Clima mediterranèu
Lo clima mediterranèu es un clima de transicion entre lo clima temperat e lo clima subtropical e tropical. Aqueles dos airals an una vegetacion netament diferenciada que seguís los parallèls 35° N e S de la Tèrra. L'airal temperat se caracteriza per tenir una pluviositat abondanta e regulara pendent tot l'an (mens de 800 mm), amb de temperaturas doças l'estiu e un periòde mai o mens long de geladas l'ivèrn. Aquò balha una vegetacion abondanta, de caractèr caducifolat, amb d'estatges erbacèus nemoral, d'estatges d'arbrilhons en esclairòl e un estatge d'arbres nauts e ben desvolopats. Los sòls son d'abitud prigonds e rics en nutriments e aiga.
Lo clima mediterranèu se caracteriza especialament per un regim amb un deficit idric pendent lo periòde caud de l'an. Lo clima mediterranèu es un clima amb pluèjas sasonièras, mas son inversadas a respècte del clima tropical. Plòu pas l'estiu. E mai, los meses d'ivèrn (l'estiu austral) pòt arribar que gèle. Las precipitacions annalas son intermediàrias entre aquelas dels climas temperats e tropical e aquela del clima subtropical (varian entre 250 e 800 mm generalament). Atal, lo clima mediterranèu es una mescla de clima temperat amb de caracteristicas tropicalas, causa que lo fa s'enriquir d'elements de la flòra d'ambedoas latituds. A un estatge d'arbrilhons e de lianoïdes fòrça desvolopat, d'eretge tropical, qu'enriquisson lo bòsc e lo rendon compacte e a vegadas fins a impenetrable. Lo fulham dels arbres e arbrilhon demòra tot l'an, estalviant atal una produccion excessiva de material vegetal, fòrça costós de crear e per constituir sas defensas. Aquelas defensas pòdon èsser fisicas (fuèlhas esclerofilas, es a dire, duras e resistentas a la desidratacion, garna, pels...), quimicas (fuèlhas aromaticas, pudentas o verinosas) o biologicas (secretant de substàncias per alimentar los pichons insèctes predators qu'aparan la planta de las plagas). Son d'estrategias desconegudas dins lo monde temperat e que mesclan aquelas del monde tropical umid (fuèlhas persistentas) e sec (fuèlhas xeromòrfas, espinosas, aromaticas, atrasent formigas).
Localizacion
modificarD'entre los climas del monde, lo clima mediterranèu ocupa relativament pauc de superfícia e totjorn del costat occidental dels continents entre los 30 e 45 grases de latitud nòrd i sud de l'Equator, ont la benda orientala de las pluèjas d'estiu son fòrça importantas.
En mai de tot lo Bacin Mediterranèu (e airals vesins) i a tanben lo clima mediterranèu a l'extrèm sud d'Africa, a l'oèst d'Austràlia, de Chile, de Califòrnia e Oregon.
Las illas macaronesianas son consideradas plenament mediterranèas a causa del regim de las precipitacions encara que lo regim de temperaturas siá ja subtropical.
L'influéncia pluviometrica mediterranèa arriba fins en Afganistan, mas ja dins un clima d'estèpa o subdesertic.
Lo total annal de pluèja varia entre un minimum de 200 litres (Almeria) a despassar 1000 litres coma a Gènoa o Algesiras. En totes los cases las precipitacions d'estiu son pas sufisentas per cobrir l'evapotranspiracion de las plantas.
Causas del clima mediterranèu
modificarDins lo Bacin Mediterranèu i aguèt un cambi important fa prèp de 3,2 milions d’ans amb l’aparicion del ritme climatic mediterranèu (secada estivala) que causèt la singularitat dels elements florals mediterranèus modèrnes. Las variacions climaticas mediterranèas del Quaternari comencèron fa prèp de 2,3 milions d’ans causant lo cambi de clima e l’organizacion de la vegetacion de tipe mediterranèu.[1]
La localizacion intermediària entre la zòna subtropicala e la temperada fa que pendent l'estiu las nautas pressions dominan e las pluèjas o son absentas o alara ocasionalas. Lo rèsta de l'an i pòdon penetrar los fronts de pluèja de la zòna temperada occidentala.
