Canòp (vas)

Dins l'Egipte antica, los vases canòps, al nombre de quatre, èran destinats a recébre las viscèras embaumadas del defunt. Èran realizats de calcari, d'albastre, de terralha, de ceramica o de faiença e èran pausats près del sarcofag, dins la cambra funerària del tombèl, sus una caissa o una cuba.

tanben se donava lo nom de canòps a de vases ont se gardava l'aiga del Nil per la beure, e tanben a de menas d'urnas ont s'embarrava lo còrs d'animals sagrats o que se plaçavan dins las momias.

Origina

Son d'anticaires del sègle XIX qu'aurián donat a aquestes vases l'adjectiu canòp (canopus en latin), venent del nom d'una ciutat egipciana del dèlta occidental, ont, segon los Grècs, s'adorava una divinitat presentada jos la forma d'un vas.

Es atribuit a Champolion la descobèrta de l'usatge dels vases canòps. Lo 12 de novembre de 1812, pendent l'examen d'un vas funerari, nota:

« [...] Tornam plaçar lo canòp dins l'aiga bolhenta e nos foguèt mai aisit de levar del fons un còrs estrangièr. Es envelopat dins una pèça de tela pro fina de sièis poces de larg sus uèit de long. [...] èra una matèria animala que lo tipe li donava d'analogia amb lo fetge, lo còr o la mèlsa de l'òme. [...] lo volum d'aqueste objècte lo fasiá paréisser mai a la mèlsa. »

Evolucion

Pendnet l'istòria, lo nombre d'aquestes vasòts varièt pas, mas lor forma, ela, evoluèt. D'en primièr pro foscs e ventruts, venguèron mai prims a partir del règne d'Amenotep III (Empire Novèl) avec d'espatlas nautas e una basa estrecha. A la Bassa epòca, lors formas vengan mai trapets.

Los taps tanben evoluèron. D'en primièr redonds o plans, prenguèron, al Novèl Empèri, una forma umana, portant los trachs del defunt. Es a partir de la dinastia XVIII qu'apareguèron los taps representant los quatre filh d'Orus, quatre gènis que tres amb de tèstas d'animals. Aquesta representacion se generalisava a l'epòca ramessida.

A vegada, a la plaça de vases, se pòt tanben trapar de paquets canòps plaçats dins la momia. En efièch, pendent de la momificacion, los organs èran levats, plaçat dins de natron per los secar, puèi banhats dins un baume per los servar. Enseguida, los organs èran plaçats dins de telas puèi retornats dins lo cròs toracoabdominala.

Valors simbolicas

Vases canòps al noms de Ramses II
Lovre

Los « quatre filhs d'Orus »

Cada vas èra associat a un gèni (un dels « quatre filhs d'Orus »), una divesa e un punt cardinal, e son ròtle èra d'aparar los organs que contenián.

• Lo fetge:
  • Lo gèni Amset amb tèsta umana;
  • La divesa Isis;
  • Lo Sud.

• L'estomac:
  • Lo gèni Doamotef amb tèsta de chacal;
  • La divesa Net;
  • L'Èst.

• Los palmons:
  • Lo gèni Api amb tèsta de baboïn (cinocefal) ;
  • La divesa Neftis;
  • Lo Nòrd.

• Los intestins:
  • Lo gèni Qebehsenof amb tèsta de faucon o d'esparvièr (ieracocefal);
  • La divesa Serket;
  • L'Oèst.

Los « quatre filhs d'Orus » representats suls vases canòp: