Casuistica
La casuistica es una mena d'argumentacion utilizada en teologia morala, en drech, en medecina e en psicologia. Consistís a resòlvre los problèmas practics per una discussion entre d'un costat de principis generals (règlas) o de cases similars (jurisprudéncia), e de l'autre la consideracion de las particularitats del cas estudiat (cas real). De la confrontacion entre las perspectivas generalas, passadas e particulièras es censada emergir la justa accion que se cal menar per aqueste cas.
Lo mot « casuistica » ven del latin casus que significa: un eveniment, o 'cas' particular. Dins l'usatge modèrne, lo tèrme casuistica es sovent emplegat pejorativament per qualificar una mena d'argumentacion jutjada especiosa o sofistica.
Istorica
modificar
La casuistica foguèt utilizada coma un metòde de recerca adoptat dins l'ensenhament de la religion e de la psicologia en vista d'encorar un còde moral. Tanben foguèt adoptada per l'estudi de fachs particulars per capitar desengatjament de leis generalas. Foguèt utilizada dins los tèxtes filosofics grècs - Socrates, los Cinics e los Estoïcians - lo confucianisme, lo judaïsme talmudic, l'islam e dins lo cristianisme.
Jèsus de Nazaret l'auriá utilizat dins sas discussions amb los Farisians (Sermon sus la Montanha) mas auriá condemnat tanben son emplec excessiu (Sermon sus la Montanha). Los dos tractats d'Augustin d'Ipòna abòrdan la question de saber se una bona intencion excusa una pèca, e s'es mal de dire una mensorga tot en galejant coma figura retorica.
Mai, la casuistica pòt pas aténher l'accion subte dins sa singularitat, podent prescriure pas que de solucions ja pensada, deu demorar a l'estat de questions, mai complètas possiblas. La casuistica donc se pòt pas cambiar amb un jutjament de la consciéncia personala.
Lo sègle XVII marca l'apogèu de la casuistica pels catolics e pels protestants. A l'epòca, dels pensaires cercant un mejan segur d'evitar los pecats, avián tendéncia a prepausar una etica minimalista. Per respondre a las discussions sus l'utilizacion del probabilisme dins las decisions moralas, lo filosòf francés Blaise Pascal escriguèt sas Provinciales en 1656, ont atacava los Jesuistas, subretot la morala liberala (donant una granda plaça a la libertat de consciéncia) que mostravan dins lor casuistica.
L'intencion e la pèca
modificarAplicada a l'etica, la casuistica se preoccupa dels devers de l'òme e del ciutadan dins sa vida en societat. Las conclusons moralas devon èsser immutablas que son la deduccion de veritats reveladas, mas lor aplicacion practica pòt variar segon las circonstanças. Per exemple dins L'Ingénu de Voltaire, lo fach de saber se la bèla Saint-Yves comet un pecat resistissent pas a las avanças del ministre Saint-Pouange per salvar l'Ingenú, es de casuistica: s'agís de determinar se la puretat de l'intencion excusa la pèca.
L'art de la subtilitat
modificarCompresa coma 'Estudi de cases de consciéncia' la casuistica foguèt subretot emplegada pels jesuistas. Dins las atacas portadas contra eles, foguèt evocat lor art subtil de trencar los cases de consciéncia dins lo sens d'una granda libertat personala de jutjament, aisidament compresa per d'autres, per exemple los jansenistas, coma 'morala laxista' en contradiccion amb los principis de la teologia morala podent anar fins a la restriccion mentala, sovent associada als jesuistas.
La polemica entre Jesuistas e Jansenistas
modificarLos Jesuistas
modificar
Pendant 150 ans, los Jesuistas dominèron l'ensenhament europèu. Vèrs 1740, dirigissián mai de 650 collègis en Euròpa, avián la carga de 24 universitats e mai de 200 seminaris e ostals d'estudi.
Dins los programas d'estudis, dins las leissons de teologia morala amb estudis de « cases de consciéncia » e los estudiants e futurs prèstres an per manuals las institucions moralas que lo jesuista Jean Azor editèt la primièra en 1600. Aqueles obratges compòrtan los principis practics empruntats sovent al drech e d'aplicacions casuisticas; son fòrça nombroses (600) e tractan se mai de 20 000 cases. Unas resolucions de "cases" que donavan una granda preponderància a la libertat individuala foguèron considerats coma laxistas. Las reaccions foguèron virulentas, subretot, aquelas venent dels Jansenistas.
Los Jansenistas
modificarLos Jansenistas, subretot jos la pluma del simpatizant Pascal, atacavan, en mai del laxisme la quita idèa de casuistica. Segon Pascal e lo jansenisme, la casuistica introducha dins la rason umana es una font de pècas e de pecats que un crestian deu, en efèit, regular sa consciéncia pas que segon la volontat de Dieu. Dos papas interdiguéron aquel laxisme e la casuistica demòra lo metòde de teologia morala catolic fins al sègle XX. La direccion d'intencion entre autre l'objècte d'atacas de Pascal dins sa VIIa letra de las Provinciales: permet de justificar los pecats (çò escriu) lor trobant una intencion pura.
Dempuèi 1950, las moralas dichas de situacions obliguèron la casuistica a definir sas limitas, e a far mai precisa sa percepcion del real.
Vejatz tanben
modificarBibliografia
modificar- (fr)La casuistique classique: genèse, formes, devenir, sous la direction de Serge Boarini, 2009