Precipitacions
modificarEn general las precipitacions totalas aumentan del sud al nòrd dins l'emisfèri nòrd e l'invèrs dins lo sud. Tanben aumentan amb l'altitud per exemple a la serrada andalosa de Grazalema las pluèjas annalas despassan 2000 litres tot en mancant l'estiu.
L'irregularitat pluviometrica annala es fòrça marcada e varia entre 20 e 50% en contrast amb los climas oceanics ont son d'abitud inferior a 15%.
Temperaturas
modificarLos ivèrns pro doces son tanben caracteristics. La classificacion abituala americana considèra que la temperatura mejana del mes mai fred es superiora a 7 °C. Dins la classificacion agroclimatologica de Papadakis, pendent los ivèrns mediterranèus se pòt gelar leugièrament, çò que permet la cultura de l'olivièr e dins los cases de clima pus doç los agrums.
La temperatura mejana d'estiu se situa entre 20 °C e 26 °C.
En general, la temperatura mejana dins los luòcs de clima mediterranèu varia entre 12 °C e 18 °C.
Los diferents ecosistèmas mediterranèus
modificarLas zònas mediterranèas del monde son pas totas egalas. De fach, l'influéncia dels oceans e de las ventadas que li son associadas fa que la pluèja tombe en diferentas epòcas de l'an, malgrat qu'aquò coïncidisca pas totjorn amb los meses mai cauds. Generalament, los maximums de pluèjas son associats al solstici d'ivèrn, quand las ventadas de las latituds fredas arriban cap a l'eqüator e que se son retirats los anticiclons subtropicals poderoses.
Al contrari, dins los luòcs alunhats de l'influéncia oceanica, coma dins la partida occidentala del Bacin Mediterranèu, las ventadas arriban aflaquidas e las pluèjas ivernalas i son escassas. Alara, las pluèjas pus importantas de fan als equinòccis de prima e de automne, ligadas a l'arribada d'aire fred en altitud. Son las pluèjas derivadas de las massas d'aire instablas e son pas de pluèjas provocadas pels fronts associats a las ventadas. Aquò fa que l'intensitat e la durada d'aquèlas pluèjas son fòrça diferentas. Las pluèjas frontalas son de granda intensitat, sinó mas aviat doces e continuas. Alara que, las pluèjas equinoccialas son d'una granda violéncia, localizadas, e pòdon èsser acompanhadas d'Eslhauces, tròns e auratges.
Dins los climas mediterranèus d'oltramar, es a dire, la còsta de Califòrnia, la còsta del Chile central, los airals de Sidney e Canberra, e la franja costièra sudafricana prèp de la vila del Cap, l'influéncia oceanica dona luòc a de pluèjas concentradas l'ivèrn subretot. E mai, Sudafrica e Austràlia son influenciadas pels ciclons tropicals; aquò fa que l'estiu se pòdon produire qualques precipitacions.
Fòrça eveniments istorics, geologics e climatics determinèron la distribucion e riquesa actuala de la flòra mediterranèa. Cada airal dels diferents climas mediterranèus del monde aguèt son passat particular, mas se pòt constatar que l'evolucion de la flòra, es tre lo començament que separa en dos grands airals: las tèrras de l'emisfèri sud e las tèrras de l'emisfèri nòrd.
Atal, Austràlia, Sudafrica e Sudamerica presentan fòrça plantas pròprias, que derivan d'una flòra preexistenta unica que poblava Gondwana. Aquò es degut a l'isolament relatiu que visquèron aquelas tèrras un còp separadas fa de milions d'ans, provoquèt una fòrta especiacion e ancianetat de la flòra.
En America del Nòrd, Euròpa e Asia es prigondament diferents. De fach, las causas qu'an en comun son mai degudas a l'abséncia qu'a la preséncia de gropes similars (abséncia de las familhas tropicalas e australas). Asia concentra los representants pus arcaïcs de la flòra boreala. Es tanben ont i a la diversitat maximala de fòrça genres a familhas repartits dins l'emisfèri nòrd .
L'America del Nòrd e Euròpa aguèron una istòria recenta que marquèt prigondament la vegetacion actuala. La flòra terciària, de selva abondanta, sucombiguèt a las glaçacions, daissant la plaça als elements pus septentrionals de la flòra, adaptats al fred e a la nèu. Mas alara que la duresa e la preséncia del temps marrit foguèron comparablas sus ambedós continents, lo sòrt que subiguèron las sieunas plantas foguèt discordant.
