Tragèdia
Tragèdia en tèrmes generals fa referéncia a una òbra literària teatrala que ten una fin desesperada o trista que la diferéncia aital del drama que pòt aver una eissida aürósa.
L'origina culturala de la tragèdia se tròba dins la Grècia antica dins los cants e danças ditirambics en onor del dieu Dionís. Sembla que lo mot venga del grèc (τραγωδία) tragōidiā que voldriá dire: lo cant del boc, en fasent benlèu referéncia als vestuari dels actors faches de pèl de cabra.
La tragèdia grèga
modificarLos principals autors de tragèdias foguèron Sofòcles, Euripides e Esquil. Friedrich Nietzsche analisèt que l'origina de la tragèdia grèga èra en la confrontacion entre la part apolloniana e la dionisiaca de la cultura e antitèsi del racionalisme socratic. Actualament qualques erudits, coma Giorgio Colli en la seuna òbra La naissença de la filosofia, divergisson d'aquela interpretacion.
Renaissença de la tragèdia pendent los sègles XVI e XVII
modificarL'Umanisme amb son politica de traduccions dels classics grècolatins desvelhèt l'interès per la tragèdia. William Shakespeare aguèt fòrça succès amb una succession d'òbras teatralas d'aquel genre coma:
- Antòni e Cleopatra
- Coriolanus
- Hamlet
- Juli Cesar
- Lo rei Lear
- Macbeth
- Otello
- Romeo e Julieta
- Timon d'Atenes
- Titus Andrònic
Christopher Marlowe, l'autre grand dramaturg del periòde isabelin, escriguèt tanben notablas tragèdias coma:
De Pedro Calderón de la Barca, Tirso de Molina e Lope de Vega, autors de lenga castelhana mai influents d'aqueles sègles, foguèron tradusidas divèrsas òbras al francés que serviguèron de modèl a Pierre Corneille en òbras coma Lo Cid e Medée, Jean Racine s'inspirèt dirèctament dels autors classics.
Tragèdia modèrna
modificarEn trincant las convencions dictadas per Aristòtel sa Poetica, que la tragèdia, segon el, deu tendre coma protagonista un grand òme (un aristocrata o una persona de posicion nauta o importanta), en la literatura modèrna i a la tragèdia en la vida quotidiana coma dins lo cas de l'assag d'Arthur Miller Tragedy and the Common Man (Tragèdia e l'Òme Comun) o en la pèça del dramaturg norvegian Henrik Ibsen Un ostal de monacas, considerats coma los iniciadors del paradigma tragic contemporanèu. Las òbras teatralas e d'autras formas artisticas actualas testimònian d'aquel cambiament.
Tragèdia dins lo cinèma
modificarMalgrat la preponderància de la fin urosa o Happy end, qualques filmes se son basats en la tragèdia amb grand succès public; per exemple: King Kong, Vertigo, Chinatown, Braveheart, Titanic e Gladiator.
Referéncias
modificar- Aristòtil, Poetics.
- P.W. Buckham, Theatre of the Greeks, 1827.
- Justina Gregory (ed.), A Companion to Greek Tragedy, 2005.
- August Wilhelm von Schlegel, Lectures on Dramatic Art and Literature, 1809. [1]
- Xavier Rius Font, Dionysism and Comedy, 2008.Granollers, Escola ginebró [2]
- J.A. Symonds, Studies of the Greek Poets, 1873.