Mao Zedong

Mao Zedong 毛泽东 毛澤東
Foncions
President de la Republica Populara de China
1èr d'octòbre de 1949 – 27 d'abril de 1959
Predecessor	Chiang Kai-shek
Successor	Liu Shaoqi
Biografia
Data de naissença	26 de decembre de 1893
Luòc de naissença	Shaoshan
Data de decès	9 de setembre de 1976
Luòc de decès	Pequin

Biografia

Joventut e formacion

Fiu de Mao Yichang (1870-1920), un paisan aisat enquirit gràcias au comèrci dei cerealas, Mao Zedong naissèt dins la vila de Shaoshan lo 26 de decembre dau 1893. Sa maire, dicha Wen Qimei (1867-1919), èra una bodista fervoroa qu'aguèt sèt enfants que tres subrevisquèron. Mao Zedong aviá ensinda dos fraires, Mao Zemin (1896-1943) e Mao Zetan (1905-1935), que jonhèron finda lo Partit Comunista e que foguèron tuats durant la Guèrra Civila Chinesa. Durant sa joventut, Mao Zedong deguèt si rebellar còntra lu projèctes de son paire, que volia li fidar la gestion dei sieus domenis, per contunhar d'estudis.

Aquela joventut si debanèt dins un periòde de declin e d'umiliacions regulari per China. D'efècte, afeblit, l'Empèri aviá cedit de privilègis importants ai poténcias occidentali. En mai d'aquò, èra totjorn menaçat per lu apetits voraç dei poissanças occidentali e de Japon, minat per d'insureccions intèrni e blocat per l'oposicion dei mitans conservators ai projèctes de modernizacion. L'institucion imperiala perdèt donc pauc a pauc lo sieu prestigi e foguèt reversada en lo 1911 per una revolucion republicana menat per lo Guomindang de Sun Yat-sen (1866-1925).

Partisan d'aqueli transformacions, Mao s'engatjèt sièis mes dins l'armada revolucionària. Pi, s'entornèt a Changsha, capitala de la província de Hunan, per perseguir lu sieus estudis superiors. Aqueu periòde estudiant durèt dau 1913 au 1918. Li reçaupèt una educacion mesclant lu classics chinés e la cultura occidentala. S'interessèt pauc a pauc a la liberacion dei trabalhaires en organizant de cors d'alfabetizacion. Si radicalizèt ensinda lentament e, en lo 1917, èra lo cap de la Societat d'Estudi dau Pòble Noveu de Hunan. Estudièt finda de pensaires favorables a la Revolucion Russa dau 1917. La sieua orientacion vèrs lo marxisme comencèt probablament aquela annada e s'acabèt en lo 1920. Lu escrichs de Chen Duxiu (1879-1942) aguèron un ròtle central dins aquela evolucion.

De l'adesion au comunisme a la fondacion de la Republica Populara de China

La participacion a la fondacion dau comunisme chinés

Après la revolucion dau 1911, China foguèt dirigida per Yuan Shikai dau 1912 au 1916. Autoritari, ensajèt de restaurar l'empèri au sieu profiech, mas deguèt luchar còntra d'insureccions e de rebellions nombroï a partir dau 1915. Dins li províncias, lu generals aprofechèron lo càos per venir independents mentre que, dins li regions centrali, Sun Yat-sen pilhèt la direccion d'un govèrn republican installat a Canton. Aquò foguèt lo començament d'un lòng periòde de conflictes intèrnes entre senhors de guèrra, govèrn central e movements politics dissidents.

Pendent aqueu periòde, après lu sieus estudis, Mao venguèt director d'escòla pi gerent d'una libraria. Lo sieu ròtle au sen dau movement comunista chinés, encara embrionari, venguèt mai e mai important. En julhet dau 1921, fèt ensinda partida dei dotze delegats que fondèron oficialament lo Partit Comunista Chinés a Shanghai. Chen Duxiu ne'n venguèt lo primier secretari general.

L'aliança e la rompedura emb lo Guomindang

Mao en lo 1927.

Article detalhat: Guomindang.

Nomenat cap dau secretariat dau trabalh dau PCC en Hunan, Mao li organizèt de sindicats obriers e aprovèt l'aliança emb lo Guomindang de Sun Yat-sen. En lo 1923, venguèt responsable de l'organizacion dau PCC, mas egalament membre dau Guomindang en Shanghai. Aquela estrategia permetèt au PCC d'alargar la sieua influéncia. Pendent aqueu periòde, Mao observèt l'insureccion dei paisans dau sieu vilatge natal après la repression violenta de manifestacions organizadi a Shanghai e a Canton. Aquò li permetèt de capir lo potencial revolucionari de la paisanaria. Tre lo 1927, escrivèt un rapòrt sus aquelu movement dont descrivia lo ròtle dei paisans dins la lucha revolucionària.

