Wikipèdia

Latin arcaïc

Se nomena latin arcaïc[1] (prisca latinitas), o latin preclassic[2], l'estat del latin en usatge de l'origina de la lenga fins a -100 environ.

Expendiment de Roma al sègle II. Es pauc probable que lo latin aja estat parlé al delà de l'airal verda.

Istoriografia

modificar

La lenga de las originas

modificar

Lo concèpte de latin vièlh es tan vièlh qu’aquestre de latin classic, los dos datant de la fin de la Republica romana. A aquesta epòca, Ciceron remarca, coma d'autres, que lo lengatge qu'utiliza cada jorn, aqueste de la nauta societat romana, es semenat d'arcaïsmes, que nomena « verborum vetustas prisca »[3],[notes 1].

Quatre latins d'Isidor de Sevilla

modificar

Pendent l'Antiquitat tardièra, los gramatician latinistas e ellenistas prenon consciéncia de las diferentas estapas que la lenga latina passèt. Isidor de Sevilla, dins sas Etimologias, descriu al començement del sègle VIIe l’esquèma de classificacion deson epòca[4] :« Diguèron unes qu’existís quatra lengas latinas: la primitiva, la latina, la romana, e la mixta. La primitiva, utilizada pels mai ancians Italians jol règne de Saturn e de Janus, es grossièra, coma lo son los cants salians. La latina èra parlada jos Latinus e los reis toscans, per totes los abitants del Latium ; es aquesta en que foguèron escrichas las lei de las dotze taulas. La romana apareguèt après que lo pòble roman aja començat a caçar los reis: es aquesta que difusèron Naevius, Plauti, Ennius, Virgili, e, d’entre los orators, Grac, Caton, Ciceron, e fòrça mai d'autres. La mixta domina dempuèi que d’òmes e de mòrs estrangièras penetrèron ensems dins la civilizacion romana, après l'establiment de l'empèri latin, corrompent l'integralitat del vocabulari per de solecismes e debarbarismes. »

Aqueste esquèma contunhèt, sens pas gaire de cambiament, longtemps après Isidor.

Periòde

modificar

En 1874, John Wordsworth (en) prepausa la definicion seguenta[5] : « By Early Latin I understand Latin of the whole period of the Republic, which is separated very strikingly, both in tone and in outward form, from that of the Empire. » (« Per latin arcaïc, compreni lo latin de tota la periòde de la Republica, que se destria plan netament, per son ton en mai de sa forma exteriora, d’aqueste de l'Empèri. »)

Quitament se las diferéncias sián netas e aisidament notadas pels legeires, son pas sufisentas per nóser la compreneson. Los locutors del latin de l'epòca imperiala mòstran pas de dificultats a comprene lo latin arcaïc, levat unes tèxtes que devon datar de l’epòca reiala, subretot de cants. Atal la Lei de las Dotze Taulas, que ven dels començaments de la Republica, es comprensible, alara que le Carmen Saliare, escrich jos Numa Pompilius, èra pas completament comprés quitament de Ciceron.

Una opinion al subjècte del latin arcaïc subrevisquèt, dins un òbra de l'istorian grèc Polibi[6]. Evòca « lo primièr tractat entre Roma e Cartage », ont dich que « ven del consulat de Luci Juni Brut e Marc Oraci, los primièrs cónsols après l'expulsion dels reis ». Avèm pas una granda coneissença dels primièrs cónsol, mas Polibi indica que lo tractat aviá estat redigit 28 ans après l'incursion de Xerxes Ier en Grècia, es a dire en l'an -452, gaireben a l'epòca dels Decemviri, alara que la constitucion de la Republica romana aviá estat definida. Polibi parla tanben de la lenga utilizada per la redaccion del tractat: « la lenga romana anciana diferís tant de la lenga modèrna que pòt pas que parcialament èsser compresa, et après fòrça aplicacions e pels òmes mai intelligents »[notes 2].

I a pas de granda diferéncia entre lo latin arcaïc, parlat dins la mai granda partida de la Republica, e lo latin classic, mas i a una gradacion de contunh.

