Satellit natural
Un satellit naturau (var. satellit natural) es un objècte celestiau qu'orbita a l'entorn d'una planeta ò d'un objècte pus pichon (asteroïde, planeta nana...).
Definicion
modificarNocion de satellit naturau
modificarLa definicion de « satellit naturau » a pas de definicion scientifica precisa car de diferténcias importantas existisson entre leis objèctes considerats coma de satellits. A una extremitat de l'espèctre, se tròban lei pareus Tèrra-Luna e Pluton-Caront que son de còps considerats coma de « planeta dobla » e, a una autra, se tròban d'objèctes fòrça pichons orbitant a l'entorn de planetas gigantas. De mai, se lei sistènas anulars son pas considerats coma de satellits, existís ges de limit inferior per la talha d'un satellit.
La definicion pus frequenta supausa qu'un sistèma satellitari dèu aver un baricentre situat sota la superficia de l'objècte pus massís. Pasmens, es pas oficiala car pausa de problemas. D'efiech, segon aquela definicion, lo pareu Soleu-Jupitèr seriá una mena de planeta dobla[1].
Cas particulars
modificarDins lo Sistèma Jovian, lei satellits Tetis e Telesto an d'objèctes pus pichons a sei ponchs de Lagrange L4 e L5. Per analogia amb leis asteroïdes troians, aqueleis objèctes son dichs « satellits troians » ò « lunas coorbitalas ». De mai, certanei satellits son enviroutats per de sistèmas d'anèus probablament formats per d'ejeccions de matèria consecutivas a d'impactes meteoritics. En revènge, a l'ora d'ara, ges de satellit de satellit es estat identificat.
Formacion
modificarTres mecanismes existisson per formar un satellit naturau.
L'acrecion
modificar
L'acrecion a luòc durant la formacion d'una planeta. Durant aqueu procès, una partida de la matèria utilizada (ròcas, gas...) forma un disc a l'entorn de la planeta en formacion. De grumèus son susceptibles de s'i formar e, per gravitat, d'atraire de la matèria suplementària. Pauc a pauc, lo grumèu pòu dominar lo disc. S'aquel objècte se situa en fòra dau limit de Roche, pòu se solidificar e formar un objècte en orbita a l'entorn de la planeta. Aqueu mecanisme sembla explicar l'origina de la màger part dei satellits regulars dau Sistèma Solar.
Captura
modificarLa captura pareis la causa pus frequenta de formacion d'un sistèma satellitari. Se debana s'un objècte, generalament un asteroïde, es arrapat per lo camp gravitacionau d'un objècte pus massís. Segon lei modèls actuaus, lo procès classic necessita un pareu d'asteroïdes passant a proximitat d'una planeta. Dins aqueu cas, la trajectòria dau pareu es modificada per la fòrça de l'atraccion de la planeta. Puei, s'aquela atraccion es pus fòrta que lei fòrças permetent de mantenir lo pareu, un asteroïde recebre una impulsion que l'ejecta dins l'espaci mentre que son besson comença sa premiera orbita a l'entorn de la planeta. Aqueu mecanisme es probalament a l'origina de la màger part dei satellits dau Sistèma Solar que son d'asteroïdes pichons orbitant a l'entorn de planetas.
Collision
modificarLa collision sembla un procès fòrça rar de formacion d'un satellit. Demanda una collision entre una planeta e un asteroïde de massa importanta. La violéncia de l'impacte entraïna l'ejeccion d'una gròssa quantitat de matèria que forma un disc a l'entorn de la planeta. Una partida d'aquela matèria tomba sus la planeta e lo rèsta pòu formar un satellit per acrecion. Aqueu mecanisme es benlèu a l'orgina de la formacion de la Luna e de Caront. Lei satellits d'asteroïdes se formarián tanben segon aqueu procès.
Orbita
modificar
Leis orbitas dei satellits naturaus pòdon èsser devesits en tres tipes principaus. Lei satellits regulars, de massa importanta, an generalament d'orbitas progradas e son dins una situacion de rotacion sincròna. Es a dire qu'orbitan dins lo sens de rotacion de la planeta e que son periòde de revolucion es egau a son periòde de rotacion. Aquò s'explica per la formacion d'aquelei satellits a partir dau disc d'acreacion situat a l'entorn de la planeta. Per exemple, es lo cas dei satellits pus gròs e dei lunas interiors dei sistèmas dei planetas gigantas.
Lei satellits de talha pus pichona situats a de distàncias importantas an, au contrari, d'orbitas pus irregularas e, de còps, retrogradas. Aquò sembla lo resultat de capturas d'objèctes per la planeta car aqueleis orbitas son tanben fòrça clinadas a respècte dau plan orbitau dau sistèma. La màger part deis asteroïdes satellizats fan partida d'aquela categoria. Pasmens, es egalament lo cas de Triton qu'es probablament un objècte de la Cencha de Kuiper capturat per Neptun.
Enfin, existís una categoria limitada de satellits amb d'orbitas irregularas car son treboladas per d'autreis objèctes de lor sistèma. L'exemple pus conegut es Iperion, un satellit de Saturne, que sa trajectòria es caotica en causa de sa proximitat amb Titan, lo pus gròs satellit de la planeta.
Satellits dau Sistèma Solar
modificar.jpg)
En 2014, 600 satellits èran estats identificats dins lo Sistèma Solar. Pasmens, lo nombre totau es probablament ben pus important car s'estima que 15% deis objèctes de la Cencha de Kuiper aurián un satellit. 173 satellits èran en orbita a l'entorn de planetas. Lei sistèmas pus importants se tròban a l'entorn dei planetas gigantas (79 a l'entorn de Jupitèr, 62 de Saturne, 27 d'Uranus e 14 de Neptun). Pasmens, Mart e la Tèrra an respectivament dos e un satellits. Lei planetas nanas semblan aver fòrça satellits car son situadas dins d'endrechs dau Sistèma Solar presentant de concentracions autas d'objèctes menors. Ansin, Pluton es lo centre d'un sistèma contenent 5 satellits e Haumea 2 satellits. Makemake e Eris an tanben un satellit. Enfin, au mens 200 satellits d'asteroïdes son coneguts.
La talha dei satellits presenta de variacions importantas. 7 an un diamètre superior a 2 000 km. Aquelei satellits an una forma esferica, e una estructura intèrna diferenciada e de còps una activitat geologica intensa (volcanisme, criovolcanisme...). Semblan a de planetas e 2 an una talha pus importanta que Mercuri, la planeta pus pichona dau Sistèma Solar. A l'entorn de Saturne, Titan presenta la particular d'aver una atmosfèra. 9 autrei satellits an un diamètre de mai de 1 000 km, una estructura parcialament diferenciada e una forma quasi esferica. Lo rèsta es format d'objèctes de mens de 500 km que presentan lei caracteristicas deis asteroïdes (forma irregulara, diferenciacion limitada, craterizacion importanta...).