Clan

Un clan (prononciat /ˈklan/) es un ensemble de familhas associadas per una parentat reala o fictiva, fondada sus l'idèa de descendéncia d'un quite aujòl comun, que pòt èsser real, imaginari o mitologic.

Escut d'un clan polonés

Aquel mot d'origina escocesa (de clannad significant familha) foguèt causit coma concèpte generic pels etnològs, per designar totes los sistèmas politics fondats sus de familhas largas establas. Es l'equivalent del latin gens-gentis que designa las familhas patricianas de la Roma antica e de republicas italianas (coma Gènoa). Quitament se lor filiacion exacta es pas coneguda, totes los membres d'un clan coneisson aquesta origina que pren un caractèr mitic. D’individús o de familhas estrangièras pòdon èsser adoptadas per un clan que lor dona sos aujòls, se parla alara d'afiliacion o d'agregacion.

Quand aqueste aujòl es representada miticament o simbolicament per un animal, los etnològs parlan de totemisme.

Segon los païses, los clans pòdon èsser de regropaments plan formals, avent una personalitat juridica, un patrimòni e d’institucions politicas que varian d'una civilizacion a l'autra, e obesissent a de règlas precisas: cap, conselhs, assembladas, fèstas, costumas, simbòls, sanccions, etc.

L'apartenença a un clan pòt se traduire per de drechs e d’obligacions de solidaritat entre los membres del grop, subretot l'assisténcia e la venjança.

Un clan pòt èsser considerat coma un sosgrop d'una tribú, qu’es d’esperela un sosgrop d'una etnia, a son torn (amb, o non, d'autras etnias) membre d'un pòble se concebent, o non, coma una nacion, se dotant, o non, d’estructuras d'un Estat. Las societats polisegmentàrias presetan una tala organizacion.

Dins las societats clanicas celticas e romanas, i a pas de familhas nòblas e de familhas non nòblas, son los individús e los linahtges aïnats de cada clans que son considerats coma mai nòbles e que son susceptibles d'èsser elegits a las foncions nòblas.

Euròpa

Cèltas

Dins los païses d'Euròpa d'influéncia celtica, subretot en Escòcia e autres còps en Irlanda, un clan designa una familha o un grop d'individús avent de ligams de parentat plan fòrt vivents jos la mena d'un cap particular, nomenat chief o chieftain. Lo tèrme ven del mot gaelic escocés clannad significant familha. Pasmens, en Irlanda lo mot clann en irlandés (gaelic d'Irlanda) significa lo enfants d'una familha, e plan rarament clan,.

En Escòcia, gaireben totes los membres d'un mèsme clan pòrta lo mèsme nom, a vegada precedit del mot Mac o Mc (es a dire « filh de ») : MacDonald o McDonald, MacGregor, McIntosh, MacKenzie, McLeod, etc. (precedit en Irlanda del mot O', es a dire « descendent de » : O'Brien, O'Connor, O'Donnell, etc.). Cada clan escocés compta tanben de sets es a dire de grops familials portant un nom autre qu’aqueste del clan, mas que pasmens i apartenon. Los clans acaban per desaparéisser a mesura que lo mòde de vida anglés penètra dins los Highlands: mai lo govèrn britanic fait tot pels destruire après los susmautes dels jacobits de 1715 e 1745.

En Irlanda, un sistèma de clans mens centralizats se desvolopèt. Après la Reconquista de l'Irlanda pels Tudors al sègle XVI, lo sistèma formal de clan celtic desaparéis amb la fugida dels caps ereditaris celtics als païses catolics d'Euròpa. Se dich ara que poeticment, per exemple, d'un clann Dalaigh (O'Daly clan en anglés) pels descendents d'un aujòl alunhat de Dalach. I a, pasmens, d’assags de restablir oficialament lo vièlh òrdre.

Italians

Dempuèi l'Antiquitat, l'organizacion politica fondada sus un nombre limitat de familhas patricianas, o gentes, qu’existissiá dins la Republica romana, s’encontra dins las vilas del Edats Mejans, coma dins las republicas italianas (coma Gènoa).

Dins los Balcans, l'eritatge illirian e dàcia contunhèt fins ara mejans de clans per un grand nombre de Montenegrins, d'Albaneses, de Serbias, de Bosniacs, d'Erzegovinieas o de Valacs per exemple. En Corsega lo clan designa l'organizacion ierarquizada de basa familiala permetent per un escambi de servicis autrescòps militars puèi politics de s'assegurar d’avantatges de tota natura.

Lo tèrme de clan pòt de biais mai larg se referir a un grop eventualament unit pels ligams del sang, mai sovent dins un sens pejoratiu. Se parla tanbe de nuclèus mafioses dins lo sud de l'Itàlia dins los Balcans, per exemple en Albania, al Montenegro.

Polonés

En Polonha la noblesa ten son origina dins los clans guerrièrs que, a l’Edat Mejana, sostenián le rei, de princes o de grands senorrs. Lo clan polonés fa pas referéncia a la consangüinitat e la territorialitat, coma lo clan escocés, mas d’apartenéncia al mèsme grop de cavalièrs. Pasmens, i a de centenats de familhas diferentas dedins lo clan e totas an lo drech d’utilizar los mèsmes escuts.

Belgas

A Brussèlas, de l’Edat Mejana fins a la Revolucion françcesa, existissiá set clans o linhatges, que lo membres avián l'exclusivitat dels pòstes dirigents civils, militars e economics de la ciutat. Aqueste tipe d'organizacion clanic s’encontravan dins diferentas vilas d'Euròpas. Veire Linhatge urbans

Indonesia

En Indonesia, de populacions an una societat organizada en clans. L'exemple mai conegut es aqueste dels Batak de Sumatra del Nòrd. Dins las societat batak un clan, o marga, regropa los descendents d'un mèsme aujòl. Un autre exemple es la societat minangkabau dins la província de Sumatra occidental, ont las gents pòrtan un nom de suku o clan. Se pòrta lo nom de suku de sa maire. La societat minangkabau es en efièch matrilineària. En país lampung dins lo Sud de Sumatra, se conéis oficialament 84 clans ligats a un territòri.

Jòcs

De jòcs en linha, subretot los jòcs en linha massissament multijogaires, permeton d'integrar de clans virtuals.

Bibliografia

• Jacques Heers, Le Clan familial au Moyen Âge, 1974, PUF, réédition Quadrige
• José Gil, La Corse - Entre la liberté et la terreur, Éditions La Différence, 1984
• Maurice Godelier, Les tribus dans l'Histoire et face aux états, Paris, CNRS Éditions, 2010.
• Maurice Godelier, Communautés, sociétés, culture: 3 clefs pour comprendre les identités en conflits, Paris, CNRS Éditions, 2009.
• Maurice Godelier, Métamorphoses de la parenté, Paris, Fayard, 2004 ISBN: 2-213-61490-3.
• A. Moret, G. Davy, Des clans aux empires, Albin Michel, L'Évolution de l'Humanité.

Vejatz tanben

Nocions generalas

• Tradicion, Costuma
• Totemisme
• Familha, Tribú, Etnia, Pòble, Nacion
• Autoctòn , Alloctòn, Indigèn, Aborigèn 
• Vendetta
• Linhatge, Casta, Parentat
• Noblesa
• Clientelisme, Solidaritat
• Ansa
• Capdal
• Dinastia

Clans nacionals

• Clan escocés
• Clan irlandés
• Linhatge de Brusèlas
• Clan polonés
• Clan indian : Gotra
• Los ancians clans japoneses
• Taïp chechen
• Clan kanak
• Linhatges urbans

Amerindians

• Clans iroqueses