Joan Baptista Focaud
Joan Baptista Focaud, nascut lo 5 d'abriu de 1747 a Limòtges e defuntat lo 14 de genier de 1818 a Limòtges, era un revolucionari e un poeta lemosin. Es conegut per aver adaptat en occitan nombrosas faulas de La Fontaine.
| Biografia | |
|---|---|
| Naissença | 5 d'abril de 1747  Limòtges |
| Mòrt | 14 de genièr de 1818 (70 ans) Limòtges |
Capellà (ca)  garde nationale de Limoges (fr) | |
| | |
| Donadas personalas | |
| Nacionalitat | Francesa |
| Activitat | |
| Traducció del francès (ca) | |
| Profession | poèta, escrivan, predicador (ca) , matematician, filològ, monge e regent |
Enfança e jounessa
modificarJoan Baptista Focaud, sovent sonat Joan Focaud, es nascut a Limòtges lo 5 d'abriu de 1747. Son paire, German Focaud, era un merchand limotjaud, borgés pauc fortunat. Joan Focaud es escolan a l'escòla daus Jacobins, situada alara dejós de l'actuala egleisa de Senta Maria a Limòtges. I estúdia las belas-letras e la filosofia. Escolan brilhant, s'apassiona subretot per la teologia, l'istòria, las lengas viventas, la botanica e subretot per las matematicas. Remarcat per sos mestres, se laissa convéncer de tornar dins lor òrdre e ven preire. Joan Focaud se fa predicator e sos talents d'orator atrason a sos presics fòrça nombrós fideus, dins diferentas egleisas de la vila.
Carriera politica
modificarLo paire Focaud aderís fòrça d'ora a las ideas liberalas. Es, tre la debuta de la Revolucion francesa, chausit coma armoinier de la Garda nacionala a Limòtges.
Es durant la Festa de la Federacion de Limòtges, lo 14 de julhet de 1790, que Focaud fa realament son intrada dins lo païsatge politic limotjaud. I celebra la messa davant una multitud densa reünida plaça Tourny.
Focaud es membre d'un club de jacobins limotjaud, la Societat daus Amics de la Constitucion, dont fuguet lo secretari puei lo president, e subretot l'un daus mai grands orators. Au moment que la lei de constitucion civila dau clerjat dividís l'opinion publica, Focaud fa un discors qui li vau una longa querela emb lo senhor de Montbrial, professor de teologia. Los dos òmes s'afrontan durant de setmanas per corriers e imprimits interpausats. Focaud avança la tesi que l'organizacion civila dau clerjat es una chausa anciana e aprovada dempuei de temps, e mençona coma argument un passatge dau concili de Chalcedònia. Lo senhor de Montbrial respond que Focaud a inventat un passatge que non es pas jamai estat escrich, çò que Focaud es oblijat de reconéisser durant una comparucion davant lo grafier secretari de la municipalitat.
Quand, jos la Terror, lo culte catolic e lo clerjat son atacats, Focaud tòrna definitivament e oficialament dins la vida civila. Ven rapidament un ferotge opausant au clerjat e, mai larjament, a la religion. Parodiant lo Credo dins lo Journal de la Haute-Vienne dau 27 de frimaire de l'an II, Focaud escriu « Cresi la sobeiranetat e a la tota-potestat dau pòble francés, sol artisan de la libertat... Cresi a la necessitat de las mesuras revolucionàrias, a la mòrt de totes los emigrats, a l'arrestacion de totes los nòbles, a la deportacion de totes los preires... ».
Lo 30 de brumaire de l'an II, Focaud pronóncia au club dont es membre un fòrça violent requisitòri contra los preires, que conclutz aitau : « La lei serà totjorn sufisenta per dirigir los bons ciutadans, e, per conténer los marrits, chau pas que la guilhotina ».
Focaud serà, dins lo corrent de sa carriera, jutge de patz puei paiaire dau departament. Serà egalament professor de belas-letras a l'Escòla centrala dau departament de Nauta Vinhana.
