Atletisme

Tièra de 1000 articles que totas las Wikipèdias deurián aver.

L' atletisme, d'al grèc αθλος (çò es lucha) es un espòrt multiple e variat amai universal que se ne pòt devesir en 4 categorias màgers, a saber:

• corsas (d'als 100 m fins al maraton...)
• concorses (sauts e lançaments)
• espròvas combinadas (eptatlon & decatlon)
• marcha atletica...

... Pictograma universal de l' Atletisme...

... L' estadi d'atletisme es l' empont planetari clantissent e magic de 47 òbras d'art de la dramaturgia universala...

Se ne tracha tot parièr d'un espòrt de las originas enraiçadas fòrça en rèire dins l'Istòria de l'Umanitat amai quitament dins las siás legendas mai anticas e fondamentalas, çò es las que se ne fondamentan la quita esséncia dels èssers umans, la lor quinta...esséncia dins la lor umanitat pus prigonda, essenciala...

Gerit internacionalament per la Federacion Internacionala d'Atletisme / IAAF, id est International Association of Athletics Federations, creada en 1912, las siás competicions planetàrias màgers son los Jòcs Olimpics que, dempuèi 1896, n'es l'espòrt pus important e universal, mai lo Campionat del Mond d'atletisme, creat en 1983.

Fòrça temps reservat als sols atlètas masculins amai als païses mai desenvolopats e los lors empèris colonials, se ne mudèt a partir de las annadas 1960 en espòrt del tot universal e que las atlètas femeninas, a dich de capuditge e volontat, malgrat tantas empachas e escarnis culturals, economics, ideologics, politics, religioses o socials, s'abastèron devèrs la fin de las annadas 1980 en lai a una gaireben totala egalitat dins las espròvas e lo programa atletics.

Istòria

Atletisme e Civilizacion

Espròvas

olimpicas

Las espròvas dichas olimpicas actualas son al nombre de 47:

• 24 pels òmes

&

• 23 per las femnas.

Corsas

... Finala 100 m òmes, Campionat del Mond d'atletisme, Berlin, Alemanha, 2009...

... Finala 3000 m obstacles joventas, Campionat del Mond d'atletisme junior, Bydgoszcz, Polonha, 2008...

... Maraton de Mehtimaki, Finlàndia...

Las 14 corsas (12 comunas & 2 diferenciadas...) se ne pòdon devesir en 6 categorias màgers  :

• abrivada o esprint:
  • • 100m
    • 200 m
    • 400 m

• mièg fons o fons cort:
  • • 800 m
    • 1500 m

• fons:
  • • 5000 m
    • 10 000 m

• • grand fons:

Maraton (42,195 km)

• corsas d'obstacles:
  • • 100 mètres baranhas (femnas)
    • 110 mètres baranhas (òmes)
    • 400 mètres baranhas
    • 3000 mètres obstacles

• Corsas de relai
  • • 4 x 100 m
    • 4 x 400 m

Concorses

... Lançaire de bigatana, sagèl de la pòsta quirguiza...

Los 8 concorses se ne pòdon devesir en 2 categorias :

• sauts
• lançaments

Sauts

... Naide Gomes, sautaira de long portuguesa...

• • • saut de naut
    • saut de long
    • triple saut
    • saut amb pèrga

Lançaments

... Manuel Martínez, lançaire de pes espanhòl...

• • • lançament de pes
    • lançament de disc
    • lançament de martèl
    • lançament de bigatana

Espròvas combinadas

• • • eptatlon (femnas)
    • decatlon (òmes)

Marcha atletica

• • • 20 km
    • 50 km (sonque per òmes, fins ara...)

non olimpicas

Garatz-aicí las autras espròvas, non olimpicas, mas amb recòrds omologats per la Federacion Internacionala d'Atletisme:

corsas

• • 1000 m
  • Mile
  • 2000 m
  • 3000 m
  • 10 km (rota)
  • 20 000 m
  • 20 km (rota)
  • Mièg maraton (21,0975 km) (rota lèumens...)
  • 1 orada
  • 25 000 m
  • 25 km (rota)
  • 30 000 m
  • 30 km (rota)
  • 100 km (idem)
  • 4 x 200 m
  • 4 x 800 m
  • 4 x 1500 m (sonque per òmes, fins ara...)

marcha atletica

• • 10 000 m (pista)
  • 20 000 m (idem)
  • 2 oradas (id) (sonque per òmes, fins ara...)
  • 30 000 m (id) (id)
  • 50 000 m (id) (id)

especificament de sala

... Fabiana Murer, sautaira amb pèrga brasilièra, brasileira... Doha 2010

Franc las que ja citadas e comunas amb lo programa olimpic...

corsas

• • 50 m
  • 60 m
  • 50 m baranhas
  • 60 m baranhas

espròvas combinadas

• • pentatlon (femnas)
  • eptatlon (òmes)

marcha atletica

• • 3000 m (femnas)
  • 5000 m (òmes)

Estadis e installacions esportivas

... Esquèma de las installacions atleticas exterioras en estadi...

Atletisme en sala

... Installacions atleticas interioras, Millrose Games, sala del Madison Square Garden, Nòva York, Estats Units d'America, 2008...

Organizacion

Bibliografia

Istòria generala

• istòria de l'atletisme
  • Robert Parienté & Alain Billouin: La fabuleuse histoire de l'athlétisme, París, edicions Minerva, 2003 (en francés)

• istòria de l'espòrt
  • Jean-Paul Massicotte & Claude Lessard: Histoire du sport, de l'antiquité au XIXème siècle, id PUQ, 1984 (id)
  • Thierry Terret: Histoire des sports, id L'Harmattan, 1996 (id)
  • Wojcieh Liponski: L'Encyclopédie des sports, id Grund & UNESCO, 2005... (edicion francesa de l'edicion polonesa de 2003, Poznan, ed. Atena...)
• istòria de l'olimpisme
  • B. Grandi: Grande enciclopedia dei giochi olimpici, Milan, ed. Ermes, 1992 (en italian)
  • Robert Parienté & Guy Lagorce: La fabuleuse histoire des Jeux olympiques, París, ed. Minerva, 2004 (en francés)

e ca

Vejatz tanben

• 

...

• Federacion Internacionala d'Atletisme
• Jòcs Olimpics
• Istòria dels Jòcs Olimpics
• Medalhièr general de l'atletisme olimpic
• Istòria de l'atletisme
• Campionat del Mond d'atletisme
• Campionat del Mond d'atletisme en sala
• Campionat del Mond d'atletisme junior
• Campionat del Mond d'atletisme de la joventut
• Campionat del Mond de cross-country
• Cross de las Nacions
• Campionat del Mond de mièg maraton
• Recòrds del mond d'atletisme
• Estatisticas generalas de l'atletisme

e ca

Ligams extèrnes

• 
  • 

• (en) Sit oficial IAAF
• (en) Associacion Track & Field Statisticians

Ligams videografics

• 

• [1]

• • sus YouTube... mai de 28 500 documents subre l' Atletisme en picar coma clau Athletics