Bipedia
La bipedia es un biais de caminar per un organisme que se mòu de preferéncia sus dos membres posteriors. Es una de las caracteristicas fisicas d’Homo sapiens, la parteja amb d'autras espècias mas sa bipedia a la particularitat d'èsser permanenta coma per unes dinosaures desapareguts o actuals coma los aucèls. Un animal o una espècia se conidèra (o se dich) bipèda se passa tant o mai de temps sus dos membres posteriors que per tot autre mejan quand camina o cor.
La bipedia des animals
modificar
La bipedia caracteriza tanben los aucèls coma de dinosaures. Es tanben evocat per unes marsupials coma los cangorós e los rats-cangorós, quitament s'aqueles animals utilizan doas patas e lor coa coma sosten quand son quilhats. Los chimpanzés, los gibbons e d'autras espècias de mammifèrs, coma pangolin gigant, adoptan a vegadas la bipedia per se desplaçar.
Un biais de bipedia plan singular foguèt observat per doas espècias de pofre, Octopus marginatus e Octopus aculeatus. Aqueles animals pareison caminar al fons de l'aiga sus dos de lors tentaculs, los autres demorant plegats per enganar los predators simulant l'aparéncia d'algas o de nòse de cocòt[1],[2].
Per escasença particulara, d'animals abitualament quadrupèdas pòdon adopter una postura bipèda[3]. Lo suricat e de cans de prada americans, las marmòtas, los ors, pòdon èsser e caminar quilhats de longa. Lo basilic (Basiliscus plumifrons) pòt córrer sus l'aiga sus de cortas distàncias[4].
La bipedia umana e son origina
modificarHomo sapiens es lo bipèda mai espandit sur Tèrra. A d'originas comunas amb los gands monards actuals coma l'orangotan o lo gorilla, que son tanben capables de se móure suls dos membres posteriors.
Lo debat sur l'origina de la bipedia entre dins l'encastre d'aquel mai larg de l'« anèl mancant » - passatge d'ominoïd a ominid - e per antinomia sus çò que nos diferencia dels autres animals. Dins aquel contèxte, s'opausa mai sovent bipèdas a quadrupèdas. La bipedia apareguèt dins l'encastre de l'evolucion en mosaïc[5].
La data mai sovent admesa per la separacion entre los ancesssors dels monards e de l'òme es compresa entre 9 e 7 milions d'ans. Pauc de fossils d'aquel periòde son escavats. La transicion foguèt fòrça mai rapida (mens d'un mièg milion d'ans) que s'èra pensat depuèi longtemps.
Los primatas bipèdas e los ominids fossils an de pés arrapaires, (per l'hallux que ven oposat per migracion proximala pendent la creissnça fetala), practicant la bipedia occasionala. La biologista de l'evolucion Christine Tardieu, especialista de morfologia foncionala e biomecanica, remembra que l'òme nais pas bipèda. O ven per diferentas adaptations: migracion del trauc occipital, en rèire del cap dins le perlongament de la colomna vertebrala pels quadrupèdas, cap al centre, jol crani; colomna vertebrala amb quatre corbadura especificas; acorchiment e alarguiment del maluc; pèrda de la capacitat arrapaira del pé (l'hallux demora alinhat pel fetus umain, aquel fenomèn se nomena pedomorfòsi)[6].
Ipotèsis geograficas de la bipedia: teoria de la savana o del relèu
modificarL'ipotèsi de la savana foguèt pendant longtemps la teoria mai sovent ensenhada e acceptada. Sovent es ligada a aquela de la Man Aisina.
L'ancessor de l'òme auriá començat a caminar perque que la sèlva reculava al benefici de la savana. Levat lo fach qu'auriá agut pas mai d'arbres sus que escalar, la postura quilhada auriá alara agut de multiples avantatges:
- susvelhança du territòri al dessús de las nautas èrbas;
- melhora regulacion de la temperatura del còs, la posicion quilhada presentant mens de superfícia al solelh e mai de superfícia al vent;
- l'abséncia de pilositat seriá tanben apareguda per ajudar la regulacion de la temperatura (mens de cobertura pel còs) ;
- transpòrt d'aisinas e/o armas, impausat pel nomadisme de la vida de savana (Ipotèsi de la Main Aisina). La maissa de l'òme capita pas mai per transportar la noiritura e a aparar coma per de felins.
D'arguments foguèron avançats contra aquela teoria: se los traits distinctius dels umans vienon de l'adaptacion a la savana, se deuriá trobar al mens d'adaptacions pels autres mammifèrs de la savana[6]. Pasmens, se ne trapa pas cap per aqueles, quitament pels autres descendants d'ancessors comuns, coma los vervets, los baboins o mai. Pas cap d'autre animal de la savana evoluèt cap a una abscéncia de pilositat per regular sa temperatura: los pels fan al contrari una proteccion contra lo solelh. O son subretot essencial pels primatas quin que siá lo mitan: los joves s'arrapan a eles pendant que lor maire s'ocupar endacòm mai.
