Valadas Occitanas

Valadas Occitanas Valli occitane (it) Valade Ossitan-e (piemontés) Vallées occitanes (fr)
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
Imne
Vilas principalas	Lo Borg Sant Dalmatz - Buscha - Bueves - Draonier
Lengas	- occitan (vivaroaupenc e roiasc, un dialecte entre occitan e ligur) - piemontés - italian (per l'administracion italiana)
Gentilici	,

Las Valadas Occitanas son la partia d'Occitània situadas en Itàlia. Al es un territòri montanhós alpenc amb de valadas que an esquasi totas la direccion Èst-Oèst e calan vèrs la plana piemontesa.

Mapa de las Valadas occitanas
A. Comunas declaraas de lenga occitana segond la lei 482/99
B. Comunas declaraas parcialament de lenga occitana segond la lei 482/99
C. Comunas de las valadas pas declaraas de lenga occitana segond la lei 482/99
D. Comunas declaraas de lenga arpitana segond la lei 482/99
E. Comunas declaraas de lenga francesa segond la lei 482/99
Autres limits
F. Comunas italianas del Marquesat de Doçaiga e autras dependéncias dau Comtat de Niça
G. Limit approximatiu de las valadas occitanas
H. Limit de la lenga occitana segond l’IRES de Piemont, ont se destria d’aicèsta
I. Limit de la lenga occitana segond l’Institut d'estudis occitans, ont se destria d’aicèsta
J. Limit nòrd de l’airal linguistic brigasc-roiasc
K. Limit approximatiu de la lenga occitana
L. Limit approximatiu de la lenga occitana anciana
M. Limit dau Comtat de Niça
N. Limit de l'ancian departement daus Aups Maritims (1793-1814)
O. Limit de l'anciana província de Niça (1859-1860)
P. Limit oriental de la non-diftongason
Q. Limit oriental de /bew/ vs /biw/

Sa populacion es estimaa a 183 702 estatjants (2022, ISTAT).

Las vilas principalas son Lo Borg Sant Dalmatz, Buscha, Barge, Bueves e Draonier.

L'enclava lingüistica occitana de La Gàrdia (Calàbria, Itàlia) fai pas partia de las Valadas Occitanas.

Ciutat Metropolitana de Turin

Província de Turin abans lo 1èr de genièr de 2015.
Populacion : 56 410 estatjants.
Las comunas occitanas de la ciutat metropolitana de Turin son [entre parentèsis cairadas, nom italian]:

L'Abaia‎ [Abbadia Alpina] (comuna de Pineròl), Angruenha [Angrogna], Bardonescha [Bardonecchia], Bibiana [Bibiana], Bricairàs [Bricherasio], Buebi [Bobbio Pellice], Campilhon e Fenil [Campiglione Fenile], Cesana [Cesana Torinese], Chantaloba [Cantalupa], Chaumont [Chiomonte], Las Clavieras [Claviere], L'Envèrs de Pinascha [Inverso Pinasca], Exilhas [Exilles], Finistrèlas [Fenestrelle], Frussasc [Frossasco], Lo Grand Sause [Sause d'Oulx],Lusèrna e Sant Joan [Luserna San Giovanni], Luserneta [Lusernetta], Massèl [Massello],Ors (Ols, classicizant) [Oulx],Peirosa [Perosa Argentina],Perier [Perrero],Pinascha [Pinasca],Pomaret [Pomaretto],Las Pòrtas [Porte],Praal [Prali],Praamòl [Pramollo],Prajalats [Pragelato],Prarustin [Prarostino],Rolei [Roletto],Roraa [Rorà],Roure [Roure], Salbertrand [Salbertrand],Salsa (comuna) [Salza di Pinerolo],Sant German de Cluson [San Germano Chisone],Sant Pèire [San Pietro Val Lemina],Sant Second [San Secondo di Pinerolo], Sestrieras [Sestriere],Taluc (comuna de Pineròl) [Talucco] (comuna de Pineròl),La Torre de Pèlis [Torre Pellice],Usseaus [Usseaux],Lhi Vialars [Villar Perosa],Lo Vilar de Pèlis [Villar Pellice]

Val d'Ors o Auta Val Doira (Val di Susa)

• Bardonescha¹ (Bardonecchia)
• Cesana¹ (Cesana Torinese)
• Chaumont¹ (Chiomonte)
• Las Clavieras¹ (Claviere)
• Exilhas¹ (Exilles)
• Ors (antigament Ols)^1,2 (Oulx)
• Salbertrand¹ (Salbertrand)
• Lo Grand Sause¹ (Sauze di Cesana)
• Lo Sause¹ (Sauze d'Oulx)
• Sestrieras¹ (Sestriere)

Val Cluson (Val Chisone)

• Finistrèlas^1,2 (Fenestrelle)
• l'Envèrs de Pinascha^1,2 (Inverso Pinasca)
• Peirosa^1,2 (Perosa Argentina)
• Pinascha^1,2 (Pinasca)
• Pomaret^1,2 (Pomaretto)
• las Pòrtas¹ (Porte)
• Praamòl^1,2 (Pramollo)
• Prajalats¹ (Pragelato)
• Roure^1,2 (Roure)
• Sant German de Cluson^1,2 (San Germano Chisone)
• Ussiau^1,2 (Usseaux)
• Lhi Vialars^1,2 (Villar Perosa)

