Wikipèdia

Frédéric Bastiat

Frederic Bastiat, nascut lo 30 de junh de 1801 Baiona e mòrt lo 24 de decembre de 1850 (a 49 ans) a Roma, es un economista, òme politic e polemista liberal francés. Dintrat tardièrament dins lo debat public: collabora regularament al Journal des économistes e entreten una polemica virulenta amb Proudhon. Elegir a l'Assemblada, participa a la vida politica francesa a vegada amb l'esquèrra, a vegada amb la drecha.

Frédéric Bastiat
Retrach de Frédéric Bastiat
Retrach de Frédéric Bastiat
Naissença 30 de junh de 1801
Baiona,  Occitània Bascoat
N. a
Decès 24 de decembre de 1850
Roma, Bandièra d'Itàlia Itàlia
D. a
Causa de decès
Assassinat/ada per
Luòc d'enterrament
Lenga mairala
Fogal ancestral
País de nacionalitat
Paire
Maire
Oncle
Tanta
Grands
Bèlamaire
Bèlpaire
Fraire
Sòrre
Conjunt
Companh/a
Filh/a
Religion
Membre de
Familha nòbla
Membre de
l'equipa esportiva
posicion de jòc
tir (esquèrra/drecha)
grad dan/kyu
Grop etnic
Orientacion sexuala
Profession
Emplegaire
Domeni d'activitat
Escolaritat
Diplòma
Director de tèsi
Estudiant de tèsi
Foncion politica
Residéncia oficiala
Predecessor
Successor
Partit
Tessitura
Label discografic
Lista de cançons
Discografia
Mission de l'astronauta
Distincions e prèmis
Branca militara
Grad militar
Etapa de canonizacion
Familha nòbla
Títol de noblesa
Títol onorific
Comandament
Conflicte
Jorn de la fèsta
País d'origina Bandièra de França França
Nacionalitat
Profession economista, òme politic
Ocupacion
Luòc de trabalh
Distincions
Mestressas {{{mestressas}}}
Religion
Estudis
Títol {{{títol1}}}
({{{començamentderenhe}}} - {{{finderenhe}}})
{{{títol2}}}
Dinastia {{{dinastia}}}
Servici de {{{començamentdecarrièra}}} a {{{findecarrièra}}}
Grad militar {{{gradmilitar}}}
Arma {{{arma}}}
Coronament {{{coronament}}}
Investitura {{{investitura}}}
Predecessor {{{predecessor}}}
Successor {{{successor}}}
Conflictes {{{conflicte}}}
Comandament {{{comandament}}}
Faches d’armas {{{faitsdarmas}}}
Omenatge {{{omenatge}}}
Autras foncions {{{autrasfoncions}}}

Desvolopa una pensada liberala, caracterizada per la defensa del liure escambi o de la concurréncia e l'opposicion a socialisme e al colonialisme. Es considerat coma un davancièr de l'escòla austriaca d'economia e de l'escòla de las causidas publicas[1]. Fòrça citat pel corrent minarquista.

Gaireben obliat França, beneficia d'una renomada internacionala, subretot mercé a sas Armonias economics. Pascal Salin i vei la consequéncia de la tròp granda clartat de sos escrichs e utiliza una citacion de Bastiat: « Lo public es fach atal que se desfia tant d'aquò qu'es simple que s'alassa de çò que l'es pas »[2].

Biografia modificar

 
Bust de Bastiat a Mugron

Sa familha es originària de Mugron, dins las Lanas, ont viu la mai granda partida de sa vida, e ont se trapa ara una estatua. Es lo filh d'un negociant ric que morís alara qu'aviá pas que 9 ans. Sa maire essent mòrta dos ans abans, viu al çò dels grands pairals.

Daissa l'escòla a 17 ans per rejónher lo comerci familial. Segon Thomas DiLorenzo es aquèl que li permèt de plan conneisser los mecanismes essencials del mercat[3]. Sheldon Richman constata alara que grandís dins lo contèxte de las guèrras napoleonianas marcadas per un fòrt intervencionisme estatic[4]. Dins los ans 1820, Dintraen francmaçoneria[5].

Jove, legís lo Censeur Européen, jornal creat ear Charles Dunoyer, que donarà, segon los sieus tèrmes, la direccion de sos estudis e de son esperit[Nòta 1].