La fin de la republica es considerada coma una data de fin darrièra, segon los lingüistas posteriors a Wordsworth. Charles Edwin Bennett (en) ne dich[7] : La data de -100 donada per Bennet es pas aquesta,que foguèt retenguda mai tard[8] mas aquesta de -75, prepausada per Bell, venguèt l’estandard[9]. Los tèxtes de latin datant entre -452 e -75 evoluisson atal de l'estat de difficils a comprene, quitament per de classicistas experimentats, cap a un latin qu’es accessible a las gents de letras.

Corpus

modificar
 
L'inscripcion del Forum, una de las mai ancianas inscripcions latinas conegudas. Es escrichs en bustrofedon (torn dels buòus) mas de biais irregular.

Pas cap d’inscription es anteriora a l'introduccion de l'alfabet grèc en Itàlia. Las mai ancianas datan benlèu dels sègles VII e VI AbC.[10]. Pasmens, de tèxtes, conservats de biais fragmentari dins las òbras d'autors classics, serián estat compausats pendent l’epòca reiala.

Lo filològ alemand Gerhard Radke (de) publiquèt en 1981 un catalòg de las inscripcions mai anticas del latin[11].

Fragments e inscripcions

modificar

Autors

modificar

Las pèças de teatre del comic Plaute, que datan dels sègles III e II AbC., son las mai ancianas òbras literàrias trobadas dins lor integralitat. Tanben avèm de fragments d'òbras (p. ex. Odusia de Livius Andronicus, Bellum Poenicum de Naevius) citats per d'autres autors (p. ex. Aulu-Gelle).

Escrivans romans del sègle III AbC


s romains du IIIe siècle av. J.-C.

Escrivans romans del sègle II AbC

Ortografa

modificar
Article detalhat: Alfabet latin.

Lo latin arcaïc s'escuit subretot amb 20 letras: A, B, C, D, E, F, H, I, K, L, M, N, O, P, Q, R, S, T, V, X.

La G — una C modificada — aviá fach son aparicion pendent la Republica, mas son usatge venguèt veraiament corrent pas qu’a partir de l'epòca classica. Primièr, la consonanta C recobrissiá indistinctament los fonèmas [k] e [g][12]: foguèt encara lo cas a l’epòca classica pels les prenoms Caius e Cnaeus, respectivament prononciats [gajus] e [gnaeus]. La K, ten al contrari a èsser sistematicament remplaçada per la C (Es generalament pas pus utilizat a l'epòca classica que dins l'abreviacion KAL per KALENDAE, grafia condurenciada per CALENDAE, las celèbras calendas). Puèi, la prigonda èrs d'ellenizacion que tòca l mond roman a partir del sègle II AbC faguèt que s’impausèt l'usatge de las letras exogènas Y e Z.

De diferéncias entre lo latin arcaïc e le latin classic son simplament ortograficas; se pensa que la prononciacion es subretot la mèsma qu'en latin classic.

  • consonanta unica per las consonantas doblas: Marcelus per Marcellus
  • vocalas geminadas per las vocalas longas: aara per āra
  • q per c devant u: pequnia per pecunia
  • gs/ks/xs per x : regs per rex, saxsum per saxum
  • c per g : Caius per Gaius

Fonologia

modificar
 
Evolucion dels diftongs del latin arcaïc al latin classic[13]

De caracteristicas fonologicas del latin arcaïc son:

