Fisiocracia
La fisocracia es una escòla de pensada economica, politica e juridica, nascuda en França a la fin de las annadas 1750.
Los fisiocratas pòdon èsser considerats coma de fondators de la sciéncia economica, quitament se tendavan a estimar que la sola activitat productitz veraia es l'agricultura, e qu'es mai generalament admés qu'Adam Smith es lo paire de l'economia modèrna. Lor contribucion a la concepcion de l'economia provoquèt un important corrent de refòrma del drech e de la politica al sègle XVIII, del fach de lors teorias del Drech natural e del despotisme legal. Lo movement fisiocratic conéis son apogèu pendent la segonda mitat del sègle XVIII, per venir economicament caduc amb lo desvelopament de l'industria e la progression dels escambis comercials internacionals.
Etimologia e definicion modificar
La « fisiocracia » es lo « govèrn per la natura ». Lo tèrme francés es fabregat per Pierre Samuel Du Pont de Nemours en associant dos mots grècs : physis (la natura) e kratos (la fòrça, lo govèrn). Es a dire :
Istòria del movement modificar
La fondacion modificar
Los fondators de l’escòla son François Quesnay e lo marqués de Mirabeau que s’encontran a Versalhas en julhet de 1757. Quesnay ne ven lo cap incontestat après la publicacion del Tableau économique en 1758, que descrich la circulacion de las riquesas dins l'economie. L'Essai sur la nature du commerce en général de Richard Cantillon es una de las inspiracions màger del sistèma que los fisiocratas desvelopèron après l'invencion del Tableau. Los fisiocratas, que son ligats al movement filosofic e a l’Enciclopedia, foguèron a l'origina de las reformas economicas de Turgot e de la legislacion economica de la Constituenta. Se nomenavant subretot al sègle XVIII « los economistas ». Uèi, son nomenats « fisiocratas » per los destriar de las nombrosas escòlas de pensada economica que succedirèron.
Lo Tableau économique modificar
Lo Tableau économique de Quesnay s'inspira de la teoria dels cicles de François Véron Duverger de Forbonnais mas mai precisament del « zig-zag[1] », figura realizada jos la pluma de dos pensaires, Vincent de Gournay e Richard Cantillon. Aquestas òbras pro revolucionàrias per l'epòca anticipan aquestas d'Adam Smith s'interessant a la fonts de la creacion de la riquesa, mas tanben e sobretot a sa reparticion via de diagramas de flus e sèrvas representant de biais fòrça elaborat lo foncionament de l'economia: subretot, lo balanç dels escambis interiors e exteriors. L‘objectiu del grop de mercands e de grands comisses de l'Estat es de realizar d’esplechs que permetràn al roi de França de mesurar melhor la creacion e la distribucion de riquesas e tanben poder far de leis melhoras permetent de preveire los periòde de carestiá alimentària. Mas l’analisi anava contra los ideals de l'aristocracia francesa, per que lo simple fach de trabalhar èra sinonime de derogànça ; se un nòble consacrava totas sas jornadas a trabalhar e que se sapia, ne perdriá son estatut, e sola una letra de reabilitacion del rei podava li tornar.
François Quesnay, en politic abil, dins lo Tableau économique, fa pas mai repausar la font de la riquesa sul trabalh, mas sus la capacitat « miraculosa » de la tèrra per produire de majar cada prima. Atal poder conciliar las gràcias dels rendièrs terrencs tot en prepausant un sistèma novèl prenent en compte tant que possible las idèas novèlas e permetent de passar lo mercantilisme (e lo colbertisme) sens revolucionar la societat. Los fisiocratas fan venir de principis fonzièrament naturalistas, e al fons anticrestians per lor temps, coma l'idèa que lo progrès de l'agricultura permetriá a Adam de se netejar del pecat original e devent pas mai de ganhar son pan a la susor. Exprimisson tanben d’idèas, plan amagadas al sègle XVIII – e pas sonque en França –, que l'Òme, qu’es un individú, poiriá aver accès a l'integralitat del bonaür coma creatura limitada, e qu'i auriá donc pas besonh de transcendéncia. Es Turgot qu’es l'autor del tèxte d'una gravadura sus fusta mostrant Benjamin Franklin : « Eripuit caelo fulmen sceptrumque tyrannis » (Desliura del cèl lo liuç e l’escèptre de la tiranniá), devisa que d’unes notèron lo caractèr pro « luciferian » per l'epòca.
Los Éphémérides du citoyen modificar
Après aver publicat lors escrichs dins Journal de l'agriculture, du commerce et des finances, los fisiocratas se ligan als Éphémérides du citoyen, dirigit per l’abat Baudeau, recent convertit a l'escòla de Quesnay. Du Pont de Nemours, lo marqués de Mirabeau e l'abat Baudeau ne faràn lo sanctuari de la pensada economica dels Fisiocratas, e tanben un mejan privilegiat de difusion dels principis economics en França. Es dins Éphémérides que foguèron publicats las Soscadas sus la formacion e la distribucion de las riquesas de Turgot[2].