Economista e pamfletista, sa carrièra publica dura pas que 6 ans: comença per escriure d'articles dins lo Journal des Économistes en 1844. Doas annadas mai tard, crèa e ven redactor en cap d'un jornal liure escambista publicat a París, e fa pareisser d'obratges ont combat a l'encòp lo sistèma proïbitiu e lo socialisme.

Elegit deputat de las Lanas en 1848 à l'Assemblada constituenta, es de nòu elegit en 1849. Sosten del poder en plaça, se renja als costats de Cavaignac. S'ocupa paus de las questions de politica pura per s'interessar sonque a l'esconomia: a l'Assemblada, ven vicepresident de la comission de las finanças. Setant a dreccha, vòta segon lo projècte de lei discutat pels conservators o pels socialistas[6]. Aquò significava pas dire qu’èra centrista o social-democrata, aquò significava que son spl critèri de jutjament èra la libertat naturala. Se ne justifica per exemple dins una profession de fe electorala de 1849 : « S'aprochèt los mieus vòtes d'aqueles de l'esquèrra extèma. Perqué se signalèt pas tanben las occasions ont votèri amb la drecha? »[Nòta 2].

A l'Assemblada e fòra d'aquela, de contunh combat lo proteccionisme e lo socialisme, e tanben de promòure lo liure escambi e los dreches de l'individú. Foguèt per exemple un dels mai feverós defensaires de las idèas de Richard Cobden e las ligas anti Corn Laws. Sa primièra contribucion au Journal des économistes foguèt una defensa del liure escambi e castiga las politicas colonialistas[Nòta 3]. Creèt l'Associacion per la libertat dels escambis e escriguèt un libre sus Richard Cobden.

Foguèt tanben conselhièr general a partir de 1831 e jutja de patz del 28 de Mai de 1831 al 30 de novembre de 1846. Atrapa la tuberculòsi pendent lo torn de França qu'aviá començat per promòure las idèas liberalas.

 
Epitafi de Bastiat a Roma

Podent pas mai téner sesilha a l'Assemblada, se'n va en Itàlia per ensejar de se restablir e morís a Roma en 1850, declarant sus son lièch de mòrt que son ami Gustave de Molinari es son filh esperital. Es enterrat dins la glèisa de sant Loís dels Francesas de Roma.

Pensada modificar

La pensada de Bastiat es una pensada fondamentalament individualista e liberala que defend de biais constant la libertat de l'individú fàcia a tota autoritat:

« I a tròp de grands òmes dins lo mond; i a tròp de legislators, organizaires, institutors de societat, menaires de pòbles, paires de la nacion, eca. Tròp de gents se plaçan al dessús de l'umanitat per la reglamentar, tròp de gents fan mestièr de s'ocupar d'ela » Frederic Bastiat, La lei (1850)

Dins una letra a Alphonse de Lamartine[Nòta 4], Se reclama de « l'escòla economista o liberala » als costats d'Adam Smith, David Ricardo, Thomas Malthus, John Stuart Mill, Thomas Jefferson, Jeremy Bentham, Nassau William Senior, Richard Cobden, George Thompson, William Huskisson, Robert Peel, Destutt de Tracy, Jean-Baptiste Say, Charles Comte, Charles Dunoyer, Joseph Droz. Frederic Bastiat menciona sovent Adam Smith e Jean-Baptiste Say coma los economistas font de sa pensada, pasmens s'es plan critica al subjècte de lors teorias de la valor e de lors consequéncias. Mai pròches d'el, cita tanben sovent Charles Comte e Charles Dunoyer (los fondators del jornal Le Censeur) que sempre fa lo laus.

Frederic Bastiat foguèt tanben influenciat per Henry Charles Carey sus las questions de renda fonsièra. Carey acusa l'autor de las Armonias economicas, d'aver plagiat son obratge Armonias dels intereses. Acusacion que Bastiat se defend dins una letra adreçada al Journal des Économistes[Nòta 5]. Coma Carey, Bastiat es critica al respècte de teoria de la renda fonsièra de David Ricardo que procedís segon Bastiat de sa teoria erronèa de la valor.

Fòrça independent d'esperit, Bastiat deplora l'abséncia d'esperit critica dels sieus contemporanèus fàcia als grands autors. Esita encara de tornar sus la autoritats reconegudas coma Platon, Montanha, Montesquieu, Jean-Jacques Rousseau, Fenelon o Thomas More. Tanben deplora — benlèu jos l'influéncia de Charles Comte — la tròp granda admiracion al respècte de las societats anticas (Grècia e Roma) que l'economia èra en granda partida basada sul pilhatge e l'esclavatge.

Frederic Bastiat redigís fòrça tèxtes que son de fach de responsas a las doctrinas dels sieus contemporanèus. Dins sos Sofismes economics, respond a las idèas protectionistas del comte d'Argout, de Bugeaud, Saint Cricq, Dupin, Dombasle o Lestiboudois. S'ataca a las teorias de Louis Blanc amb Individualisme e Fraternitat e Proprietat e Lei, de Victor Considerant amb Proprietat e Espoliacion, de Pierre Leroux amb Justícia e Fraternitat, de Pierre-Joseph Proudhon amb Capital e Renda, de Auguste Mimerel amb Protectionnisme e Comunisme o dels montagnards amb l'Estat.

Sofismes economics modificar

L'òbra de Bastiat e per exemple sos Sofismes economics[7] denoncian precisament los sofismes economics, es a dire los rasonaments economics erronèus, que son vectors de prejutjats espandits, per los rebutat per una analisi e un plag liberal.

Defensa del liure escambi modificar

Dins un estil plan dirècte, sos escrich menjan las comparasons pedagogicas e las fablas satiricas. Desboscan los principals mites o sofismes entretenguts a l'entorn de l'Estat ( «aquela granda ficcion mejans que totòm s'esfòrça de viure al despens de totes»), del socialisme (« l'espoliacion legala»), de riquesa («lo benefici de l'un es lo benefici de l'autre»), de la solidaritat («m'es absolusament impossible de concébre la Fraternitat legalament forçada, sens que la Libertat siá legalament deroïda, e la Justícia legalament trolhada»), de l'impòst, de l'intervencionisme, eca. Sap tanben redigir de pamflets o menar la pelemica, subretot contra Proudhon amb qui entreten una controvèrsia pendent 13 setmanas dins lo jornal La voix du peuple.

La satira mai celèbra de Bastiat (que tòca lo protectionisme) es sa peticion al Parlament francés de la part dels fabricants de candèlas[8], que demandan a èsser aparats «de la competicion rosinosa d'un rival estrangièr», que lor liura una «concuréncia desleiala provesissent de lutz a un prètz tròp bas» (aquel fornidor es... lo solelh!). Aquela peticion s'acaba per la demanda d'una «lei qu'ordone la tancadura de totas la fenèstras, lucarnas, [...] per ont la lutz del solelh a costuma de penetrar dins los ostals».

Al subjècte del liure escambi, defend aquel qu'es reciprocament causit e mòstra tanben cossí es mai interessant de lo practicar, quitament en fàcia dels païses protectionistas. Tota proteccion es espoliatritz per Bastiat, alara qu'al contrari lo liure escambi permet un efièch multiplicator de riquesas.

Lo consomator al còr de l'economia modificar

Se plaça del costat de l'individú consomator e non del productor (teoria de l'abondança contra teoaria de la carestiá). Segon Jacques Garello, es lo sol economista del sègle XIX amb Richard Cobden davancièr de las teorias del consomator desvelopadas al sègle XX per Ludwig von Mises, Friedrich Hayek o Pascal Salin[9].

L'accion de l'Estat modificar

  1. Bastiat a una vision minimalista de l’Estat, sonque deu realizar la justícia e la seguratat e daissar los individús interagir liurament: « Velhar a la seguretat publica, administrar lo domèni comun, percébre las contribucions, tal es, o cresi, lo cercle racional ont devon èsser circonscrichas o tornadas las atribucions governamentalas... Qué, me dirètz, volriatz reduire lo govèrn al ròtle de jutge e de gendarma?»; «esperar de l'Estat pas que doas causas: libertat, seguretat. Es d'assegurar que se poirà pas, al risc de las perdre ambedoas, ne demandar una tresana».
  2. Se posiciona tanben per una armada privada regida per de règlas publicas[10].
  3. Desvolopa sovent la tèsi que l’accion de l'Estat es lo resultat de las demandas dels grops de pression. Se li deu la celèbra citacion al respècte de l’Estat[11]: «l'Estat, es la granda ficcion mejans que totòm s'esfòrça de viure al despens de totes».
  4. Al subjècte economic, insistís sovent sus la diferéncia entre «çò que se veu e çò que se vei pas» (ara teorizat en costs amagats, costs d’oportunita o efèits pervèrs). Aquel tèma, alargat per criticar l'activitat intervencionista de l’Estat, es desvolopat a l'origina dins sa parabòla del Sofisme del veiral trencat[12].

«L'Argent despensat per remandar un veiral trencat balharà de trabalh al remandaire; aquel darrièr poirà aumentar sas despensas, çò que produirà mai d’afars per d'autres. Çò que sevei pas aicí, es que l’argent auriá tanben podut despensat, e simplament autrament, se la fenèstra aviá pas estat trencada. La fenèstra trencada faguèt pas que desviar l’argent cap a d’autras despensas»

Segon Bastiat, un Estat pòt agir a vegada d'aquel biais prenent als mai actius per subvencionar de grops d’interés, d'associacions corporatistas o assistir los inactius. Mòstra qu'aquò crearà pas jamai de riquesas per la societat, e quitament qu'aquò ne deroïrà benlèu.

Concepcion subjectiva de la valor modificar

Desvolopèt una concepcion subjectiva de la valor dins la dralha de Jean-Baptiste Say e de Turgot e en oposicion a la òbras d’Adam Smith o de David Ricardo que cercavan un fondament objectiu de la valor mejans la valor trabalh. L’Escòma austriaca d'economia utiliza lo concèpte subjectiu dins sas òbras. En mai d'un punts Bastiat prefigura aquela escòla de pensée economica: teoria del capital, teoria subjectiva de la valor, praxeologia, eca[13].

 
Frederic Bastiat

Seguretat sociala modificar

Es un dels primièrs e denonciar las derivas possiblas dels futurs sistèrmas d'assurança malautiá. Feverós defendeire de las caissas de secors mutual, s'opausa a tota nacionalizacion d'aquel sistèma amb fòrça, declarant per exemple dins Armonias economicas :

« Supausatz que lo govèrn intervenga. Es aisit de devinar lo ròtle que s’atribuirà. Son primièr suènh serà de prene totas aquelas caissas jol pretèxte de las centralizar e, per realizar aquela entrepresa, ferà la promesa de las conflar amb de fonts presas sul contribuable. Mas, o demandi, que serà venguda la moralitat de l’institucion quand sa caissa serà provesida par l’impòst; quand pas degun, s'es pas un cert bureaucrata, aurà pas interés a defendre lo fons comun; quand cadun, puslèu que de far son dever d'avertir dels abuses, se ferà un plaser de los favorizar; quand aurà acabada tota susvelhança mutuala e que fénher una malautiá serà pas mai que de jogar un bon torn al govèrn? […] Memenarà de verificaires, de contrarotlaires, d'inspectors, se veirà de formalitats sens nombre s’interpausar entre lo besonh e le secors. Brèu, una admirabla institucion serà, al naisser, transformada en una branca de polícia. Los obrièrs veiràn dins la caissa comuna pas mai qu'una proprietat qu'administran, que provesisson, e que las limitas bornan lors drechs. Pauc a pauc, s’acostumaràn a veire lo secors, en cas de malautiá o caumatge, non pas coma un fons limitat preparat per la lor prevesença, mas coma un deute de la societat. L’Estat se veirà constrench de demandar de contunhs de las subvencions al budget. Ací, encontrant l’oposicion de las comissions de las finanças, se traparà engatjat dins de dificultats inextricablas. Los abuses iran sempre creissent, e se calcularà lo redreçament d’annada en annada, coma es l’usatge, fins a que venga lo jorn d’una explosion. Mas alara veirèm que pòt pas mai comptar amb una populacion que sap pas mai agir d'esperela, qu'espèra tot d’un ministre o d’un prefècte, quitament la subsisténcia, e que las idèas son pervertidas al punt d’aver perdut fins a la nocion del drech, de la proprietat, de la libertat e de la justícia […]» — Frederic Bastiat «Las Armonias Economicas» 1850

Defensor dels dreches modificar

Dintra tanben dins lo debat d'idèas combatant la pèna de mòrt, l'esclavatge e defendent lo drech sindical. Atal dins un discors sus la representcion sindicala a l'Assemblada del 17 de novembre de 1849, declara al respècte de la legislacion interdisent lo drech de cauma:

«D'espervos avoatz que, jos l'empèri de la vòstra legislacion, l'ofèrta e la demanda son pas mai a dos de jòc, que la coalicion dels patrons pòt pas èsser sasida, e es eveident: dos, tres patrons dinan ensemble, fan una coalicion, pas degun ne sap pas de res. Aquela dels obrièrs serà sempre sasida que se fa al grand jorn«[14]».