Una autra objection es que la posicion quilhada en zona descobèrta expausa mai a d'eventuals predators e que la talha de los primièrs ominids passa pas aquelas de las èrbas de la savana.
Al contrari, los ancessors de l'òme vivent al Pliocèn dins la val del Rift, caracterizat per son relèu accidentat (puèges, bauces, monts, fraus) qu'ofrís d'abrics novèls e d'enganas naturalas per las presas, aurián podut renonciar a èsser l’arboricòl e començar a acaminar bipèda per pujar aqueles relèus, utilisant una o doas mans per s'estabilizar: es la teoria del relèu[7]. D'objeccions pòdon èsser oposadas a aquela teoria: se limita pas a la val del Rift alara que de tals relèus accidentats son mai rares; d'ominids mai ancians coma Tomai (-7 Ma) e Orrorin (-6 Ma) existís ja una practica de la bipedia[8].
La bipedia apresa dins los arbres?
modificarLas observacions abondan los faits: los chimpanzés (Pan troglodytes), que passan mens de 3 % de lor temps quilhats segon une longa estudi de Kevin Hunt publicada en 1994, o fan subretot sus las brancassas dins los quita arbres. Cercava d'exemples de bipedia facultativa dels monards. Son article inicia una escòla de pensada segon que la bipedia pòt èsser apresa dins los arbres. D'autres estudis mostrèron dempuèi que los orangotans mòstran las meteissas abitudas, e tanben d'autres monards. Los scientifics indican que la vida dins los arbres es adaptat per desvelopar l'equilibri necessari a la bipedia.
La teoria de l'alimentacion en posicion acocolada
modificarAquela teoria foguèt defenduda en 2003 pel zoològ Jonathan Kingdon. De modificacions anatomicas serián aparegudas d'en primièr dins una autra tòca que la bipedia. Aquela preadaptacion a la bipedia seriá subretot ligada a la facilitacion d'una alimentacion en postura acocolada (acampament d'insèctes, de vèrms...) pel cambiament dels pés venguts mai plans[9].
La teoria del transpòrt de noiritura o d'aisinas
modificarLa teoria presentada pel primièr còp per Gordon Hewes en 1961[10] suggerís que l'òme se seriá quilhat per porter lo manjar o las aisinas outils dins sas mans[11].
La teoria de la seleccion sexuala
modificarAquela teoria foguèt presentada par l'antropològ Maxime Sheets-Johnstone[12]. La posicion quilhada auriá permés als mascles de far mòstra de lor penís e, al contrari, a las femes d'amagar lors organs genitals.
Richard Dawkins utiliza aquela idèa de seleccion sexuala, mas fasent simplament de la positura quilhada un avantatge per la reproduccion que seriá venguda atractiva per las femes e objècte d'imitacion mai o mens astrada pels mascles, en foncion de lors aptituds[13].
Teoria de la bipedia iniciala
modificarLos tenents de la teoria de la bipedia iniciala considèran que los primièrs mammifèrs èran bipèdas e qu'aquel caractèr anatomic se seriá mantengut dins la linhada umana, alara que gaireben totas las autras linhadas, coma aquelas dels monards, desvelopèron un biais de caminar quadrupèda.
Aquela teoria es ara un concèpte radical que gaireben pas cap de scientifics acceptan[14].
La bipedia en economia d'energia
modificarSe pensa tanben que la bipedia permetriá d'estalivar d'energia pendent la caminada per cercar d'aliments, coma o suggerís l'estudi comparatiu entre la caminada bipèda umana et la locomocion sus las articulacions dels chimpanzés (consomacion energetica umana correspondent a un 1/4 de l'energia necessari als chimpanzé)[15],[16].
La bipedia apresa dins l'aiga?
modificarPublicada pel primièr còp en 1960 par Sir Alister Hardy FRS, la Teoria del primata aquatic tornèt recentament amb lo cumul d'estudis e de pròvas (fotos, films) de fonts variadas, montrant de momard caminant dins l'aiga. Gaireben totas las particularitats de la fisiologia umana seriá correntas pels mammifèrs aquatics e fòrça rars pels terrèstres. Los nòstre ancessors aurián donc viscut pendent longtemps en abitat inondat, miègaquatic, çò que resòlv una granda partida de las questions de fisiologia umana demorada fins ara sens responsa. Lo començament d'aquelas evolucions seriá contemporanèu de la divergéncia entre los grands monards e los umans.
Pasmens aquel ipotèsi demora controversiada e fa pas l'unanimitat pels paleoantropològs.