Las idèas de l'escòla fisiocratica modificar
Las idèas economicas modificar
La riquesa modificar
En oposicion a las idèas mercantilistas, los fisiocratas considèran que la riquesa d'un país consistís dins la riquesa de totes sos abitants e pas solament dins aquela de l'Estat. La riquesa es formada de totes los bens que satisfan un besonh e non pas de metals precioses que caldrà tesaurizar. La riquesa se deu produire pel trabalh.
Pels fisiocratas, la sola activitat productitz de verai es l'agricultura. La tèrra multiplica los bens: una grana semenada produch un fum de grenas. Fin finala, la tèrra daissa un produch net o demai. L'industria e lo comèrci son considerats coma d’activitats esterilas que fan pas que transformar las matèrias primièras produchas per l'agricultura.
La fisiocracia destria tres classas d'agents economics :
- La classa dels païsans, qu’es la sola que produch (productors terrencs) ;
- La segonda classa es nomenada esterila e es compausada dels mercands e « industrials » ;
- La tresena classa es aquesta dels proprietaris.
Aqueste vejaire segmentat de l'economia es natural dins una epòca ont gaireben tota populacion es constituida d'agricultors que semblan produire pas mai que per provesir la subrevivença. La tèsi que la tèrra es la sola font de riquesa, que destria los fisiocratas de lors contemporanèus e de lors successors classics, es pasmens secondària al respècte dels autres aponds que fan destriar los fisiocratas de lors davancièrs, que foguèron utilizats pels classics e que fondan l'economia modèrna.
En efièch, Vincent de Gournay et Turgot, sovent assimilats a l'escòla fisiocratica, pensan al contrari que las manufacturas e lo comèrci son generators de riquesas: son en acòrdi amb François Véron Duverger de Forbonnais que s'opausa radicalament a Quesnay a partir de 1767. Devon donc pas èssers comptats coma plenament fisiocratas quitament se faguèron de sensibles malèu a aquestes.
L'impòst unic modificar
Los fisiocratas son favorables a una reforma complèta de la fiscalitat. Considerant que l'agricultura es la sola activitat que produch de riquesas veraias novèlas, demandan, dins fòrça publicacions, l'abolicion de totes los impòsts existents per los remplaçar per un impòst unic sul « produch net » de las tèrras.
Daissatz far los òmes, daissatz passar las merças modificar
Dins la controvèrsia sul comèrci de la granas que marca lo mitan del sègle XVIII, los fisiocratas son en desacòrdi amb las restriccions del govèrn al comerci dels blats (que sont a l'epòca la basa de l'alimentacion). Mai generalament, afirman que lo biais melhor per maximizar la riquesa de totes es de daissar cadun agir coma vòl segon sos mejans e plaçan atal al primièr plan la libertat del comèrci coma principi de politica economica[3].
Vincent de Gournay popularizèt frasa celèbra « Daissatz far los òmes, daissatz passar las merças », benlèu paraula del marqués d'Argenson. Aqueste programa resumit en una frasa coneguèt un reviscol amb l’arribada de las idèas liberalas dins lo darrièr quart del sègle XX, los partisans del liure escambi reconeissent los fisiocratas coma davancièr del liberalisme economic[4].
Las idèas politicas e juridicas modificar
Lo drech natural modificar
Segon los fisiocratas, existís un òrdre natural governat per de leis que li son pròpras, e que repausa sul drech natural. Per exemple, cada òme a drech a çò qu’aquerís luirament pel trabalh e l'escambi. Lo ròtle dels economistas es de revelar las dichas leis de la natura. La libertat, la proprietat e la seguretat son de drechs naturals que lo sobeiran deu respectar e protegir en las consacrant dins lo drech positiu. Lo ròtle del poder es de garantir l'aplicacion del drech natural. Sus aquel punt, los fisiocratas inspirèron grandament los redactors de la Declaracion dels Drech de l'Òme e del citadan de 1789.
Lo despotisme legal modificar
Los fisiocratas tornan pas sus la monarquia, mas volon que lo sobeiran, que se deu pas comportar en monarca absolut o en despòta arbitrari, se someta al drech natural e lo faga respectar. E, per far respectar las leis naturalas que s'impausan a totes, lo prince deu utilizar tota son autoritat. Aquesta toria se nomena « despotisme legal », es a dire qu’un monarca qu’es entièrament somés a la leis naturalas superioras. Desvelopada per Lemercier de La Rivière, dins L'ordre naturel et essentiel des sociétés politiques, la concepcion sembla mai al concèpte liberal d'Estat minim qu'al sens corrent de despotisme.
