Toledo
Toledo[N 1] o Toleda[N 2] (Touledo en nòrma mistralenca[1][N 3]; Toleta, Toleda[2] o Toledol[1][N 4] en occitan ancian; Toledo en castelhan) es una vila que se tròba en Espanha, dins lo centre, a 70 km al sud de Madrid. Es la capitala de la província de Toledo e de la comunitat autonòma de Castelha-La Mancha. Los escrivans Alfonso Martínez de Toledo (Archiprèire de Talavera), Rodrigo Cota e Garcilaso de la Vega n'èran originaris.
|
Toledo
| |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| |||||
| |||||
| Geografia fisica | |||||
| Coordenadas | 39° 52′ 01″ N, 4° 01′ 46″ O | ||||
  | |||||
| Superfícia | 232,1 km² | ||||
| Altituds · Mejana |
454 m m | ||||
| Geografia politica | |||||
 | |||||
| País |  Espanha | ||||
| Comarca | Toledo | ||||
| Municipalitat | Toledo | ||||
| Primièr cònsol Mandat en cors |
José Manuel Molina García 2004 | ||||
| Geografia umana | |||||
| Populacion (INE) (2004) |
73 485, ab. | ||||
| Densitat | 312 ab./km² | ||||
| Autras informacions | |||||
| Gentilici | Toledano -a | ||||
| Còde postal | 45001-45009 | ||||
| Còde INE | [10] | ||||
| ayto-toledo.org | |||||
Lo gentilici es toledan, toledana.[3]
Cultura
modificarLo centre istoric de la vila de Toledo es sus la lista del Patrimòni Mondial de l'Umanitat.
Vila vièlha
modificarLa vila vièlha se tròba en naut d'un puèg e se pòt veire de fòrça monuments istorics coma l'alcazar, la catedrala e lo Zocodover (de l'arabi Suk-al-dawab, mercat dels bestials, lo mercat central). Toledo foguèt coneguda per sa tolerància religiosa pendent lo periòde d'Al Andalús e las comunautats josievas, musulmana e crestianas i vivián en coabitacion pacifica. Aquò cambièt amb la reconquista (de 718 a 1492) aprèp que foguèsson forabandits d'Espanha josieus e musulmans refusant de se convertir. Pasmens, demòra à Toledo fòrça remembres d'aquela epòca coma la Sinagòga de Santa Maria la Blanca, la Sinagòga del Tránsito e la Mosqueta del Cristo de la Luz.
Toledo aculhiguèt lo pintre El Greco dins la darrièra partida de sa vida e la vila es lo tèma de qualques uns de sos quadres, coma lo celèbre Enterrament del Comte d'Orgaz expausat dins la glèisa de Santo Tomé. Dins l'ostal del Greco l'ambient de la vida del pintre es reconstituit amb de mòbles e una mescla de quadres autentics e de còpias.
Le cineasta Luis Buñuel i fondèt en 1923 l'Òrdre de Toledo amb Federico García Lorca.
La catedrala
modificarLa catedrala de Toledo començada en 1227 jol reialme de Fernando III a la particularitat d'èsser bastida segon l'estil gotic francés. S'acabèt pas abans la fin del sègle XV amb apondes d'estil espanhòl. La copòla que remplaça la segonda torre foguèt dessenhada per Jorge Manuel Theotocopouli, filh del Greco. Se pòt veire una verge en marbre cap d'òbra d'art francés gotic. La sacristia conten d'òbras d'El Greco (Expolio), Titien, Velazquez, Morales e Caravaggio.
Glèisa de Santo Tomé
modificarAquela pichona glèisa musèu de la torre d'estil mudejar (sègle XIV) presenta lo quadre L'Enterrament del comte d'Orgaz cap d'òbra del Greco.
Musèu de Santa Cruz
modificarConstruit a l'entorn d'un patio plateresc, l'espital dels enfants trobats que comandèt la Reine Isabèla la Catolica als arquitèctes Enrique Egas e Covarrubias. En mai d'una colleccion de pinturas dels sègles XVI e XVII, (Greco, Ribera, Morales) conten tanben de pèças arqueologicas e d'arts decoratius coma los azulejos.
-
Faciada de la catedrala de Toledo -
Gargolha de la catedrala de Toledo
Demografia
modificarEmbessonatges
modificar
Ligams en castelhan
modificar- Imatges panoramics de Toledo
- Ostal de Comuna de Toledo (Site en castelhan)
- Mi Toledo Información de Toledo
- Leyendas de Toledo Historia, leyendas, monumentos, información turística y cultural sobre la ciudad.
- Guía de Toledo en sefardí
Nòtas e referéncias
modificarNòtas
modificar- ↑ Manlèva castelhana utilizada dins las Preconizacions del Conselh de la Lenga Occitana, basa ortografica de la Wikipèdia occitana. Es tanben emplegada dins d'articles de Jornalet ([1], [2]), Nosauts de Bigòrra ([3]), e MedievalOc ([4])
- ↑ Fòrma occitana e sabenta utilizada per l'Academia Occitana ([5]), l'Espaci Occitan ([6]), Aprene ([7]), e lo departament d'Avairon ([8], [9])
- ↑ Dicodòc, lo multidiccionari del Congrès, nos dona las tres grafias classicas Toleda (Laus), Toledo (Per Noste, CREO Provença), e Tolèdo (Rei Bèthvéder). Las terminasons -a e -o descrivon essencialament la meteissa prononciacion.
- ↑ Tolèdol tanben en catalan ancian
Referéncias
modificar- ↑ 1,0 et 1,1 Mistral, Frederic. Lou Tresor dóu Felibrige (TDF).
- ↑ Connecting Medieval Music
- ↑ Preconizacions del CLO
Wikidata: Q5836
Multimedia: Toledo, Spain