Aqueli evolucions foguèron importanti per lu comunistas chinés. D'efècte, après la mòrt de Sun Yat-sen en març dau 1925, l'ala drecha dau Guomindang, menada per Chiang Kai-shek, pilhèt lo poder e decidèt de rompre l'aliança emb lo PCC en abriu dau 1927. Menaçat per la repression, lo Partit decidèt de si retirar dins li zònas rurali e Mao reçaupèt la mission de fondar una basa en Hunan.

La guerilha en Jiangxi e la mesa a l'escart

En setembre dau 1927, Mao menèt li sieui tropas dins li montanhas de Hunan. Pi, passèt en Jiangxi. A partir d'abriu dau 1928, reçaupèt l'ajuda dei armadas d'autru responsables dau PCC (Zhu De, Peng Dehuai). Aquò permetèt de fondar la Republica Sovietica de Jiangxi qu'administrèt la region. En novembre dau 1931, Mao ne'n venguèt president e enoncièt lo principi de l'encerclament dei vilas per li campanhas. Per aquò, dispausava d'una armada fòrça politizada qu'èra en mesura de menar d'operacions de propaganda, d'organizacion dei massas e de produccion industriala.

Gràcias au sostèn dei paisans, li fòrças de Mao pilhèron lo contraròtle d'un territòri important. En lo 1930, la direccion dau PCC, dirigit per Li Lisan despí lo 1929, li ordonèt de sortir dei montanhas per organizar una ofensiva d'amplor còntra li vilas tengudi per lu nacionalistas. Lu combats s'acabèron per una desfacha dei comunistas. Li Lisan foguèt reversat e lo partit passèt sota lo contraròtle de Wang Ming e dei « 28 bolchevics », un ensèms de militants aguent estudiat en URSS. Partisans d'una estrategia militara pus activa, decidèron de privilegiar li batalhas dubèrti, cen qu'entraïnèt la marginalizacion de Mao e dei sieui ideas de guerilha. Totun, li armadas comunisti foguèron capabli de repossar quatre ofensivas dau Guomindang entre lo 1930 e lo 1934.

La Lònga Marcha e la presa de contraròtle dau PCC

Esquèma de la premiera partida de la guèrra e de la Segonda Guèrra Sinojaponesa.

Article detalhat: Lònga Marcha.

En octòbre dau 1934, una cinquena ataca dei tropas nacionalisti rompèt li defensas comunisti de Jiangxi. Li tropas de Mao posquèron s'escapar d'una temptativa d'encerclament. Totun, deguèron quitar la region. Comencèt ensinda la Lònga Marcha, una retirada de 12 000 km que menèt 30 000 sobrevivents en Shanxi. Lòng dau camin, l'armada de Mao recuperèt lu rèstas d'autri unitats dau PCC en desbranda. Transformada en episòdi gloriós e fondator per la propaganda chinesa, la Lònga Marcha permetèt a Mao de pilhar la direccion dau Partit. D'efècte, en genier dau 1935, a l'eissida d'un rescòntre emb lu autru responsables militars e politics organizada a Zunyi en Guizhu, obtenguèt la condamnacion de la politica menada per li direccions precedenti e posquèt impauar la sieua politica.

La Segonda Guèrra Mondiala

Article detalhat: Segonda Guèrra Sinojaponesa.

En octòbre dau 1935, Mao installèt la sieua capitala a Yan'an en Shaanxi. A partir d'aquela region, comencèt de secutar li tropas japonesi, proclamadi enemic principal de China. En setembre dau 1937, dos mes après la represa de la guèrra generala entre China e Japon, Mao signèt una aligança complicada emb lo Guomindang e de senhors de guèrra per formar una coalicion chinesa unica còntra l'invasion japonesa.

Lu comunistas menèron mai d'una batalha importanta pendent la Segonda Guèrra Sinojaponesa, coma l'ofensiva dei Cent Regiments en lo 1940, mas aguèron totun un ròtle segondari per rapòrt a l'armada de la China Nacionalista de Chiang Kai-shek. Pasmens, renforcèron pauc a pauc li sieui posicions dins lo nòrd e lo centre dau país. Pi, en lo 1945, li fòrças de Mao profechèron l'invasion URSS de Manchoria per pilhar lo contraròtle d'arsenals japonés abandonats ò laissats per l'Armada Roja.