La decentralizacion administrativa modificar
Los fisiocratas son dins los primièrs partisans d'una decentralizacion administrativa en França. Volon confiar la gestion dels afars locals a de representants elegits qu’agirián de biais autonòma al respècte del poder central. L’Estat fisiocratic es tanben una aliança entre « autoritat e decentralizacion », segon la formula d'Anthony Mergey. Lor grand projècte politic es de bastir un Estat monarquic dotat a l’encòp d'un sobeiran fòrt e d'administracions localas liuras d'agir coma lo cal.
La fisiocracia en Euròpa modificar
L'influéncia de la fisiocracia foguèt granda dins l'Euròpa del sègle XVIII. Lors obratges foguèron legits per fòrça intellectuals e dirigents. Tanben, lors idèas, plan novèlas per l'epòca, fòrça inspirèron de reformas politicas, economicas e juridicas. Lo margrave Carles Frederic de Bade, lo grand-duc Pèire Leopold de Toscana, futur emperaire dels Romans, lo rei Gustav III de Suècia, lo rei Estanislas II de Polonha e, suitament per un temps, la tsarina Caterina II de Russia foguèro pro sedusits per aquela escòla de pensada.
Lista dels fisiocratas modificar
Fisocratas màger
- François Quesnay
- Victor Riqueti de Mirabeau
- Pierre Samuel du Pont de Nemours
- Guillaume-François Le Trosne
- Pierre-Paul Lemercier de La Rivière de Saint-Médard
- Nicolas Baudeau
- Pierre-Joseph-André Roubaud
Personalitats ligadas al movement fisiocratic:
Lista de las òbras màgrt de l'escòla fisiocratica modificar
- Quesnay, Tableau économique, 1759.
- Lemercier de la Rivière, L'ordre naturel et essentiel des sociétés politiques, 1767.
- Quesnay, Physiocratie, ou Constitution naturelle du gouvernement le plus avantageux au genre humain (recueil publié par Du Pont), 1767-1768.
- Le Trosne, De l'ordre social, 1777.
Nòtas e referéncias modificar
- ↑ Simone Meysonnier, La Balance et l'horloge, La genèse de la pensée libérale en France au sègle XVIII, éd. Les éditions de la passion.
- ↑ Benoît Malbranque, « Les Ephémérides du Citoyen : première revue d'économie », Laissons Faire, no , août 2013.
- ↑ « Les physiocrates sont les premiers libéraux ; ils considèrent que l'État ne doit pas intervenir dans l'économie et qu'il doit respecter les lois physiques qui la guident. Les intérêts individuels, et surtout ceux des agriculteurs, sont conformes à l'intérêt général. Il faut respecter l'ordre naturel de l'économie et respecter la propriété privée ». Marc Montoussé, Théories économiques, Paris, Bréal, 1999, p. 11.
- ↑ Montoussé, op. cit.
Vejatz tanben modificar
Bibliografia modificar
- Yves Citton, Portrait de l'économiste en physiocrate. Critique littéraire de l'économie politique, Paris, L'Harmattan, 2001, 348 p. ISBN 2-7384-9996-1Error d'escript : lo modul « check isxn » existís pas.
- Bernard Delmas, Thierry Demals et Philippe Steiner (eds.), La diffusion internationale de la physiocratie (XVIIIe-XIXe), Grenoble, PUG, 1995, 482 p.
- Luigi Einaudi, François Quesnay et la physiocratie (Tome I), Institut national d’études démographique, 1958, 392 p.
- René Grandamy, La physiocratie : théorie générale du développement économique, Marton, 1973, 148 p.
- Yves Guyot, Quesnay et la physiocratie, Paris, Guillaumin, 1888.
- {{{títol}}}., 586 p.
- Georges Weulersse, La physiocratie à la fin du règne de Louis XV (1770-1774), PUF, 1959, 238 p.
- Georges Weulersse, La physiocratie sous les ministères de Turgot et de Necker (1774-1781), PUF, 1950, 371 p.
- Georges Weulersse, La physiocratie à l’aube de la révolution (1781-1792), Édition de l’école des hautes études en sciences sociales, 1985, 452 p.
- Georges Weulersse, Le mouvement physiocratique en France (1756-1770), Paris, Félix Alcan, 1910, xxxiv, 617, 768 p., 2 vols (ISBN 978-2-05101-904-0).
- Gérard Klotz, Philippe Minard et Arnaud Orain (dir.), Les Voies de la richesse ? La physiocratie en question (1760-1850), Presses universitaires de Rennes, 2017, ISBN 978-2-7535-5538-9Error d'escript : lo modul « check isxn » existís pas.