Òbras modificar

Sa òbras màger son:

  • Lo Liure escambi;
  • Cobden e la Liga o L'agitacion anglesa per la libertat dels escambis;
  • Armonias economicas;
  • Sofismes economics.

E los pamflets màger son:

  • Proprietat e espoliacion;
  • Bachelierat e socialisme;
  • Proteccionisme e comunisme;
  • Proprietat e lei;
  • Justícia e fraternitat;
  • L'Estat;
  • La Lei;
  • Espoliatcon e lei;
  • Guèrra a las cadièras d'economia politica;
  • Çò que se vei voit e çò que se vei pas;
  • Abondança;
  • Balança del comerci;
  • Patz e libertat o lo budget republican;
  • Discors sus l'impòst de la bevendas;
  • Discors sus la repression de las coalicions industrialas;
  • Reflexions sus l'amendament de M. Mortimer-Ternaux ;
  • Incompatibilitas parlementàrias.

Bibliografia modificar

Escrichs de Bastiat modificar

  •  {{{títol}}}. 
    • Tome premier : Correspondance et mélanges.
    • Tome deuxième : Le Libre-échange.
    • Tome troisième : Cobden et la Ligue ou L'agitation anglaise pour la liberté des échanges.
    • Tome quatrième : Sophismes économiques. Petits pamphlets. Contient : Sophismes économiques; Propriété et loi ;Justice et fraternité; L'État; La Loi ; Propriété et spoliation; Baccalauréat et socialisme ; Protectionnisme et communisme.
    • Tome cinquième : Sophismes économiques. Petits pamphlets. Contient : Spoliation et loi; Guerre aux chaires d'économie politique ; correspondance avec F. C. Chevé et avec Pierre Joseph Proudhon ; Ce qu'on voit et ce qu'on ne voit pas; Abondance ; Balance du commerce ; Paix et liberté ou le budget républicain ; Discours sur l'impôt des boissons ; Discours sur la répression des coalitions industrielles ; Réflexions sur l'amendement de M. Mortimer-Ternaux ; Incompatibilités parlementaires.
    • Tome sixième : Harmonies économiques.
    • Tome septième : Essais, ébauches, correspondance.
  •  {{{títol}}}. 
  • Ce qu'on voit et ce qu'on ne voit pas. Choix de sophismes et de pamphlets économiques, avec une préface d'Alain Madelin, Éditions Romillat, 1993.
  •  {{{títol}}}. 
  •  {{{títol}}}. 

Libres sus Bastiat modificar

  • Louis Bruel, Bastiat et le libre-échange, Paris, Rousseau et Cie, 1931, 160 p.
  •  {{{títol}}}. 
  •  {{{títol}}}. 
  •  {{{títol}}}. 
  •  {{{títol}}}. 

Articles sus Bastiat modificar

  • {{{2}}},

Autres obratges modificar

  •  {{{títol}}}. 

Nòtas e referéncias modificar

Nòtas modificar

  1. ↑ Le texte de la lettre à M. Dunoyer est consultable sur Wikisource.
  2. ↑ Le texte de la profession de foi électorale de 1849 est consultable sur Wikisource.
  3. ↑ Son titre était De l'influence des tarifs français et anglais sur l'avenir des deux peuples.
  4. ↑ Le texte de la lettre à M. de Lamartine est consultable sur Wikisource.
  5. ↑ Le texte de la lettre au Journal des Économistes est consultable sur Wikisource.

Referéncias modificar

  1. ↑  {{{títol}}}. BNF FRBNF34341296. 
  2. ↑ Dans Midi à quatorze heures, ébauche de pamphlet reprise dans Ce qu'on voit et ce qu'on ne voit pas ; Romillat, 1993.
  3. ↑ Error en títol o url..
  4. ↑ Error en títol o url..
  5. ↑ Error en títol o url..
  6. ↑ Error en títol o url..
  7. ↑ Error en títol o url..
  8. ↑  {{{títol}}}. 
  9. ↑ Error en títol o url..
  10. ↑  {{{títol}}}. 
  11. ↑ L’État, Journal des Débats, numéro du 25 septembre 1848.
  12. ↑  {{{títol}}}. 
  13. ↑ (en) Frederic Bastiat (1801-1850): Between the French and Marginalist Revolutions, Thomas DiLorenzo, Ludwig von Mises Institute.
  14. ↑  {{{títol}}}. .

Annèxes modificar

Ligams extèrnes modificar

Recuperada de « https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Frédéric_Bastiat&oldid=2365056 »