  • la preservacion de las desinéncias casualas indoeuropèas -os e -om originalas (latin classic -us e -um)
  • la preservacion de gaireben totes lo diftongs indoeuropèus dins las sillabas accentuadas, coma /ai/ (mai tard ae, mas la prononciacion demora); /ei/ (mai tard ī) ; /oi/ (mai tard ū, o a vegada oe) ; /ou/ (del PIE /eu/ e /ou/ ; mai tard ū).
  • l'existéncia d'un /s/ intervocalic, fins a ~ 350 AbC. Mai sovent, aqueste /s/ intervocalic ven /r/ en latin classic, fenomèn nomenat rotacisme. Aqueste rotacisme a de consequéncias sus la declinason: honos, honoris (de honos, honoses) ver per analogia honor, honoris (« l'onor »). Unes tèxtes en latin arcaïc gardan aqueste /s/ dins aquesta position, coma lo Carmen Arvale : lases per lares
  • Fòrça seguidas de consonantas no redusidas: iouxmentom (iūmentum, «  bèstia de tira ») ; losna (lūna, « luna ») < *lousna < */leuksnā/ ; cosmis (cōmis, « doç, gentil ») ; stlocum, acc. (locum, « plaça, luòc »).
  • /dw/ : duenos (latin classic bonus), dins la celèbra inscripcion de Duenos ; duellom (latin classi bellum)
  • /d/ finals a l'ablatiu (pus tard perduts) e a la tresena persona del singular dels vèrbs (venguèt t)

Gramatica e morfologia

modificar

Noms

modificar

Les noms latins son destriats pel cas gramatical, una declinason del mot per una terminason (o sufixe), que determina son ròtle dins la frasa (subjècte, COD, etc.).

Primièra declinason (a)

modificar

Los noms d’aquesta declinason son tipicament femenins. Los tèmas se terminan per -ā[14].

Unes masculins possedisson un nominatiu terminant en -s, que poiriá èsser terminason d'origina; aqueste -s pasmens aguèt tendéncia a caire: paricidas vs. paricida[15]. A nominatiu plurial -ī remplacèt la -s originala[16].

puellā, –āī

filha, joventa f.
Singular Plurial
Nominatiu puellā puellāī
Vocatiu puella puellai
Accusatiu puellam puellās
Genitiu puell-ās/-āī/-ais puell-om/-āsōm
Datiu puellāi puell-eis/-abos
Ablatiu puellād puell-eis/-abos
Locatiu Romai Syracuseis

Al genitiu singular, la -s foguèt remplaçada per ma –ī de la segonda declinason. Lo diftong resultant -āī, après que se foguèt abreujat en -ai, enseguida venguda -ae[17]. A l’escasença, lo remplaçament se faguèt âs: pater familiās. Las explicacions de las terminasons epigraficas tardièras -aes son pauc seguras. Al genitiu plural, la terminason regulara es –āsōm (–ārum en latin classic, per rotacisme e abreujament de la -ō finala) mas de malèvon -om (-um en latin classic) a la segonda declinason[16].

La -ī del datiu singular es long[18] o cort[19]. Coma al genitiu singular, la terminason ven -ae, -a (Feronia) o -e (Fortuna)[18].

A l'accusatiu singular, lo latin abreujat una vocala devant una -m finala[19].

A l'ablatiu singular, -d cai après una vocala longa[19]. Als datiu e ablatiu plurials, la terminason -abos, que ven de l'indoeuropèu *–ābhos[20], es utilizada pas que pels femenins (deabus). Lo desvolopament *–ais > –eis > īs es analogic a aqueste del –ois de la segonda declinason[21].

La -a brèva originala del vocatiu singular se confondèt amb la -a abreujada del nominatiu[19].

Lo cas locatif pòt pas s'aplicar a un mot coma puella ; dins los quadre, Roma, al singular, e Syracusae, al plural, prenon la plaça. La desinéncia de locatiu plural es ja confonduda amb lo -eis de l'ablatiu.

Segonda declinason (o)

modificar

Los noms son masculins o neutres. Los tèmas s’acaban per -ŏ, que ven del gra o de l'alternança vocalica indoeuropèa[22]. Lo latin classic presenta un desvolopament ŏ > ŭ.