Joan Focaud fuguet l'un daus principaus propagators e defensors de las ideas revolucionàrias a Limòtges e en Lemosin, autanplan dins quauques uns de lors excès. Fuguet descrich per nombre de sos contemporaneus, amics o enemics, coma un brilhant orator, viu, emportat, intelligent, de còps que i a violent. Es dich pasmens que non uset pas jamai de la violéncia fisica eu meteis, qu'era pusleu un òme de discors qu'un òme d'accion.
Òbra literària
modificarEn las vint darrieras annadas de sa vida, Joan Focaud, fòrça pauc fortunat maugrat sa brilhanta carriera de foncionari, es deprimit per la dispersion de las ideas revolucionàrias e l'aveniment de Napoleon. Viu de mai en mai reclús en çò d'eu e repren gost a la literatura, que son engatjament politic li aviá fach abandonar durant nombrosas annadas. Focaud ven membre de la Societat d'agricultura, de las sciéncias e de las arts de Limòtges, societat sabenta locala.
S'apassiona per las Faulas de La Fontaine, que legís e relegís. Desirós de far partejar emb lo pòble lemosin la beutat e los ensenhaments d'aquelas faulas, decidís de las adaptar en occitan lemosin. Lo 7 de decembre de 1808, presenta doas de sas adaptacions durant una session de la societat sabenta dont es membre. L'assemblada es conquistada.
Rapidament, en 1809, pareis en çò de J-B Bargeas (imprimaire-librari a Limòtges) un recuelh de faulas en dos tòms jol títol Quelques fables choisies de La Fontaine mises en vers patois limousin (Quauques faulas chausidas de La Fontaine mesas en vers patés lemosin).
S'agiguet pas d'una traduccion de las faulas de La Fontaine, mas d'una veritabla adaptacion, en daus uns cas autanplan d'una reescritura. Focaud adapta perfiechament aquelas faulas a l'esperit dau pòble lemosin, mai plus, en sa lenga. Contràriament a La Fontaine, Focaud contextualiza las faulas. Las situa en de luecs limotjauds e lemosins reaus (cementeri de Louyat, barri de Montmalhier, la montanha de Grandmont, los bòscs de la Bastida...). Va fins a nomenar quauques uns protagonistas, coma aqueu lapidaire en çò de qui lo jau pòrta la perla qu'a trobada (Lo Jau e la Perla), e que Focaud sona Blanchard (nom d'un joielier limotjaud de l'epòca).
D'uns an recriminat a Focaud d'aver usat dins sas faulas d'un occitan lemosin corrent, de còps que i a leugier o quitament francizat, pusleu que d'aver utilizat una lenga anciana e refinada, aquela daus trobadors. Mas es probablament conscientament qu'o faguet, que voliá s'adreçar au mai grand nombre e non a quauques iniciats. Son libre aguet çaquelà un immens succès, e se trobet rapidament, e durant mantas decadas, dins un grand nombre de fogiers pagés de Lemosin ont, a la velhada, s'agradava lo monde de legir a votz nauta aqueus textes sovent amusants e plens de bon sens.
Joan Focaud a adaptat quatre vint una faulas de La Fontaine, publicadas integralament en çò de Ducourtieux (editor limoutjaud) en 1849.
Focaud compauset egalament mantas chançons en occitan, fòrça popularas au sègle XIX, coma Lo pa (La patz) o Ente soun tou quî gentei drôlei ? (Ente son tots aqueus polits dròlles?).
Una avenguda de Limòtges pòrta son nom.
Fin de vida
modificarJoan Focaud visquet tota la fin de sa vida (sas annadas d'escritura) dins un ostau siti davant la pòrta principala de la catedrala de Sent Estève de Limòtges. Aquel ostau ancian era aisidament reconeissable perque possedissiá una tor, que los limotjaus apeleren, fins a sa destruccion dins las annadas 1860, la « tor Focaud ».
Vengut vielh, Focaud i recebet encara quauques estudiants, avant d'i viure totalament reclús sas darrieras annadas. Mentre qu'era sus son liech de mòrt, l'evesque de Limòtges en persona lo venguet confessar. Non se sap pas tant Focaud rancuret, durant aquela confession, sas posicions anti-clericalas e anti-religiosas durant la Revolucion, recebet de tot biais d'obsequis religiós.
Sorsas
modificarVeire tanben
modificar
Wikidata: Q3164089