Qui es lo primièr ominid bipèda?
modificarL'esquelèta d'un ominid datant de 3,8 a 4 Ma foguèt escavat en Etiopia. Aquel darrièr es lo mai ancian conegut levats Orrorin tugenensis e Sahelanthropus tchadensis. La descobèrta foguèt anonciada per l'equipa del paleontològ american Bruce Latimer en 2005[17].
Lo site de la descobèrta es situat a 60 km d'ont foguèt trobada en 1974 la celèbra Lucy, dins lo nòrd èst etiopian. Aquel luòc foguèt aigat fa 7 Ma, venent la Mer d'Afar. Foguèron escavats amb Lucy de fossils de crocodils, de tortugas de mar et de pinças de crancs, la la broa d'una plana inondabla près de çò qu'a l'epòcaèra la còsta d'Africa. Los abitants se serián trapats subte dins des mitans miègaquatics variats: sèlvas aigadas, paluns, mangròvas, lagons, eca.
Mai tard, lors descendents avent acquerits de caracteristicas adaptadas a la vida aquatica seriá tornat sul continent e auriá caminat a contracorrent lo Nil cap al sud. Foguèron escavats mai al sud de fossils d'autres Australopitècs, mai recents e gaireben totjorn près dels mejans aquatics.
D'un autre costat, Richmond e Détroit afirman provar que Lucy èra encara en partida quadrupèda:
Dins Nature, M. Collard et L.C. Aiello discutan aqueles resultatsError de citacion : Clausura </ref> omesa per la balisa <ref>.
Robotica
modificarUn robot bipèda francés foguèt concebut especialament per l'estudi de la caminada e la corsa[18]. La societat Honda tanben realizèt de robots bipèdas amb per exemple lo projècte ASIMO.
Nòtas
modificar- ↑ Huffard C.L., Boneka F., Full R.J., « Underwater bipedal locomotion by octopuses in disguise », Science, vol. 307, 5717, p. 1927, 2005.
- ↑ Octopuses occasionally stroll around on two arms, UC Berkeley biologists report, vidéo 1, vidéo 2
- ↑ (en) A dog tale deserving of a 'standing' ovation
- ↑ Vidéo
- ↑ (en anglés), 483, p. 565-569. DOI: [1].
- ↑ 6,0 et 6,1 Christine Tardieu (2012). Comment nous sommes devenus bipèdes - Le mythe des enfants loups. Odile Jacob. ISBN 978-2-7381-2859-1. Error de citacion : Etiqueta
<ref>no vàlida; el nom «Tardieu» està definit diverses vegades amb contingut diferent. - ↑ Isabelle C. Winder, Geoffrey C.P. King, Maud Devès et Geoff N. Bailey (en anglés), 87, 2013.
- ↑ «La bipédie expliquée par le relief ?», 27 de mai de 2013. hominides.com.
- ↑ Kindon, J. (2003), Lowly Origin : Where and Why our ancestors First Stood Up. Princeton University Press, Princeton/Oxford
- ↑ Gordon Hewes (en anglés), 63, 1961, p. 687-710.
- ↑ (en anglés), 22, p. R180-R181. DOI: [2].
- ↑ {{{títol}}}. ISBN 038549517X.
- ↑ Richard Dawkins, Il était une fois nos ancêtres, 2007 pour la traduction française.
- ↑ William R. Corliss, Biological anomalies--humans: a catalog of biological anomalies, Sourcebook Project, 1992, ISBN: 9780915554263, page 105.
- ↑ Michael D. Sockol, David A. Raichlen et Herman Pontzer (en anglés), 104, junh de 2007, p. 12265–12269.
- ↑ Documentaire « Aux origines de l'humanité », Arte le 6 de novembre de 2010
- ↑ Pedro Lima. «Bipédie : beaucoup de bruit autour d'un fossile éthiopien», 14 d'abril de 2005. universcience.fr.
- ↑ Rabbit
Fonts
modificar- (en) Aquatic Ape Theory, Elaine Morgan
- (en) Wading for Food: The Driving Force of the Evolution of Bipedalism?, Algis Kuliukas MSc (Human Evolution & Behaviour, UCL, 2001). Article soumis à Nutrition and Health, août 2002. Abstract.
- (en) Stride lengths, speed and energy costs in walking of Australopithecus afarensis: using evolutionary robotics to predict locomotion of early human ancestors, William I. Sellers, Gemma M. Cain, Weijie Wang, Robin H. Crompton. The Royal Society
- Mutants : On Genetic Variety and the Human Body ('Mutants : sur la variété génétique et le corps humain), par Armand Marie Leroi. (livre en anglais sur les mutations, et la rapidité avec laquelle elles peuvent se produire (et une race évoluer))