Amb los noms que lo nominatiu singular se termina en -ros o -ris, se produch una sincòpa [23] i a atal ager e non pas *ageros[notes 3]. Los nominatius masculins plurals seguent doas linhas de desvolopament, caduna daissant una seria de terminasons. Los Romans generaliza la terminason pronominala indoeuropèa *-oi. La sequéncia *-oi > -oe > -ei > -e > -ī[24]. Los tèxtes provincials generalizan la terminason indoeuropèa del nominatiu plural *-ōs, qu’aparéis dins la tresena declinason[24] : *-ōs > -ēs, -eis, -īs[25], a partir de 190 ACN[26].

campos, –ī

camp, plana m. 		saxom, –ā

pèira, ròc n.
Singular Plurial Singular Plurial
Nominatiu campos camp-oe/-e/-ei/-ī

      /-ēs/-eis/-īs 		saxom sax-ā/-ă
Vocatiu camp-e/-us camp-oe/-e/-ei/-ī

     /-ēs/-eis/-īs 		saxom saxǎ
Accusatiu campom campōs saxom sax-ā/-ă
Genitiu camp-ī/-ei camp-ōm/-ūm saxī sax-ōm/-ūm
Datiu campō camp-ois/-oes/-eis/-īs saxō sax-ois/-oes/-eis/-īs
Ablatiu campōd camp-ois/-oes/-eis/-īs saxōd sax-ois/-oes/-eis/-īs
Locatiu campī/-ei/-oi camp-ois/-oes/-eis/-īs saxī/-ei/-oi sax-ois/-oes/-eis/-īs

Al genetiu singular, -ī es a terminason mai anciana[27]. Alternarà mai tard amb -ei: populi Romanei, « del pòble roman »[28]. Al genitiu plural, las desinéncias -om e -um (o -ōm e -ūm[25]), que venon ambedoas de l'indoeuropèu *-ōm, contunhan en latin classic dins los noms de las pèças de moneda e los noms de mesuras[29]. Endacòm mai, lo latin classic a -ōrum, per analogia amb la desinéncia -ārum primièra declinason.


Al vocatiu singular, de noms - mas pas necessàriament las mèsmas qu'en latin classic - pèrdon la -e (terminason ø)[30]. La -e altèrna regularement amb -us. Lo vocatiu plural èra lo mèsme que lo nominatiu plurial[31]. Levat de las formas al singular qu’èran identicas al genitiu, lo locatiu fusionèt amb l'ablatiu dins totas las lengas italicas precedent lo latin arcaïc.

Tresena declinason (c)

modificar

Los noms son masculins, femenins e neutres. Lo tèma acaba per una consonanta, d'ont lo nom de « declinason consonantica ». Pasmens i a de noms que lo tèma s’acaba per -i. Lo tèma en -i, qu’es un tèma vocalic, fusionèt parcialament amb lo tèma consonantic pendent lo periòde prelatin, e mai enara en latin arcaïc[32], çò que donèt la declinason de tèma mixte. Demoran de rèstes en latin classic: per exemple, l'adjectiu ingens, « immens », dona:

  • A l'ablatiu singular: ingenti (e non pas *ingente) ;
  • Al nominatiu e accusatiu neutres plurials: ingentia (e non pas *ingenta) ;
  • Al genitiu plurial: ingentium (e non pas *ingentum).

particularitats sovent designadas jol nom de « règla dels tres -i ».

Las declinasons dels tèmas consonantics varian leugièrament segon la consonanta finala del tèma: occlusiva-, r-, n-, s-, etc[33]. Los paradigmes çai-dejós inclusisson un tèma en occlusiva (reg-) e un tèma en i- (igni-).

rēgs –ēs

rei m. 		ignis -ēs

fuòc m.
Singular Plural Singular Plural
Nominatiu rēg/-s rēg-eīs/-īs/-ēs/-ĕs ign-is/-es ign-eīs/-ēs/-īs/-ĕs
Vocatiu rēg/-s rēg-eīs/-īs/-ēs/-ĕs ign-is/-es ign-eīs/-ēs/-īs/-ĕs
Accusatiu rēgem rēg-eīs/-īs/-ēs ignim ign-eīs/-ēs/-īs
Genitiu rēg-es/-is/-os/-us rēg-om/-um/-erum ignis ign-iom/-ium
Datiu rēg-ei/-ī/-ē/-ě rēg-ebus/-ebūs

     /-ibos/-ibus 		ign-i/-eī/-ē ign-ibus/-ibos
Ablatiu rēg-īd/-ĭd/-ī/-ē/-ĕ rēg-ebus/-ebūs

     /-ibos/-ibus 		ign-īd/-ĭd

     /-ī/-ē/-ĕ 		ign-ebus/-ebūs

     /-ibos/-ibus
Locatiu rēgī rēgebos ignī ignibos

Per la declinason consonantica, al nominatiu singular, la -s èra dirèctament sòudat al tèma, mas la combinason de doas consonantas produguèt de nominatius modificats[34]. Lo nominatiu rēgs a la plaça de rēx es una caracteristica ortografica del latin arcaïc; la letre x èra rararament utilizada sola per designar los sons /ks/ o /gs/, qu’èran puslèu transcrich 'ks', 'cs' o alara 'xs'. Al nominatiu venguèron sovent de sincopas/apocòpas : latin arcaïc nominus > latin classic nomen ; hominus > homo ; Caesarus > Caesar[35]. La forma del neutre es lo nominatiu indoeuropèu sens la terminason del tèma; per exemple, cor < *cord (« lo còr »)[36].

Las terminasons del genitiu singular son -is < -es e -us < *-os[37]. Au genitiu plural, de formas apondan la desinéncia a la forma del genitiu singular puslèu qu'a tèma sol : regerum < *reg-is-um (puslèu que reg-um)[38].

Al datiu singular, -ī succediguèt -ēi e -ē après 200 ACN.

A l'accusatiu singular, -em < *-ṃ après una consonanta[37].

A l'ablatiu singular, la -d cai après 200 ACN[25]. Als datiu e ablatiu plurals, los poètas arcaïcs utilizan a vegada -būs[25].

La forma mai anciana del locatiu es identic a aquesta del datiu, mas es assimilada a l'ablatiu pendent aqueste periòde[39].

Quatrena declinason (u)

modificar
senātus, –ūs

senat m.
Singular Plurial
Nominatiu senātus senātūs
Vocatiu senātus senātūs
Accusatiu senātum senātūs
Genitiu senāt-uos/-uis/-ī/-ous/-ūs senāt-uom/-um
Datiu senātuī senāt-ubus/-ibus
Ablatiu senāt-ūd/-ud senāt-ubus/-ibus
Locatiu senāti

Cinquena declinason (e)

modificar

Sul plan morfologic, la cinquena declinason en latin arcaïc diferís pauc a sa descendéncia en latin classic. Coma per aquesta darrièra, la vocala tematica es E.

rēs, reis

causa f.

Singular Plural
Nominatiu rēs, reis rēs
Vocatiu rēs rēs
Accusatiu rem rēs
Genitiu rēis, rēs rēsom
Datiu reī rēbos
Ablatiu rēd rēbos
Locatiu -eis

Se trapa primièr des transformacions ligadas a l'istòria de la fonologia generala de latin:

  • la d finala es pas encora perdut (coma per l'ablatiu singular de las autras declinasons : -ē < -ēd, coma endacòm mai -ā < ād ; -ō < ōd etc.).
  • lo rotacisme se faguèt pas encore (aquí, aquó s'aplica al genitiu plurial: -ēsom < -ērum – mas aquó vals tanben per las autras declinasons).
  • la -o desinenciala brèu es pas encara passat a -u (aquí, pel datiu e l'ablatiu plural : -ēbus < -ēbos ; mas tanben lo genitiu plural ja citat: -ēsom < -ērum).

Mai, se nòta que:

  • l'accusatiu, coma per las autras declinasons, conéis una -m prononciada, çò qu’a per efièch de racorchat la quantitat de la vocala tematica.
  • la vocala longa del nominatiu pòt se diftongar, d'ont – de nòu – l’acorchiment de la E tematica (-ēs → -eis).
  • lo genitiu singular es pas encara fondut dins lo datiu singular (l'evolucion es analòga a aqueste d’aquestes cas per la primièra declinason).
  • lo locatiu plural se forma sus aquesta de la segonda declinason.
  • lo locatiu singular, gaireben inexistant, imita son plural.

