Hamlet
La Tragèdia d'Hamlet, prince de Danemarc, es la mai longa e la mai celèbra de las pèças de William Shakespeare. La data exacta de composicion es pas coneguda amb precision ; la primièra representacion se situa segurament entre 1598 e 1601. Lo tèxte foguèt publicat en 1603.
| La Tragèdia d'Hamlet, prince de Danemarc | |
 | |
| Autor | William Shakespeare |
|---|---|
| Genre | Tragèdia |
| Version originala | |
| Títol | The Tragedy of Hamlet, Prince of Denmark |
| Lenga | anglés |
| Parucion |  Anglatèrra (1603 (Primièr Quarto)) |
Lo rei de Danemarc, lo paire d'Hamlet, es mòrt recentament ; son fraire Claudius lo remplaça coma rei[1] e, mens de dos mes aprèp[2], se maridèt amb Gertrude, la veusa de son fraire[3]. Lo glari del rei apareis e rebèla al seu filh que foguèt matat par Claudius. Hamlet deu vengar son paire e, per menar a tèrme sa tasca, fenhís la foliá. Mas sembla incapable d'agir e, davant son compòrtament estranh, òm se demanda se conservèt la seuna rason. La rason d'aquela foliá passatgièra seriá l’amor qu’el portarà a Ophelia, filha de Polonius, camarlenc e conselhièr del rei.
Hamlet foguèt l'objècte d'analisis criticas extrèmament nombrosas e variadas, psicanaliticas, tematicas, estilisticas, istoricas...
Fonts de la pèça
modificar.jpg)
L'istòria de Hamlet se tròba dins la Gesta Danorum (vèrs 1200) de l'escrivan Saxo Grammaticus. François de Belleforest l'adapta en 1570, dins sas istòrias tragicas. La font mai dirècta es versemblablament una pèça non conservada, atribuida a Thomas Kyd qu'auriá lo primièr introdusit lo personatge del glari. Gaireben totes los eveniments son lo produch de l'imaginacion de Shakespeare.
Amleth
modificarLas fonts de la tragedia se trapan dins lo recit d'Amleth de la Gesta Danorum. Horvendill, lo paire d'Amleth foguèt assassinat per son fraire Feng, que pus tard se maridèt amb Gerutha, la veusa de sa victima. Amleth fenguèt puèi la foliá per èsser esparnhat. Evitèt la trapèla d’una jove filha e tuèt una espia acaptada dins la cambra de sa maire Gerutha. Amleth capitèt d'interceptar un corrièr destinat al rei d'Anglatèrra e que comanditèt son assassinat, foguèron los dos messatgièrs que foguèron assassinats a sa plaça. Amleth esposa puèi la filha del rei d'Anglatèrra, tornèt en Danemarc e assassinèt Feng que lo rei d'Anglatèrra secretament prometèt de vengar. Pr'aquò, envièt Amleth prèp de la reina d’Escòcia, que n'enamorèt d'el e se la marida. Amleth vencèt puèi lo rei d’Anglatèrra e tornèt amb las seus doas esposas en Jutlàndia[4].
Correspondéncias
modificar- Prince Hamlet / Amleth
- Claudius / Feng
- Rei Hamlet / Horvendill
- Gertrude / Gerutha
- Polonius / un espion
- Ophelia / una jove filha
- Rosencrantz / un messatgièr
- Guildenstern / un messatgièr
Personatges
modificarPersonatges principals
modificar
fòto de Charles Reutlinger, ca 1875
Lo prince Hamlet o Hamlet es lo filh del primièr rei de Danemarc. Es estudiant a l'Universitat de Wittenberg. Lo glari de son paire lo carga de vengar son murtre. I capita enfin, mas solament aprèp que la familha reiala es eliminada e qu'el meteis es mortalament ferit per Laertes d'un còp d'espasa empoisonada.
Claudius, oncle del prince Hamlet, es lo present rei autoproclamat de Danemarc. Se maridèt amb la veusa de son fraire, a qui succediguèt. Lo glari acusa Claudius de l'aver assassinat pendent son sòm, en li versant un poison mortal dins l'ausida. A la fin de la pèça, Claudius es tuat pel prince Hamlet.
Lo rei Hamlet ( « lo glari ») : a la debuta de la pèça apareis a son filh e lo enjonh de vengar son empoisonament per Claudius. Hamlet s'interròga : es lo fantauma de son paire o ben es l'objècte d'un demòni ? Aurà pas jamai de responsa.
Gertrude, maire del prince Hamlet e veusa del rei defunt, se torna maridar pauc aprèp al fraire d'aquel, çò que lo prince Hamlet, e a l'epòca de Shakespeare, considèri coma un incèst. Morís accidentalament quand beu lo vin empoisonat destinat a Hamlet.