La represa de la guèrra civila còntra lo Guomindang

Evolucion de la Guèrra Civila Chinesa dau 1946 au 1949.

Article detalhat: Guèrra Civila Chinesa.

De combats importants si debanèron entre nacionalistas e comunistas tre lo 10 de setembre dau 1945, mas lu combats seriós comencèron en aost dau 1946. En teoria, lo govèrn de Chiang Kai-shek aviá largament l'avantatge car la sieua armada èra pus nombroa, mièlhs equipada e sostenguda per una ajuda financiera americana. Totun, multipliquèt li errors en privilegiant la defensa dei centres urbans e en integrant de tropas dau govèrn collaborator chinés dins l'Armada Nacionala Revolucionària. Deguèt finda luchar còntra l'iperinflacion laissada per la guèrra e la corrupcion endemica de la sieua administracion. Perdèt ensinda rapidament lo sostèn de la populacion, en particular dins li zònas agricòli dont la guerilha comunista podia facilament obtenir lo sostèn dei paisans. Enfin, lu comunistas foguèron prudents en refudant lo combat dirècte e en atacant en prioritat li rotas logistiqui.

L'ofensiva nacionalista vèrs lo nòrd foguèt donc complicada. En març dau 1947, pilhèt Yan'an, mas li sieui fòrças foguèron rapidament blocadi per de problemas logistics. Pendent lu mes seguents, la posicion dei tropas mandadi en Manchoria s'agravèt e lu comunistas posquèron contraatacar dins mai d'un sector. En abriu dau 1948, tornèron ocupar Yan'an dont capturèron de quantitats importanti d'armas. En junh dau 1948, èran capables de rivalizar emb l'Armada Nacionala Revolucionària en combat dirècte e si dirigissèron vèrs lo sud. En novembre dau 1948, avian pilhat la totalitat de Manchoria.

Aquela victòria entraïnèt una crisi au sen dau govèrn nacionalista e Chiang Kai-shek demissionèt lo 21 de genier dau 1949. A aquela data, la situacion dau Guomindang èra ja compromesa. En particular, toti li rotas dau país, comprés dins lo sud, èran atacadi per de guerilhas comunisti. Lo 21 d'abriu, li fòrças de l'Armada Populara passèron lo Fluvi Blau qu'èra la darriera linha de resisténcia organizada de l'armada nacionalista. Après aquela desfacha, lu rèstas dei tropas dau Guomindang, seguit per una partida de la populacion, ensajèt de si retirar vèrs lu pòrts per quitar lo país. Lo darrier centre de resisténcia nacionalista, Chengdu, capitulèt lo 10 de decembre dau 1949.

Lo cap de la Republica Populara de China

La proclamacion de la Republica Populara de China

Après la conquista de Pequin, Mao reünissèt una conferéncia consultativa per designar un govèrn de coalicion plaçada sota la sieua autoritat. Pi, lo 1^èr d'octòbre dau 1949, proclamèt la fondacion de la Republica Populara de China. Concentrava entre li sieui mans lu poders essencials : la direccion dau Partit, la presidéncia de la Republica e la presidéncia dau Conseu militar revolucionari. La sieua pensada èra finda la basa de la politica dau movement comunista chinés. Totun, en despièch d'aquela autoritat excepcionala, devia se maufidar dei autres caps dau partit que demorèron sovent de rivals.

Fins a la sieua mòrt, Mao gardèt un estil de vida simple, largament inspirat per la sieua educacion paisana, e s'exprimissèt dins un dialècte popular de la sieua region d'origina. Legissia fòrça e viatjava frequentament dins lo país. Totun, vivia mai que mai solet e s'isolèt pauc a pauc dins li sieui residéncias. De mai, èra pauc en contacte emb lu autru dirigissents e comunicava generalament li sieui instruccions per de nòtas escrichi.

Lo periòde d'imitacion dau modèle sovietic

Dau 1949 au 1956, Mao Zedong renforcèt la Republica Populara en reprimissent lu movements anticomunistas e en imitant lo modèle sovietic per estructurar lo país. Durant aqueu primier periòde, la basa teorica de la sieua politica èra definida per lu principis de la « Democracia Novèla ».

Annèxas

Ligams intèrnes

• Comunisme
• Guèrra Civila Chinesa
• Guomindang
• Maoïsme
• Partit Comunista Chinés
• Republica Populara de China