Lapsus

Un lapsus es una error o engana involuntària d'una persona. Lo tèrme, en latin, originàriament significava «trabucar». Dins aquel sens tanben se pòt parlar d'"acte mancat".

Se diferencian tres tipes principals de lapsus:

• Lapsus calami ("trabuc de calame", es a dire, de la pluma per escriure), es lo lapsus comés en escrivant e una varietat recenta es lo Lapsus clavis (lapsus de "clau") per significar los lapsus que se passan quand un tèxte es mecanografiat.
• Lapsus linguae ("trabuc de lenga"), son los lapsus comeses quand parlam.
• Lapsus memoriae ("trabuc de la memòria"): oblits (mai sovent momentanèu) o enganas quand ensejam de se remenbrar quicòm.

Procés inconscient del lapsus

Lo tèrme lapsus o parapraxis a partir de Sigmund Freud venguèt fòrça utilizat en psicologia e, subretot, en psicoanalisi. Se definís com a una manifestacion de l'inconscient en forma d'equivòca que sorgís en expression conscienta.

Abans Freud un dels savent que s'interessèt fòrça al fenomèn del lapsus foguèt lo psicològ Wilhelm Wundt. Amb son òbra Psicologia de la populacion s'observan doas fasas que menan al lapsus:

«

• La primera a una condicion positiva [positiva aquí a lo sens de quicòm que facilita lo lapsus]: ​​consistissent dins la produccion liura e espontanèa d'associacions tonalas e verbalas provocadas pels sons enonciats [e que lo subjecte entend].
• La segonda es una condicion negativa consistissent dins la supression o dins lo relargament del contraròtle de la volontat e de l'atencion.»

Sigmund Freud tanben donèt lo nom alemand Fehlleistung (= acte mancat) als lapsus e aprigondiguèt la question dins son libre nomenat Psicopatologia de la vida quotidiana ont dona una explicacion dels 'lapsus linguae' o actes mancats de la lenga (es a dire, los dichs) e dels 'lapsus calami' o equivòcs de calame o pluma, es a dire, los equivòcs d'escriura. Los primièrs son tractats dins lo capítol cinc de l'òbra mencionada e los segonds dins lo capítol sièis de la mèsma.

En tota rigor la question dels lapsus cobrís gaireben tota l'activitat umana e i participan las foncions psiquicas superioras, subretot, aquelas que se tròban engatjadas pels airals subcorticals e basals (onr se situa la memòria umana), e los airals corticals de sintèsi dins lòbe frontal. Atal, alara que se fa mai sovent mencion dels lapsus calami e lapsus linguae, lo "repertòri" dels lapsus es fòrça mai larg (lapsus gestuals, oblits, e actes mancats en general).

L'explicacion donada per Freud (e dins la psicoanalisi en general) residís dins l'aflorament del reprimit (mai sovent produch dins lo moments d'estrès, ansietat, angoissa, o manca d'atencion) quand se relargan las repressions conscientas.
Dins fòrça cases lo reprimit es de l'òrdre de la mensorga, dins d'autres es subretot un desir (conscient o inconscient) reprimit dins l'inconscient per d'imperatius morals (dins aquel cas es lo subreièu lo factor que demorèt reprimit lo desir en l'inconscient). Pasmens, la repression de contunh, se lo desir reprimit a pro d'intensitat, se relarga dins un moment de fatiga e alara sorgís lo lapsus.

De mai, un dels elements que facilitan los lapsus son las similituds (visualas, acusticas etc.). Tanben se produtz una inibicion de tipe oblit, es lo cas celèbre del lapsus memoriae quand Freud podèt pas de remembrar lo nom d'un pintre italian - Signorelli - o confondent Botticelli amb Boltraffio, alara que se remenbrava Signorelli li venguèt Boltraffio e aquò li evocava la mòrt. Tot sembla indicar que lo mecanisme neurologic facilitador (non causat) que produtz diverses tipes de lapsus es aquel de la coincidéncia de la vias nerviosas quand ensejam de far un acte que se reliza mancat.

Recentament avèm observat un cas de Lapsus Memoriae, lo procés de la seuna formacion dins lo psiquisme sembla practicament lo mèsme pels altres tipes de lapsus.

Dins la ja mencioanada òbra, Psicopatologia de la vida quotidiana, Freud cita una gran quantitat d'exemples de lapsus, en alemand. Vaquí se dona dos exmple de lapsus linguae que son fòrça simples que foguèron observat pel Doctor Stekel.

«Un professor diguèt dins una leisson inogurala: « Soi pas dispausat a apreciar los meritis de mon eminent predecessor ». volgava dire: « me conéis pas una autoritat sufisenta… » [ geeignet ], al luòc de [ geneigt ].

Stekel dins una tempestósa assemblea diguèt: « Combatèm [ Streit ] ara lo quatren punt de l'òrdre del jorn », alara que volgava dire: « Abordam [ schreiten ] ara quatren punt de l'òrdre del jorn ».»

Vejatz tanben

• Paramnesia
• Amnesia
• Dislexia