Pronoms personals

modificar

Los pronoms personals son d’entre los mots mai frequents dins las inscripcions en latin arcaïc. Notatz qu'a la tres personas, la terminason de l'ablatiu singular es identic a aqueste de l'accusatiu singular.

ego,
moi, je 		tu,
te, tu 		suī,
el(a, ...) mèsme.
Singular
Nominatiu ego tu -
Accusatiu mēd tēd sēd
Genitiu mis tis sei
Datiu mihei, mehei tibei sibei
Ablatiu mēd tēd sēd
Plural
Nominatiu nōs vōs -
Accusatiu nōs vōs sēd
Genitiu nostrōm,

-ōrum, -i 		vostrōm,

-ōrum, -i 		sei
Datiu nōbeis, nis vōbeis sibei
Ablatiu nōbeis, nis vōbeis sēd

Pronom relatiu

modificar

En latin arcaïc, lo pronom relatiu es tanben corrent.

queī, quaī, quod
qui, quoi
Masculin Femenin Neutre
Singular
Nominatiu queī quaī quod
Accusatiu quem quam quod
Genitiu quoius, quoios quoia quoium, quoiom
Datiu quoī, queī, quoieī, queī
Ablatiu quī, quōd quād quōd
Plural
Nominatiu ques, queis quaī qua
Accusatiu quōs quās quōs
Genitiu quōm, quōrom quōm, quārom quōm, quōrom
Datiu queis, quīs
Ablatiu queis, quīs

Vèrbs

modificar
Article detalhat: Conjugason latina.
indicatiu present : sum indicatiu present : facio
arcaïc classic arcaïc classic
singular plural singular plural singular plural singular plural
1a persona som, esom somos, sumos sum sumus fac(e/ī)o fac(e)imos faciō facimus
2a persona es esteīs es estis fac(e/ī)s fac(e/ī)teis facis facitis
3a persona est sont est sunt fac(e/ī)d/-(e/i)t fac(e/ī)ont facit faciunt
indicatiu perfach : fuī indicatiu perfach : fēcī
arcaïc classic arcaïc classic
singular plural singular plural singular plural singular plural
1a persona fuei fuemos fuī fuimus (fe)fecei (fe)fecemos fēcī fēcimus
2a persona fuistei fuisteīs fuistī fuistis (fe)fecistei (fe)fecisteis fēcistī fēcistis
3a persona fued/fuit fueront/-erom fuit fuērunt (fe)feced/-et (fe)feceront/-erom fēcit fēcērunt/-ēre

Bibliografia

modificar

Monografias

modificar
  • Hubert Zehnacker et Jean-Claude Fredouille, Littérature latine, Presses Universitaires de France, coll. « Quadrige manuels », 2005 (ISBN 2-13-055211-0)
  • (en) Eric Herbert Warmington, Remains of Old Latin, Loeb Classical Library, 1935 (ISBN 978-0674993242)

Gramaticas

modificar
  • (en) Frederic de Forest Allen, Remnants of Early Latin, 1880 (lire en ligne)
  • (la) Andreas Bell, De locativi in prisca Latinitate vi et usu : Dissertatio inauguralis philologica, 1889
  • (en) Charles Edwin Bennett, Appendix to Bennett's Latin grammar for Teachers and Advanced Students, Boston, Allyn and Bacon, 1895 (lire en ligne)
  • (en) Charles Edwin Bennett, The Latin language: a historical outline of its sounds, inflections, and syntax, 1907 (lire en ligne)
  • (en) Charles Edwin Bennett, Syntax of Early Latin, Boston, Allyn and Bacon, 1910 (réimpr. 1966) (LCCN 11000346, lire en ligne)
  • (en) Carl Darling Buck, Comparative grammar of Greek and Latin, Chicago, University of Chicago Press, 1933 (ISBN 0226079317)
  • Alfred Ernout, Morphologie historique du latin, Paris, Klincksieck, 2003 (1re éd. 1914) (ISBN 978-2252033968, présentation en ligne)
  • (en) Basil Lanneau Gildersleeve et Gonzalez Lodge, Gildersleeve's Latin grammar, Londres, Macmillan Education, 1895 (lire en ligne)
  • (en) Wallace Martin Lindsay, The Latin language: an historical account of Latin sounds, stems and flexions, 1894 (lire en ligne)
  • (en) Leonard Robert Palmer, The Latin language, 1954 (ISBN 978-0806121369)
  • (en) Henry John Roby, A grammar of the Latin language from Plautus to Suetonius, I, Londres, Macmillan, 1872 (lire en ligne)
  • (en) Andrew L. Sihler, New Comparative Grammar of Greek and Latin, Oxford University Press, 1995 (ISBN 9780195373363) Modèl:Commentaire biblio
  • (en) John Wordsworth, Fragments and Specimens of Early Latin : with Introduction and Notes, Clarendon Press, 1874 (lire en ligne)
  • (en) Michael Weiss, Outline of the Historical and Comparative Grammar of Latin, Beech Stave Press, 2009 (ISBN 978-0-9747927-5-0) Modèl:Commentaire biblio
  • Marius Lavency, VSVS : Grammaire latine, Louvain-la-Neuve, Peeters, 1997, 2e éd. (ISBN 90-6831-904-3)

