la politica actuala de França. La referéncia au « Gaullisme » es relativament frequenta per leis òmes politics de drecha e meme, dempuei quauquei decennis, d'esquèrra. D'efèct, au nivèu institucionau, la màger part deis institucions de la Cinquena Republica son nascudas en 1958 a partir de seis idèas e de sei concepcions dau poder. La situacion es relativament similara dins lo domeni economic ambé l'adopcion d'un sistèma capitalista caracterizat per l'intervencion importanta de l'Estat per sostenir de projèctes importants e per assegurar una redistribucion sociala relativament granda. Per exemple, lo percentatge deis institucions publicas dins la recèrca nacionala es totjorn mai importanta en França que per lei país vesins. Pasmens, son eiretatge pus important es sa concepcion especiala dau ròtle de França dins lei relacions internacionalas. Lo ligam creat amb Alemanha foguèt gardat per sei successors e es vengut un element major de la diplomàcia francesa modèrna. Engin, la mèscla d'independéncia nacionala (assais nuclears de 1996, Guèrra d'Iraq de 2003...) e de sostèn au camp nòrd-atlantic dins lei situacions grèvas (Guèrra dau Gòf de 1991, Kosovo 1999...) caracteriza totjorn leis afaires estrangiers francés.
Bibliografia
modificar- {{{títol}}}. Plon.
Nòtas e referéncias
modificar- ↑ Henri Grouès, que vendriá l'abbé Pierre, participèt a l'operacion d'evacuacion.
- ↑ Per exemple, Felix Eboue coma governador o Jean Moulin coma prefècte avián un grade superior au reng de generau de bregada de Charles de Gaulle.
| Precedit per | Charles de Gaulle | Seguit per | |||
| René Coty |
|
Alain Poher (interim) Jòrdi Pompidor | |||
| René Coty |
|
Alain Poher (interim) Jòrdi Pompidor |
Wikidata: Q2042
Multimedia: Charles de Gaulle