Polonius, camerlenc del rei Claudius. Paire de Laertes e d'Ophelia. Es l'òme mai aimat del reialme, donant que de bonas novèlas e informacions al rei e sosta fòrça lo reialme. S'inquièta de la relacion amorosa del prince Hamlet e d'Ophelia, sa filha. Crenhís qu'Hamlet prenga sa verginitat e l'espose pas. Enebís aquela relacion a sa filha. Es tuat per error per Hamlet a travèrs d'una tapissariá darrièra aquela l'espiava. Sa fin tragica aurà fòrça consequéncias e perturbarà totalament la vida de sos enfants.
Laertes, filh de Polonius, es prigondament estacat a sa sòrre Ophelia. Es en França pendent la màger partida de la pèça. Apren la fin tragica de son paire, pensa solament que se vengar. A la fin de la pèça, en rason de l'implicacion d'Hamlet dins la mòrt de sa sòrre, fomenta amb Claudius un duèl dins lo qual tua Hamlet. Hamlet lo tua de la meteissa espasa que ignorava que foguèt empoisonada
Ophélie, filha de Polonius, sòrre de Laertes, e Hamlet partejan una amoreta. Hamlet la fòrageta per acreditar sa pròpria foliá. La mòrt de son paire la fa fòla e se dona la mòrt en se negant dins un riu.
Horatio, amic d'Hamlet, es pas implica dins las intrigas de la cort. Serà lo sol personatge important a subreviure a l'ora del desnosament e a poder racontar l'istòria d'Hamlet.
Rosencrantz et Guildenstern, amics d'Hamlet, revirats par Claudius per lo susvelhar. Hamlet dobta rapidament. Seràn executats en Anglatèrra.
Fortinbras, prince norvegian, es lo filh del rei de meteis nom tuat sul prat batalhièr per lo paire d'Hamlet. Lo prince Fortinbras espèra una venjança.
Personatges segondaris
modificarNomenats
modificar- Marcellus
oficièr, apareis a la debuta de la pèça amb Hamlet e Horatio.
- Bernardo
oficièr, apareis a la debuta de la pèça amb Marcellus.
- Francisco
soldat, relevat de son torn de garda per Bernardo.
- Reynaldo
servidor de Polonius.
- Voltimand e Cornelius
cortesans e ambaissadors del rei.
- Osric
cortesan, arbitre del combat entre Hamlet e Laerte.
Non nomenats
modificarServidors, soldats, oficièrs, enterraires, damas, ...
Passatges celèbres
modificarTo be or not to be
modificarLo monològ d'Hamlet es segurament lo passatge pus celèbre de tota la literatura anglesa : Acte 3, scèna 1.
Posteritat
modificar
Las allusions a la pèça de Shakespeare son fòrça nombrosas dins la literatura, las arts plasticas e lo cinèma.
Adaptacions
modificarOperà
modificarHamlet foguèt adaptat per l'operà per Ambroise Thomas, sus un libret de Michel Carré e Jules Barbier (1868).
Literatura
modificarOphelia (1870) d'Arthur Rimbaud se concentre sul suicide de la jove filha.
Las Moralitats legendàrias (1887) de Jules Laforgue, recuèlh de sièis novèlas, conten un tèxte intitulat Hamlet o las seguidas de la pietat fatala.
Rosencrantz e Guildenstern son mòrts, de Tom Stoppard, creat en 1966 al festival « off » d'Edimborg, torna prendre lo material dramatic de la pèça de Shakespeare del ponch de vista de dos personatges menors. Stoppard farà lo filme del meteis nom en 1990.
Dins lo libre Salvatz Hamlet de l'autor britanic Jasper Fforde, Hamlet interprèta son pròpri personatge, tirat de son roman per anar viure dins lo mond real e aital de veire coma las gents lo percebon.
Arts plasticas
modificar
La pèça foguèt tanben font d'inspiracion per de nombroses artistas, escultors, pintres o gravaires[5]. De scènas, las disparicions del fantauma, mai que mai Hamlet jogant amb lo crane de Yorick son de vertadièras icònas[6].
Al cinèma
modificarNòtas
modificar- ↑ La monarquia es electiva, e non ereditària en Danemarc
- ↑ Hamlet, I, 2
- ↑ Aquel es acte considerat coma incestuós pel canons religiós de l'epòca
- ↑ (en) Lo recit de Saxo Grammaticus
- ↑ Veire (en) Hamlet and the Visual Arts, 1709-1900, Alan R. ,2002}}
- ↑ Young_2002, p.167