Montson
Montson[4] (en aragonés GO e en castelhan: Monzón; en aragonés SLA: Monçon) es ua ciutat espanhòla, dins la província d'Òsca, en Aragon.
Monzón (es)  | |
.svg)
| |
_(cropped).jpg) | |
| Nom oficiau | Monzón ((es))[1] |
|---|---|
| Administracion | |
| Estat | Espanha |
| Comunautat autonòma | Aragon |
| Província | Província d'Òsca |
| Capitau | Montson |
| Capitau de | Cinca Medio |
| Politica | |
| • Cònsol major | Rosa Maria Lanau Morancho |
| Geografia | |
.svg)  | |
| Coordenadas | 41° 54′ 00″ N, 0° 11′ 00″ E |
| Superfícia | 155,022476 km²[2] |
| Altitud mejana | 273 m |
| Hus orari | UTC+01:00 |
| Demografia | |
| • Totala | 17 839[3] ab. (2023 ) |
| • Densitat | 115,07 ab./km² |
| Autas informacions | |
| Còdi postau | 22400 |
| Sit web | monzon.es |
.jpg)
Geografia
modificarMontson se situa au costat deus rius de Cinca e Sosa, devath un castèth elevat sus un puei. L'estrada N-240 (Madrid-Barcelona) travèrsa la vila. Possedeish indústrias quimicas importantas.
Istòria
modificarLa catedrala de Santa Maria del Romeral de plan romanic e lo castèth de Montson d'origina aràbia son los edificis mei remarcables. La ciutat s'es estenuda devath lo castèth.
A l'epòca d'Al Andalús (dominacion musulmana) se disputavan Montson los Banu Sabrit d'Òsca e los Banu Qasi de Lhèida. Au sègle XI pertanhèva aus Banu Hud e disen que la prengó lo Cid en 1083.
Aus crestians que'us calèva conquerir Montson entà talhar las comunicacions entre los reiaumes de taifas de Saragossa e Lhèida.
L'infant Pèire reconquerí Montson en 1089 durant lo règne deu son pair Sanç Remíriz d'Aragon. Sanç Remíriz creè lo reiaume de Montson entà l'infant, futur Pèire I d'Aragon, abans d'estar rei d'Aragon. Lo castèth arcuelhó l'enfança deu rei Jaume I lo Conquistaire, qui èra sota la tutèla deus templèrs. La situacion privilegiada dens los pas de las vaths de Segre e de Cinca hasó deu castèth e de la vila un centre estrategic important.
En 1143 passè a la possession deus templèrs. Montson es important peu hèit qu'estó primèr ua comanda templèra e mei tard espitalèra. Estó en divèrsas ocasions lo sèti de las Corts d'Aragon e de las Corts de la Corona d'Aragon, entre los sègles XIII e XVII.
Nom
modificarProvieneré de Mont de Sion, nom que pòt illustrar las relacions deus templèrs dab las crosadas en Tèrra Santa.
Monuments
modificarUn impressionant castèth construit peus templèrs.
Hèstas
modificar- Sant Matieu (Hèstas Majors), 21 de setembre.
- Lunes de Pascua, romavatge a l'ermitatge de nuestra siñora d'o Enfuelgo.
Personatges illustres
modificarReferéncias
modificar
- ↑ Afirmat dins: Relacion de Municipis e los sieus Còdis per Províncias lo 1r de genièr de 2019. Data de publicacion: 8 de febrièr de 2019. Ostal d'edicion: Institut Nacional d'Estatistica d'Espanha.
- ↑ URL de la referéncia: https://datos.gob.es/es/catalogo/a02002834-nomenclator-ano-20147.
- ↑ Afirmat dins: Registre municipal d'Espanha de 2023. Autor: Institut Nacional d'Estatistica d'Espanha. Data de publicacion: 13 de decembre de 2023.
- ↑ «Preconizacions del Conselh de la Lenga Occitana» (en occitan) p. 128.