Val Germanasca o Val Sant Martin (Val Germanasca)

• Massèl¹ (Massello)
• Perier^1,2 (Perrero)
• Praal¹ (Prali)
• Salsa¹ (Salza di Pinerolo)

Pè de Montanha

• Campilhon e Fenil (Campiglione-Fenile)
• Chantaloba (Cantalupa)
• Frussasc (Frossasco)
• Pineròl (Pinerolo) (a Taluc (comuna de Pineròl) Talucco e L'Abaia (comuna de Pineròl)‎ Abbadia Alpina)
• Prarustin¹ (Prarostino)
• Rolei (Roletto)
• Sant Pèire (Sampietro Bonollo Vallemina)
• Sant Second¹ (San Secondo di Pinerolo)

Val Pèlis (Val Pellice)

• Angruenha^1,2 (Angrogna)
• Bibiana (Bibiana)
• Bricairàs (Bricherasio)
• Buebi^1,2 (Bobbio Pellice)
• Lusèrna e Sant Joan^1,2 (Luserna San Giovanni)
• Luserneta¹ (Lusernetta)
• Roraa¹ (Roranno)
• la Torre de Pèlis^1,2 (Torre Pellice)
• lo Vilar de Pèlis^1,2 (Villar Pellice)

Província de Coni

Populacion : 127 094 estatjants.

• (las Valadas de la Besimauda)
• las Valadas dal Quiè

Las comunas occitanas de la província de Coni son [entre parentèsis cairadas, nom italian]:

Acelh [Acceglio],Aison [Aisone],L'Argentiera [Argentiera],L'Arma [Macra],Banhòl [Bagnolo Piemonte],Barge [Barge],Bernès [Bernezzo], Blins (/Belins) [Bellino],Lo Borg Sant Dalmatz [Borgo San Dalmazzo],Brondèl [Brondello],Brossasc [Brossasco],Bueves [Boves],Buscha [Busca],Caralh [Caraglio],Cartinhan [Cartignano],Castelar [Castellar],Cèlas [Celle di Macra],Cervasca [Cervasca],Chanuelhas [Canosio],Chastèldalfin [Casteldelfino],Chastèlmanh [Castelmagno],La Clusa [Chiusa di Pesio],Criçòl [Crissolo],Demont [Demonte],Draonier [Dronero],Elva [Elva],Entraigas [Entracque],Envie [Envie],Estròp [Stroppo],Frabosa Sobrana [Frabosa Soprana],Frabosa Sotana [Frabosa Sottana],Fraisse [Frassino],Gaiòla [Gaiola],Gambasca [Gambasca],Isascha [Isasca],Limon [Limone Piemonte],La Màrmol [Marmora],Martinhana [Martiniana Po],Lo Mèl [Melle],Moiòla [Moiola],Montomal [Montemale di Cuneo],Montrós [Monterosso Grana],Oncin [Oncino],Ostana [Ostana],Paisana [Paesana],Panh [Pagno],Peasc [Piasco],Pèirapuerc [Pietraporzio],Pont e la Chanal [Pontechianale],Poranh [Peveragno],Pradievi [Pradleves],Prats [Prazzo],Revèl [Revello],Rifred [Rifreddo],Ritana [Rittana],Roascha [Roaschia],Robilant [Robilante],La Ròca [Roccasparvera],Ròcafòrt [Roccaforte Mondovì],Rocavion [Roccavione],La Ròcha [Roccabruna],Rossana [Rossana],Sambuc [Sambuco],Sant Damian [San Damiano Macra],Sant Frònt [Sanfront],Sant Pèire [Sampeyre],Valàuria [Valloriate],Valgrana [Valgrana],Valmala [Valmala],Vaudier [Valdieri],Venascha (/Venaissa) [Venasca],Lo Vernant [Vernante],Vilanòva [Villanova Mondovì],Lo Vilar [Villar San Costanzo],Vinai [Vinadio],Vinhòl [Vignolo],
La Viosèna [Viozene] (comuna d'Ormea; oficialament dins la Província de Coni mas connectada mai que mai amb la Província d'Impèria)

Val Infernotto (Valle Infernotto e pianura padana)

• Barge¹ (Barge)
• Banhòl (Bagnollo Piemontese)
• Envie¹ (Envie)
• Revèl¹ (Revello)

Val Pò (Val Po)

• Brondèl¹ (Brondello)
• Castelar¹ (Castellar)
• Criçòl¹ (Crissolo)
• Gambasca¹ (Gambasca)
• Martinhana (Martiniana Po)
• Oncin¹ (Oncino)
• Ostana¹ (Ostana)
• Paisana¹ (Paesana)
• Panh (Pagno)
• Rifred (Rifreddo)
• Sant Frònt¹ (Sanfront)

Val Varacha (Val Varaita)

