Masuc

Lo masuc tanben apelat cabana / chabana o fogal o trap es un ostalet d'estiva que se tròba suls platèus d'Aubrac, de Cantal, de Sejalèir o dins los Monts Dòr. Fins a la fin del sègle XX, los masucs serviguèron pels vaquièrs que s'ocupavan dels tropèls e per la fabricacion del formatge (la forma d'Aubrac, lo Salèrn, lo Sant Nectàrie) aquò pendent tota la sason de l’estiva (mièg-mai a mièg-octobre). Lo mot francés buron apareguèt dins los tèxtes dins la primièra mitat del sègle XVIIen.

Arquitectura

Masuc de Cantal, bastit de pèiras maçonadas e cobèrt de lausas ( sègle XIXen)

Lo masuc es generalament constituit de tres membres:

a l'estança la pèça ont dormisson los buronièrs
al ras del sòl la pèça ont es preparada la toma que vendrà formatge o aligòt
la cava ont s'afina lo formatge (apelat Cantal dins Cantal e La Guiòla en Avairon e en Losera)

Es una construccion solida, de còps que i a en partida enterrada, facha de parets de pèiras e d'un teulat de lausas.

Foncionament

L'estiva al masuc es assegurada per quatre personas o mai segon la talha del tropèl; los buronièrs son:

lo rol qu'es generalament lo vaquièr pus jove
lo vedelièr que s'ocupa dels vedèls
lo pastre que garda las vacas per la montanha e las acampa per la molzuda
lo cantalés, vaquièr majoral e cap del masuc, encargat de preparar la toma fresca que donarà lo formatge.

Dos còps per jorn, lo matin d'ora e a la fin de la tantossada, la molzuda de las vacas balhava lo lach, carrejat al masuc dins la gerla. Lo lach èra après mes a calhar pendent una ora amb de presura. Lo calhat obtengut es trencat amb lo frenhal o atraçador, puèi desseparat de la gaspa. Lo calhat es aprèp premsat jos la cachaira e vendrà una toma. Aquela toma serà salada, amicalhada, puèi mesa dins un motle de fusta o d'alumini ont serà premsada tornarmai. Enfin, la forma obtenguda es entrepausada dins la cava del masuc a una temperatura d'a pauc près 10 °C per l'afinatge que durarà entre 45 jorns e qualques meses (10 meses en general e 18 meses maximum)

Istòria

Los primièrs masucs foguèron fargats al sègle XVII. Pauc après la Segonda Guèrra Mondiala, a pauc près 1000 masucs èran encara en activitat (264 masucs sus Aubrac) mas progressivament los masucs foguèron abandonats pr'amor que la man d'obra necessària al seu foncionament emigrava cap a París. Dins las annadas 1960, lor nombre es tombat a l'entorn de 60 (51 sus Aubrac en 1964) en relacion amb la modernizacion de l'agricultura. Los dos darrièrs masucs d'Aubrac (Camejana dins Avairon e Lo Teron en Losera) foguèron barrats lo 13 d'octobre de 2002, per encausa de las nòrmas europèas qu'aurián obligat a far d'investiments tròp importants. Un sol masuc foguèt tornat mes en servici en 2005. Es lo masuc del Puèch de la Trelha en Losera (situat sus la rota entre Las Binals e lo pas de Bonacomba). La producion formatgièra dels masucs es uèi assegurada per la cooperativa "Jove Montanha de La Guiòla" dins Avairon. Aquela produccion s'arrèsta pas de créisser mostrant que la foncion economica iniciala dels masucs, luènh de desaparéisser, fa pas que prene d'importància.

Ligams extèrnes

(oc) Testimoniatge d'un buronièr a You Tube
(oc) La cançon Lo masuc
(fr) Una presentacion de masucs
(fr) Fòtos de masucs dins Cantal

Vejatz tanben

òrri

Bibliografia

André Desvallées, L'Aubrac, Langage et technique. Les burons, Paris, CNRS, 1979.
Association de Sauvegarde des Burons du Cantal, Opération sauvegarde, Aurillac, ASBC, 1984
Alain Galan, Burons que vent emporte, Limoge, René Dessagne
Alain Galan, Au pays des burons, Auvergne Magazine, nº 133, Décembre 1979,
Yves Garric, Paroles de burons, Rodez, Fil d'Ariane
Jean-Claude Roc, Burons de Haute-Auvergne, Brioude, Watel, 1991
Jean-Paul Pourade, Chemins de transhumance, Lempdes AEDIS, 1996
Jean-Paul Pourade Renaud Dengreville La mémoire des burons, Lempdes AEDIS, parution Mai 2007