Lo fin' amor es la mena reglamentada d'ensejar de seduire una femna de qualitat sens l'ofensar e recitant de poesias al vam a l'Edat Mejana dins la poesia e la literatura[1].

Valva de miralh: scènas cortesas, Lovre.

Originas modificar

 
Cort d'amor en Provença, Manuscrit del sègle, Bibliotèca nacionala de París.

Fin' amor designa de biais general l’actitud de prene en preséncia d’una femna de la bona societat, lo fin' amor essent pas qu’una relacion vassalitat entre òme e femna[2].

La tradicion del fin' amor faguèt flòri dins l'Euròpa medievala, subretot en Occitània a partir del sègle XII mercé a l'influéncia de protectriças coma Alienòr d'Aquitània e Maria de França, la comtessa de Champanha e mecèna de Crestian de Tròias.

Lo fin' amor posa benlèu sas originas al Levant e dins la literatura araboandalosa, coma lo poèta arab del sègle IX Ibn Dawud, considerat coma lo « teorician del fin' amor » o d'Ibn Hazm[3]. En efièt, un dels davancièr del fin' amor dels trobadors es Guilhèm IX de Peitieus, duc d'Aquitània (1071-1127) e grand  d'Alienor d'Aquitània. Son activitat poetica nasquèt après la crosada que menèt en Orient e sa demorança a Antiakya (1101-1102). Es lo primièr trobador e lo primièr poèta a escriure en lenga nòsta la poesia lirica inspirada del poètas araboandalos.

Interpretacions modificar

Existís diferentas escolas al subjècte de l’interpretacion del fin' amor. Designa l’amor prigond e vertadièr qu'existís entre un pretendent e sa dama. A l'Edat Mejana, li èra atribuit de particularitats correntas: l'òme deu èsser al servici de sa dama, a l'espèra dels seus desirs e li demorar inebranlabla de fidelitat. Es un amor fòra del maridatge, prude senon cast e totalament desinteressat, mas non platonic e ancorat dins los senses e lo còs tant que l'esperit e l'alma. L’amorós, vodat a sa Dama èra, normalament, d’un reng social inferior, èra un nòble de primièra generacion al punt de conquerir los títols de cavaleriá.

Lo sentiment de l'amant es censat s'amplificar, son desir grandir e pasment en partida insadolat. S’adreiça sovent a una femna inaccessibla, alunhada o d’un nivèl social diferent d'aquel del cavalièr[4]. La dama pòt fénher l'indiferéncia.

Aquel concèpte novèl ven sovent e oposicion amb la leialtat al respècte del suzeiran e dificilament conciliable amb la cortesiá al sens de galantariá, e quitament amb la valéncia que lo cavalièr deuriá contunhar a entretenir. En aparéncia, la vision del fin' amor s’impausa pauc a pauc dins los còses e permet de daissar una plaça a l’amor dins la vida quotidiana. Lo fin' amor prima en efièt sul maridatge: una femna maridada pòt alara daissar parlar son còs s'es cortesada segon las règlas precisas del fin' amor.

Aquela codificacion del jòc amorós es estrechament ligat a la codificacion de la cavalariá. Al sègle XII, l'ideal cavaleirós es percebur pels contemporanèus coma s'aflaquissent. Lo periòde precedent es idealizat, e tanben sos eroís que son transformats per incarnar de modèls de cavaleriá. Un grand nombre de romans ligats a la legenda arturiana son escrichs a aquel periòde dins aquel vejaire, e incarna alara un fantasma de cavaleriá e de fin' amor tal coma l'imaginan los autors del sègle XII. Parallelament, de grands òrdres de cavalariá son creadas, e codifican las actituds dels seus membres, « per far tornar veire l'ideal cavaleirós del temps ancian ».

L'assag èra la pròva que consistís a s'assegurar de l'amor de l'amant.

Per Georges Duby, cal pasmens pas veire dins lo fin' amor una promocion de la femna: es un jòc masculin, educatiu, ont los joves òmes, pas encara maridats (los jovents, coma Enric lo Jove, pas encara establits), dominan lors pulsions e lors sentiments, coma aprenon a mestrejar lor còs dins un torneg (es pas exclusit que daissan liure cors a lor libidò amb de femnas de reng inferior[5]). De mai, la femna es una presa; es ela la cibla del fin' amor dels jovents es sovent l’esposa del suzeiran, que la dona al jòc. Los joves cercan a seduire la dama per plàser melhor a lor senhor, mas tanben per se destriar melhor del pòble vulgar, e dels borgeses, que pòdon los concurrenciar financièrament, mas pas culturalament[6].

Vejatz tanben modificar

Bibliografia (fr) modificar

  • Sébastien Nadot, Le spectacle des joutes, Sport et courtoisie à la fin du Moyen Âge, P.U. Rennes, 2012.
  • Mohammed Abbassa, Les sources de l'amour courtois des troubadours, Annales du patrimoine, 08/2008.
  • Charles Baladier, Aventure et discours dans l'amour courtois, Éditions Hermann, 2010, ISBN 978 2 7056 7022 1Error d'escript : lo modul « check isxn » existís pas.
  • Reto Bezzola, La société courtoise. Littérature de cour et littérature courtoise, Slatkine, 2000 ISBN 2051005435Error d'escript : lo modul « check isxn » existís pas.,
  • Reto Bezzola, Les Origines et la Formation de la littérature courtoise en Occident, vol. , Champion, 1958-1963
  • Estelle Doudet, L'amour courtois et la chevalerie (Des troubadours à Chrétien de Troyes) Librio, 2004
  • Michel Clouscard, Traité de l'amour fou, genèse de l'Occident, Paris, Scandéditions-Éditions sociales, 1993, ISBN 978-2209068623Error d'escript : lo modul « check isxn » existís pas.
  • Emmanuel-Juste Duits, L'Autre désir (du sadomasochisme à l'amour courtois), coll. « L'Attrappe-corps », La Musardine, 2000
  • Matfre Ermengau, Le Breviari d'amor, introd. et glossaire, par G. Azaïs, Béziers, Paris, 1862
  • Michel Larroque, Esquisse d'une philosophie de l'amour, L'Harmattan 2006.
  • Céline et Pierre Lassalle, L'héroïsme de l'amour, de l'amour courtois à l'amour vertueux, De Mortagne, 2009.
  • Jean Markale, L'amour courtois, ou le couple infernal, Paris, Imago, 1987
  • Henri-Irénée Marrou, Les Troubadours, Seuil, coll. « Points Histoire », 1971
  • Sébastien Nadot, Rompez les lances ! Chevaliers et tournois au Moyen Âge, éditions Autrement, Paris, 2010.
  • René Nelli, L'érotique des troubadours, Toulouse, Privat, 1963
  • René Nelli, Flamenca, un art d'aimer occitanien du XIIIe siècle, Toulouse, Institut d'études occitanes, 1966
  • Denis de Rougemont, L'Amour et l'Occident, éditions 10/18, 2001 (réédition) ISBN 2264033134Error d'escript : lo modul « check isxn » existís pas.
  • Jean-Claude Vadet, L'esprit courtois en Orient dans les cinq premiers siècles de l'Hégire, Maisonneuve et Larose, Paris, 1968

Ligams extèrnes modificar

Notas e referéncias modificar

  1. « courtois », de l'ancien français « court », « résidence d'un souverain et de son entourage » (CNTRL).
  2. Laure Verdon, op. cit., p. 97.
  3.  {{{títol}}}. .
  4. Laure Verdon, op. cit., p. 96-97.
  5. Comme le montrent les Pastourelles.
  6. Laure Verdon, op. cit., p. 97-99.