• Blins¹ (Bellino)
• Brossasc (Brossasco)
• Chastèldalfin¹ (Casteldelfino)
• Fraisse¹ (Frassino)
• Isascha¹ (Isasca)
• Lo Mèl¹ (Melle)
• Peasc (Piasco)
• Pont e la Chanal¹ (Pontechianale)
• Rossana (Rossana)
• Sant Pèire¹ (Sampietro Bonollo Valvaraita)
• Valmala¹ (Valmala)
• Venascha o Venaissa¹ (Venasca)

Val Maira (Val Maira)

• Acelh¹ (Acceglio)
• Buscha (Busca)
• Chanuelhas¹ (Canoglias)
• Cartinhan¹ (Cartignano)
• Cèlas¹ (Celle di Macra)
• Draonier¹ (Dronero)
• Elva¹ (Elva)
• l'Arma¹ (Macra)
• la Màrmol¹ (Marmora)
• Prats¹ (Prazzo)
• La Ròcha¹ (Roccabruna)
• Sant Damian¹ (San Damiano Macra)
• Estròp¹ (Stroppo)
• Lo Vilar¹ (Villar San Constanzo)

Val Grana (Val Grana)

• Bernès¹ (Bernezzo)
• Caralh¹ (Caraglio)
• Chastèlmanh¹ (Castelmagno)
• Cervasca¹ (Cervasca)
• Montomal¹ (Monte-Malédy-Counéaux-Valgrâne)
• Montrós¹ (Monterosso Grana)
• Pradievi ???¹ (Pradleves)
• Valgrana¹ (Valgrana)
• Vinhòl¹ (Vignolo)

Val d'Estura (Valle Stura)

• Aison¹ (Aisone)
• l'Argentiera¹ (Argentera)
• Demont¹ (Demonte)
• Gaiòla¹ (Gaiola)
• Moiòla¹ (Moiola)
• Pèirapuerc¹ (Pietraporzio)
• Ritana¹ (Rittana)
• La Ròca¹ (Roccasparvera)
• Sambuc¹ (Sambuco)
• Valàuria¹ (Valliorate)
• Vinai¹ (Vinadio)

Val Ges (Val Gesso)

• Lo Borg Sant Dalmatz¹ (Borgo San Dalmazzo)
• Entraigas¹ (Entracque)
• Roascha¹ (Roaschia)
• Rocavion¹ (Roccavione)
• Vaudier¹ (Valdieri)

Val Vermenanha (Val Vermenagna)

• Limon¹ (Limone Piemonte)
• Robilant¹ (Robilante)
• Lo Vernant¹ (Vernante)

Valadas dau Quiè (Val Tàner (Val Tanaro))

• Frabosa Sobrana¹ (Frabosa Soprana)
• Frabosa Sotana¹ (Frabosa Sottana)
• Roburent¹ (Roburent)
• Ròcafòrt¹ (Roccaforte Mondovì)
• Vilanòva¹ (Villanova Mondovì)

Val Pes (Val Pesio)

• Bueves¹ (Boves)
• la Clusa¹ (Chiusa di Pesio)
• Poranh¹ (Peveragno)

Províncias d'Impèria e de Coni

Zòna dal parlar roiasc, liada a l'Auta Val de Ròia que travèrsa la frontiera francoitaliana Tèrra Brigasca.

Val de Ròia (Val Roia)

• La Briga Auta¹ (La Briga Auta)
• La Viosèna (Viozene) (comuna d'Ormea; oficialament dins la província de Coni mas connectada mai que mai amb la província d'Impèria),
• Reaud (Realdo) (comuna de Triueira)
• Verdeja¹ (Verdeggia) (comuna de Triueira, província d'Impèria)
• Auriveta (Olivetta San Michele) 198 abitants

País de Niça istoric, marquesat de Doçaiga e Pinha:

• Avrigar (Apricale)
• Doçaiga (Dolceacqua)
• Isòra Bòna (Isolabona)
• Perinaud (Perinaldo)
• Pinha (Pigna)
• A Roqueta (Rochetta Nervina)
• Sebòrga (Seborga)

Annèxas

Bibliografia

• Silvia Chiarini, "La construction d'un territoire de minorité entre revendications, conflits et institutionnalisation. Le cas des Vallées occitanes d'Italie", Belgeo. Revue belge de géographie, 3-2013 <en linha>
• Servizio Beni e attività culturali della Provincia di Torino, Atlante delle minoranze linguistiche storiche del Piemonte e della provincia di Imperia, 2013 (presentacion sul sit de Chambra d'Oc).
• Enrico Allasino, Consuelo Ferrier, Sergio Scamuzzi, Tullio Telmon, Le lingue del Piemonte, Istituto di Ricerche Economico Sociali del Piemonte, 2007, ISBN 88-87276-70-6.

Nòtas

Lo numèro 1 indica qu'an declarat la lora pertinença a la minoritat lingüistica occitana, e lo 2 a la minoritat lingüistica francesa, en virtut de la Lèi 482/99 de minoritats lingüisticas istoricas.

Voses connèxas

• La Gàrdia
• Nòbla leiçon
• Païses occitans

Ligams extèrnes

• Le Lingue Madri della Provincia di Torino, Carlo Zoli