- l'Amèrica del Nòrd, en rason del movement orizontal de sas placas tectonicas, que se faguèt dins lo sens vertical, seguèt lo meridian de la Tèrra. Aquò permetèt lo desplaçament de sa flòra segon la latitud dins d'airals refugis que es trobèron mai o mens alçada, e preservèt de l'extincion fòrça espècias.
- Euròpa, en rason del movement vertical de sas placas tectonicas, que se faguèt dins lo sens orizontal, seguèt lo parallèl de la Tèrra. Aquò interrompèt lo desplaçament de sa flora segon la latitud, l'isolant de minusculs redusits donant luòc a l'extincion de fòrça espècias.
Un exemple de la consequéncia finala de es qu'existís quasi lo doble d'espècias dels genres Quercus e Pinus dins lo pichon airal californian mediterranèu (aperaquí 150 000 km2) que dins Euròpa tota (aperaquí 6 000 000 km2), ont se mesclèron de climas tan diferents coma lo mediterranèu, temperat, o boreal.
Adaptacions morfologicas e fisiologicas de las plantas mediterranèas
modificarDins lo clima mediterranèu lo manca de precipitacions apondut amb las nautas temperaturas produson de condicions de granda demanda d'aiga per las plantas.
Lo potencial d'evaporacion que presenta l'atmosfèra es fòrça elevat. Una planta quina que siá qu'a pas cap de mecanisme per retenir l'aiga que las venas conductoras de la planta venent de las racinas de sòrta que demorarián dessecadas. Es per aquò que totas las plantas, pas solament las mediterranèas, an de sistèmas d'obturacion que se dubrisson e se tancan, nomenats estòmas, e que se trapan sus totas las fuèlhas. Son las bocas per ont la planta transpira, fa la fotosintèsi lo jorn, e respira de nuèch (per manca de lutz).
Aqueles sistèmas dins lo cas de las plantas d'aquel clima, son fòrça ben reguladas, e aparadas d'una calor excessiva e del dessecament pel pels e cavitats. Alara durant las oras pus caudas e los jorns pus secs, los estòmas demòran tancats, e atal evitan las pèrdas d'aiga excessivas que las fuèlhas e las racinas que poirián pèrdre sens aquelas.
L'aiga es importanta per que se dometge pas las parets vegetalas de la fuèlha, las plantas desvolopèron d'estrategias variadas. Per exemple, enfortiguèron e impermeabilizèron las fuèlhas amb un teissut fòrça resistent, qu'empacha la pèrda d'aiga endacòm mai que pels estòmas. O encara, per evitar un escalfament excessiu del teissut vegetal dins las oras que la planta transpira pas, la fuèlha redusís sa superfícia absoluda e tanben redusís la relacion qu'a amb lo volum de la fuèlha. Dona de fuèlhas pichonas e aplanas o ben longas e cilindricas (o ben recorbadas coma pel roman).
Una autra adaptacion a l'excès de temperatura es lo recobriment per un jaç dens de pels blancs e lanuts qu'isolan la planta de las temperaturas extrèmas e reflectisson los rais solars, evitant atal al maximum l'absorcion de calor.
Una adaptacion extrèma qu'an las plantas dels climas arids es la suculéncia. Es un fenomèn que presentan fòrça familhas diferentas de plantas crassas (cactacèas, agavacèas, crassulacèas, asclepiadacèas, bromeliacèas, liliacèas, etc.). Totas aquelas an per caracteristica de presentar una granda resèrva d'aiga que confla las tijas e las fuèlhas, al tocar son enfladas e turgescentas.
Aquela resèrva d'aiga provesís a la planta una autosufiséncia relativa e l'apara per de longas epòcas de secada. Mai que mai, aquelas espaçan las doas fasas de la fotosintèsi (captacion del CO2 e captacion de la lutz). Aquò lor permet de tenir tancats los estòmas de jorn e de los obrir de nuèch per emmagazinar lo CO2 que l'endeman servirà per complir la fotosintèsi. L'avantatge de dubrir los estòmas de nuèch es que la temperatura es pus freda e alara que la transpiracion demenís, evitant atal las pèrdas excessivas d'aiga.