Batalha de Poltava
La batalha de Poltava se debanèt lo 27 de junh de 1709 durant la Granda Guèrra dau Nòrd (1700-1721). Opausèt una armada russa comandada per Pèire Ièr (74 000 òmes) a una armada suedesa dirigida per Carles XII (31 000 òmes). S'acabèt per una victòria russa decisiva marcada per la destruccion de la principala armada de campanha suedesa.
Après la revirada de son projècte còntra Moscòu en 1707-1708, Carles XII s'èra dirigit en Ucraïna ont una partida de la populacion èra lèsta a se revòutar còntra lo tsar. Pasmens, lei Suedés aguèron de problemas d'avitalhament e, d'un biais generau, lei Cosacs demorèron fidèus a Pèire Ièr. L'objectiu de l'armada suedesa foguèt donc de prendre la fortalesa de Poltava per obligar lei Rus a un combat dirècte. Pasmens, la garnison resistiguèt e una importanta armada arribèt per rompre lo sètge lo 5 de junh. Après plusors jorns d'espèra per trobar un passatge permetent de passar lei ribieras localas, lei Rus decidèron d'atacar a partir dau 15. Malaut, Carles XII deguèt laissar lo comandament, çò que causèt de problemas de comunicacion au sen de sei tropas. Pasmens, son Estat-Major decidèt d'atacar car lei Rus èran dins una posicion malaisada en causa dei dificultats de passatge dei ribieras. Aguent ben comprés aquela menaça, lei Rus establiguèron de posicions defensivas ben fortificadas.
L'assaut suedés enregistrèt plusors succès iniciaus car lei Rus defendiguèron pas sei posicions avançadas. Pasmens, la manca de coordenacion causèt rapidament de problemas e 2 500 Suedés s'isolèron dins lei linhas russas onte deguèron capitular. Puei, lei Rus organizèron una còntra-ataca poderosa menada per 25 000 òmes. Se la linha suedesa resistiguèt a totei leis atacas frontalas de l'infantariá, foguèt contornejada per la cavalariá. Enceuclats, lei regiments suedés perdiguèron son organizacion e la retirada se debanèt dins de circonstàncias malaisadas. Au finau, lei Suedés perdiguèron entre 7 000 e 10 000 tuats e aperaquí 3 000 presoniers. En fàcia, lei Rus perdiguèron solament 4 600 tuats e bleçats.
Lei rèstas de l'armada suedesa se dispersèron ò s'enfugiguèron vèrs l'Empèri Otoman qu'èra d'aqueu temps un aliat de Suècia. Lo rèi Carles XII i demorèt cinc ans dins una situacion de semilibertat avans d'èsser autorizat a s'entornar dins son reiaume. Durant aqueu periòde, lei Rus enregistrèron plusors succès còntra lei Suedés. De mai, Danemarc, Saxònia, Polonha, Prússia, Anglatèrra e lei Províncias Unidas jonhèron Russia per aprofichar la vulnerabilitat suedesa.