Galícia
Galícia[3] (en galèc: Galicia[nòta 1] [ɡaˈliθjɐ] o Galiza[nòta 2] [ɡaˈliθɐ] ; en espanhòl: Galicia[6]) es una comunautat autonòma espanhòla e una nacion istorica (en galèc: nacionalidade histórica); situada dins lo nòrd-oèst de la peninsula Iberica, al nòrd-èst del golf de Biscaia, al l'oèst de l'ocean Atlantic, a l'èst d'Astúrias e Castelha e Leon e al sud de Portugal. Es formada per las províncias de La Coronha, Lugo, Ourense e Pontevedra. La capitala de Galícia dempuèi l'aprobacion de l'estatut d'autonòmia en 1982, es Sant Jacme de Compostèla. Vigo e La Coronha son las comunas mai densament pobladas.
| Galicia (gl) Galicia (es)  | |
.jpg) | |
| Imne | Os Pinos |
|---|---|
| | |
| Devisa | Os Pinos |
| Nom oficial | Galicia (gl)[1] |
| Administracion | |
| Capitala | St. Jacme de Compostèla |
| Lenga oficiala | galèc espanhòl |
| Politica | |
| • President | Alfonso Rueda (ca)  (2022–) |
| Geografia | |
  | |
| 42° 48′ N, 7° 54′ O | |
| Estat | Espanha |
| Superfícia | 29 574 km² |
| Punt culminant | Peña Trevinca (2 127 m) |
| Fus orari | UTC+01:00 (ora estandard) UTC+02:00 (ora d'estiu) |
| Demografia | |
| • Totala | 2 703 290 ab. (2024 ) |
| Gentilici | galèc (masculin singular)[2] galèga (feminin singular)[2] |
| Autras informacions | |
| Domeni Internet | .gal |
| ISO 3166-2 | ES-GA |
La populacion de Galícia atenh 2 695 645 (INE, 2021), principalament localizada dins las regions costièras. Lo galèc e lo castelhan i son parlats, ambedós oficials segon l'Estatut d'Autonomia de Galícia, lo galician essent lenga neta de la comunautat. Lo sieu gentilici galèc, galèga, segon lo Conselh de la Lenga Occitana.
Istòria
modificarGeografia
modificarDemografia
modificarSegon lo recensament de 2006, Galícia compta 2 767 524 abitants. S'estima a tres milions los galicians que vivon dins d'autras regions espanhòlas e d'autres païses, coma Argentina, Uruguai, Veneçuèla, Cuba, Brasil, Mexic e los païses de l'Euròpa Centrala. Sa densitat de populacion, 93,6 ab./km², es leugièrament superiora a la mejana espanhòla.
- Distribucion de la populacion
Vigo es la vila màger de Galícia, e l'airal amb la densitat màger de populacion es la region de Rías Baixas. L'organizacion tradicionala de la populacion en Galícia es substancialament diferenta de la de la rèsta d'Espanha, e se basa en comunas, parròquias e comarcas (existisson 53 comarcas).
A diferéncia de la rèsta d'Espanha, Galícia, amai siá pas una de las comunitats mai pobladas, compta amb nombrosas vilas de populacion importanta[7]
- Vilas principalas
- Vigo - (293 255)
- La Coronha - (243 320)
- Ourense - (108 137)
- Compostèla - (93 458)
- Lugo - (93 450)
- Pontevedra - (80 096)
- Ferrol - (76 399)
- Vilagarcía de Arousa - (36 519)
- Narón - (35 664)
- Oleiros - (31 264)
- Redondela - (30 029)
- Carballo - (29 985)
- Ribeira - (27 053)
- Arteixo - (26 739)
- Culleredo - (26 547)
- Marín - (26 190)
- Evolucion demografica
L'istòria demografica de Galícia es d'una pèrda contínua de participacion a la populacion totala d'Espanha, coma resultat de l'emigracion vèrs l'America Latina o autras parts d'Espanha. Aital, en 1857 la densitat de populacion en Galícia èra la màger de totas las regions del país, e Galícia representava 11,49% de la populacion espanhòla. Mas en 2006, sonque 6,19% dels espanhòls residissiá en aquesta comunitat autonòma.
- Taus de natalitat
- 7,1 per 1000
- Taus de mortalitat
- 10,3 per 1000
- Esperança de vida al nàisser
- 80,1 ans
- Òmes
- 76,5 ans
- Femnas
- 83,6 ans
Bassa natalitat e bassa mortalitat provòcan un bas creissement o creissement negatiu, amb mortalitat pus nauta per vielhiment de la populacion e un naut nivèl de desvolopament.
- Fenomèn de l'immigracion en Galícia
Segon lo recensament de 2006 la proporcion d'estrangièrs dins la populacion regionala es de 2,67%, percentatge pus bas d'Espanha après Extremadura (la mejana d'estrangièrs dins la populacion espanhòla es 9,47%). Las comunautats predominantes son la portuguesa (17,93% del total d'estrangièrs), la colombiana (10,93%) e la brasilièra (8,74%).
Ligams extèrnes
modificarVejatz tanben
modificarNòtas e referéncias
modificarNòtas
modificar- ↑ Galicia es l'unic toponim oficial.[4]
- ↑ L'Acadèmia Reiala Galèga accepta la forma Galiza, segonds las Normas Ortográficas e Morfolóxicas do Idioma Galego (2003), per designar la Comunautat Autonòma de Galicia.[5] L'Estatut d'autonòmia indica a l'article 1.: «1. Galicia, nacionalidade histórica, constitúese en Comunidade Autónoma...».
Referéncias
modificar- ↑ Afirmat dins: Estatut d'Autonomia de Galícia.
- ↑ 2,0 et 2,1 Afirmat dins: Preconizacions del Conselh de la Lenga Occitana. Data de publicacion: decembre 2007.
- ↑ «Preconizacions del Conselh de la Lenga Occitana» (en occitan) p. 125.
- ↑ Fraga, Xesús. «La Academia contesta a la Xunta que el único topónimo oficial es Galicia» (en espanhòl), 8 de junh de 2008. [Consulta: 29 de decembre de 2023]
- ↑ «Normas Ortográficas e Morfolóxicas do Idioma Galego». [Consulta: 22-10-2024]
- ↑ «Article I de l'Estatut d'autonòmia de Galícia» (en espanhòl). Junta de Galícia. [Consulta: 19-06-2024]
- ↑ Font: rielaboración INE Institut Nacional d'Estatistica d'Espanha (01-01-2006)