Deluvi universal
Lo deluvi universal es un mite recurrent dins divèrsas culturas, que fa lo conte d'una grand inondacion que destruguèt tota la vida (o gaireben) en temps alunhats.[1]
Tradicion biblica
modificarDins la Bíblia dins lo libre de Genèsi, se conta l'istòria del deluvi coma un castig de Dieu contra los òmes, d'entre que salvèt Noè, la seuna familha e un parelh de cada animal que aviá estat ordonat de bastir una arca. Aquel salvament explica que deguèt pas tornar crear la vida, perque la Creacion es unica. La pluèja durèt quaranta jorns, nombre per indicar la multitud.
Autres mites similars
modificarFòrça savents creson que lo mite de la Bíblia, lo mai conegut de totes los deluvis, es una version del meteis mite babilonian, ont ja aparéis l'arca, lo castig divin, los aucels qu'anoncian la tèrra e lo salvament dels seleccionats. Aquel mite es reculhit de l' Epopèia de Gilgamesh, lo poèma Atrahasis e diversas taulas sumerianas e acadianas fòrça ancianas. Los ebrieus aurián conegut lo mite pendent la seuna epòca d'exili a Babilònia e l'aurián adaptat dins la seuna cultura.
La mitologia grèga auriá eretat tanben aquela istòria, personificada dins Deucalion, que se salva del deluvi conselhat pel seu paire Prometèu, tanben mercé a una arca. Lo deluvi marca la fin de l'Edat d'aur (los grècs cresian pas a l'evolucion mas en una degenerecéncia dempuèi la creacion fins al present, simbolizada per diverses metals). Una varianta del mite del deluvi seriá l'enfonzament de l'Atlantida.
De tradicions coma l'indóa, la maia o l'asteca reculhan tanben grandas inondacions, fach que sosten l'ipotèsi de la realitat d'un deluvi, encara perque aqueles pòbles foguèron en contacte amb la font mesopotamiana. Mas las istòrias d'aquelas tradicions an d'elements que fa pensar puslèu a la creacion dempuèi l'aiga e las diferentas raças umanas. Pr'amor demòra la constanta del castig divin provocat per l'impietat de las creaturas. Foguèron trobat fins a cinc e cents versions diferentas del deluvi, çò que mòstra qu'es un mite universal e qu'estimulèt diverses estudis per tòca d'o provar.
Estudis scientifics
modificar
Foguèt exclusida l'exiséncia d'un deluvi universal propiament dich, per que se trobèt pas cap de rèstas geologicas. Mas divèrsas grandas inondacions localas poirián aver inspirat los mites originaris, que se serián escampats amb las diferentas migracions umanas s'adaptant a la cultura de cada zona.
Una d'aquelas possiblas inondacions podriá aver estat aquela que se passèt fa 7 500 ans dins la mar Negra,[2] ipotèsi defenduda pels geològs estatsunians Walter Pitman e Wilian Ryan coautors del libre Lo Deluvi Universal. Segon aqueles cientifics la Mar Negra èra un lac d'aiga doça espandit pels dos tèrces de la superfícia actuala, e èra pas conectada a la mar Mediterranèa. La fusion dels glacièrs aucèt lo nivel de la mar e la Mediterranèa dobriguèt una falha al nivèl del Bosfòr provocant una inondacion dins lo bacin de la Mar Negra.
Tanben las pojadas dels rius Tigre e Eufrates, zona d'origina dels mites mesopotamians (los mai ancians) poirián aver inspirat lo mite del Deluvi Universal.
D'autres ipotèsis evòcan un grand tsunami, fach que explicariá la varietat dels mites similars en zonas fòrça alunhadas. Aquel seriá estat provocat per l'explosion d'un volcan, que poiriá èsser lo Thera de l'illa de Santorin.
Lo Deluvi e la biogeografia
modificar
Alara qu'ara, la majoritat capitèt a créire que lo deluvi es una legenda o mite, de grops religioses minoritàris contunhan creire que lo deluvi es un fach istoric vertadièr.
Contra d'aqueles grops que prenon la Bibilia de biais literal, los atèus avançan la biogeografia actuala coma pròva que lo recit biblic de Noè es gaire istoric, mas una legenda.
Aqueles darrièrs se demandon, entre autre, cossí Noè capitèt après lo deluvi a distribuir totes los animals als seus punts ont vivon actualament.
Cossí arribèron lo Coala en Austràlia dempuèi lo mont Ararat? Cossí sobrevisquèron pendent la traversada dempuèi Ararat fins a Austràlia sens fuèlhas d'eucaliptus per menjar? (los eucaliptus son endemics d'Austràlia e los coalàs s'alimentan gaireben exclusivament d'aquelas plantas). Cossí faguèron per traversar l'ocean?.[3]
Vejatz tanben
modificar- Noè
- Arca de Noè
- Ziusudra, version sumeriana del deluvi.
- Epopèia de Gilgamesh, poèma epic sumerian vielh de 4700 ans dins l'antiquitat.
- Atrahasis, poèma babilonian del deluvi benlèu anterior a Guilgamesh.
Referéncias
modificar- ↑ «diluvi», Gran Enciclopèdia Catalana, Barcelona: Edicions 62, en linha.
- ↑ (es)National Geographic, Espanha, mai de 2001, p. 26
- ↑ Lo Deluvi e la Biogeografia (es)