Nòtas e referéncias

modificar

Nòtas

modificar
  1. ↑ Modèl:Citation étrangère.
  2. ↑ Modèl:Citation étrangère
  3. ↑ Consulter toutefois l'article svarabhakti pour une autre explication

Referéncias

modificar
  1. ↑ Modèl:Académie (sens II, latin archaïque) [consulté le 4 février 2017].
  2. ↑ Entrée . de l'Encyclopédie Larousse [en ligne], sur le site des Éditions Larousse [consulté le 4 février 2017].
  3. ↑ .
  4. ↑ ..
  5. ↑ Wordsworth 1874, p. V.
  6. ↑ ..
  7. ↑ Bennett 1910, p. III.
  8. ↑ Bien qu'on la retrouve ici : « . », dans The American Heritage® Dictionary of the English Language, 2000.
  9. ↑ Warmington 1935, p. VII
  10. ↑ Zehnacker e Fredouille 2005.
  11. ↑ (de) Gerhard Radke, Archaisches Latein. Historische und sprachgeschichtliche Untersuchungen, Darmstatd, 1981, 259 pages
  12. ↑ Lavency 1997, p. 24.
  13. ↑ Allen 1880, p. VI.
  14. ↑ Buck 1933, p. 174-175.
  15. ↑ Wordsworth 1874, p. 45.
  16. ↑ 16,0 et 16,1 Buck 1933, p. 177
  17. ↑ Buck 1933, p. 175-176.
  18. ↑ 18,0 et 18,1 Wordsworth 1874, p. 48.
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 et 19,3 Buck 1933, p. 176.
  20. ↑ Buck 1933, p. 172.
  21. ↑ Palmer 1954, p. 242.
  22. ↑ Buck 1933, p. 173.
  23. ↑ Buck 1933, p. 99–100.
  24. ↑ 24,0 et 24,1 Palmer 1954, p. 243.
  25. ↑ 25,0 25,1 25,2 et 25,3 Allen 1880, p. 9.
  26. ↑ Wordsworth 1874, p. 56.
  27. ↑ A. M. Devine, The Latin Thematic Genitive Singular, Oxford, 1970.
  28. ↑ Lindsay 1894, p. 383.
  29. ↑ Buck 1933, p. 182.
  30. ↑ Buck 1933, p. 181.
  31. ↑ Bennett 1907, p. 126.
  32. ↑ Buck 1933, p. 197.
  33. ↑ Buck 1933, p. 185–193.
  34. ↑ Wordsworth 1874, p. 67–73.
  35. ↑ Roby 1872, p. 161.
  36. ↑ Buck 1933, p. 185.
  37. ↑ 37,0 et 37,1 Bennett 1895, p. 117.
  38. ↑ Roby 1872, p. 162.
  39. ↑ Gildersleeve e Gonzalez Lodge 1895, p. 18.

Vejatz tanben

modificar

Articles connèxes

modificar

Ligams extèrnes

modificar
  • (de) « Inscriptions en latin archaïque »
  • (en) « Grammaire comparative du latin archaïque »
Recuperada de « https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Latin_arcaïc&oldid=2111584 »