Saragossa
Saragossa, o pus rarament Saragosta (prononciat [sa.ɾaˈɣu.s(t)o̞] -[s(t)a]; en castelhan, aragonés e oficialament: Zaragoza), es la capitala d'Aragon[4] aital coma de la província eponima. La populacion èra de 675 301 abitants lo 1r de genièr de 2021,[5] estant lo cinquen municipi d'Espanha per populacion.
 | |
| Nom oficial | Zaragoza (es)[1]  |
|---|---|
| Administracion | |
| Capitala | Ciutat de Saragossa (ca)  |
| Politica | |
| • Cònsol màger | Jorge Azcón Navarro (ca) (2019–) |
| Geografia | |
 | |
| 41° 38′ 00″ N, 0° 53′ 00″ O | |
| Estat | Espanha |
| Comunautat autonòma | Aragon |
| Província | Província de Saragossa |
| Superfícia | 973 780 000 m² |
| Altitud mejana | 211 m[2] |
| Fus orari | UTC+01:00 UTC+02:00 |
| Demografia | |
| • Totala | 682 513[3] ab. (2023 ) |
| • Densitat | 700,89 ab./km² |
| Gentilici | saragossan -a saragostan -a |
| Istòria | |
| Pairinatge | Valeri de Saragossa (ca) e Verge del Pilar |
| Autras informacions | |
| Còdi postal | 50.001 - 50.018 |
| Prefix telefonic | 976 |
| Sit web | www.zaragoza.es |
Toponimia
modificarAncianament s'i trapava l'establiment d'un pòble iberic sonat Salduie o Salduba,[6] e mai tard una ciutat romana pròcha de la localitat sonada Caesaraugusta, fondada per l'emperaire Cesar August en 24 aC. Los arabis la nomenèron Saraqusta (سرقسطة), que venguèt Zaragoça, Zaragoza en aragonés, Zirigoza en alguns dialèctes aragoneses e baturra,[7][8] Zaragoza en castelhan e Saragossa en occitan e catalan.
Geografia
modificarSaragossa se situa dins la val inferiora de l'Èbre, a l'embocadura dels rius Huervan e Gállego, que traversan la ciutat. Es distanta de 300 km de Tolosa, Barcelona, Valéncia, Bilbao e Madrid.
Istòria
modificarDe 1018 a 1110 foguèt la capitala de la Taifa de Saragossa, tanben sonada reialme moro de Saragossa, que sa residéncia reiala, lo palais de l'Aljaferia, es actualament lo sèti de las Còrts d'Aragon.
Lo rei Anfós I d'Aragon conquistèt Saragossa en 1118, que venguèt la capitala del reialme d'Aragon. La ciutat foguèt partejada en quartièrs jusieu, musulman e crestian.
Tre 1164 a 1707 venguèt una de las ciutats principalas de la Corona d'Aragon (qu'aviá pas de capitala).
Un tractat important foguèt signat a Saragossa (Tractat de Saragossa) en 1529 entre espanhòls e portugueses per lo partatge de las descobèrtas del Mond Nòu.
Pendent l'invasion d'Espanha per Napoleon, Saragossa sofriguèt dos sètges e foguèt practicament destruita.
Foguèt lo sèti d'EXPO-2008.
Nòtas e referéncias
modificar- ↑ Afirmat dins: Relacion de Municipis e los sieus Còdis per Províncias lo 1r de genièr de 2019. Data de publicacion: 8 de febrièr de 2019. Ostal d'edicion: Institut Nacional d'Estatistica d'Espanha.
- ↑ URL de la referéncia: https://it-ch.topographic-map.com/map-frjckl/Saragozza/?zoom=19¢er=41.65605%2C-0.87737&popup=41.65625%2C-0.87729.
- ↑ Afirmat dins: Registre municipal d'Espanha de 2023. Autor: Institut Nacional d'Estatistica d'Espanha. Data de publicacion: 13 de decembre de 2023.
- ↑ «Ley 10/2017, de 30 de noviembre, de régimen especial del municipio de Zaragoza como capital de Aragón» (en espanhòl).
- ↑ «Instituto Nacional de Estadística» (en espanhòl).
- ↑ Smith, William. A Dictionary of Greek and Roman Geography. Walton and Maberly London. ISBN 978-1-845-11001-7.
- ↑ «Mobilitat en la vila d'Òsca-Diario del Alto Aragón» (en espanhòl). servicios3.aragon.es.
- ↑ «Acordanzas de San Pelegrín-Prefaci-Migalánchel Martín Prados» (en espanhòl). dialnet.unirioja.es.
