Arangòssa

una comuna francesa

Vilatge d'Occitània

Arangòssa[1] o Arengòssa[2] (/arəŋ'gɔsə/;[4] Arengosse en francés) qu'ei ua comuna gascona situada dens lo departament de las Lanas e la region de Navèra Aquitània, ancianament d'Aquitània.

Arengòssa
Arengosse
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
La glèisa d'Arengòssa.
Geografia fisica
geolocalizacion
Coordenadas 44° 00′ 11″ N, 0° 47′ 06″ O
Superfícia 62,48 km²
Altituds
 · Maximala
 · Mejana
 · Minimala
 
102 m
73 m
32 m
Geografia politica
País  Gasconha
Estat Bandièra de França França
Region
75
Navèra Aquitània
Departament
40
Lanas Escut de Lanas
Arrondiment
402
Lo Mont
Canton
4013
Lo País Morcenés Tarusate (Morcens avant 2015)
Intercom
244000691
Comunautat de comunas deu País de Morcencs ?
Cònsol Jean-Luc Dubroca
(2020-2026)
Geografia umana
Populacion
Populacion totala
(2018)
691 ab.
Evolucion de la populacion
Evolucion de la populacion

698 ab.
Densitat 11,22 ab./km²
Autras informacions
Còde postal 40110
Còde INSEE 40006

Geografia modificar

Comuna situada dens la forêt de las Lanas suus Bez.

 
Comunas a l'entorn.

Toponimia modificar

Arengòssa modificar

La prononciacion qu'ei [aɾəŋ'gɔsə]. Las fòrmas ancianas que son : Sancta Maria de Arangossa, en latin, au sègle XI-XII, Arengosse en 1437, 1638, 1647, 1714 e 1733[5].
Segon Dauzat, Arengòssa que vien deu nom aquitan d'òmi Aris, dab un sufixe, probablament -encum (véder Ardengòst) e lo sufixe aquitanic -ossum [6]. Negre e Astor disen pas arren[5].
Bénédicte Boyrie-Fénié que tròba lo montatge de Dauzat un chic complicat. Arengòssa qu'ei probablament un toponime preindoeuropèu, aquitanic. Que pòden supausar l'idronime Aran e goitz, derivat toponimic de goi « haut ». Arengòssa que seré atau « ensús de la coma », com benlhèu Arranguisse (comuna de Senta Maria de Gòssa) e Aranco (de *aran-goien, dab un sens près d'Arengòssa) [5].
J-B Orpustan que cita un ostau nòble medievau de Garrüze (Garris) deu nom d'Arangoitz (arangoys en 1365) e qu'explica goiz que significa « matin » tanben en basco; qu'explica goiz ei present dens Irigoiz e dens lo nom d'ostaus d'Ossés plaçadas seu costat orientau de la vath; que deduseish la possibilitat d'un sens « vila, vath virada cap a l'èst » o « vila hauta » [5]. Arengòssa qu'ei sus un planèr qui ei ensús d'ua coma situada au nòrd e qui devara doçament cap a l'oèst : lo prumèr sens hornit per Orpustan qu'ei improbable.
Qu'ei un toponime hòrt ancian e lo sens qu'ei benlhèu mausegur. La fòrma actuau despuish le sègle XV que s'explica probablament per l'aflaquiment de la pretonica, çò qui hè B. Boyrie-Fénié e s'autoriza a restablir contra la fòrma orau, la fonologia e las fòrmas ancianas lo a de l'etime probable aran [5].

Besaudun modificar

Xavièr Ravier que cita fòrmas ancianas devudas a Jorge Millardet : Iohanne d'Armentiu, parrochiano de Besauduno en 1363, lo barat qui ba per le coste de le grant plasse de Besaudun en 1444. Besaudun qu'èra benlhèu ligat a cèltas bois (boii en latin). Lo nom qu'ei probablament identic a Besalú[7]. Delamarre cita pas Besalú, mes explica los noms de tipe Besaudun per bettialo-dūnon (dūnon = hortalessa), la hortalessa de *Bettialos (inatestat)[8].

Istòria modificar

Que i a au sud de la comuna, a 2,3 km deu borg, près de l'ostau Morèu (Mourèou en francés), un lòc deu nom de Bézaudun, enqüèra escrit sus las mapas de las annadas 50. Lo nom qu'ei clarament celtic e qu'an trobat materiau antic e de la Hauta Edat Mejana a l'entorn. Qu'èra ua senhoria e ua parròpia, Sancta Maria de Besauduno, atestada tanlèu lo sègle XI. La mapa de Cassini l'escriu dab los caractèrs utilizats per ua parròpia [9] A la Revolucion, Besaudun que vadó un simple quartièr d'Arengòssa e que desmontèn la glèisa [10].

Administracion modificar

Lista deus cònsols successius
Periòde Identitat Etiqueta Qualitat
Setembre de 2008 2026 Jean-Luc Dubroca divèrs esquèrra Agent EDF-GDF
març de 2001 2008 Jean Fauthous    
març de 1971 2001 René Gamet    
  1971      
Totas las donadas son pas encara conegudas.

Demografia modificar

modificar « persona »
 v · d · m 
Evolucion demografica
Populacion comunala actuala (2013): 701, totala:
 

1793 1800 1806 1821 1831 1836 1841 1846 1851
937 1 008 1 024

1856 1861 1866 1872 1876 1881 1886 1891 1896
- - - - 1 244 - - - -

1901 1906 1911 1921 1926 1931 1936 1946 1954
- - 1 156 - - - - - -

1962 1968 1975 1982 1990 1999 2006 2007 2008
781
778
726
711
709
676
703
712
710
728
2009 2010
708
726
706
723
Fonts
Base Cassini de l'EHESS (recercar) - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE
 
Evolucion de la populacion 1962-2008


Lòcs e monuments modificar

Personalitats ligadas dab la comuna modificar

Véder tanben modificar

Ligams extèrnes modificar

Nòtas modificar

  1. Top'Òc Diccionari toponimic occitan del Congrès permanent de la lenga occitana.
  2. Toponimia Occitana (Institut d'Estudis Occitans) : IEO_BdTopoc : http://bdtopoc.org
  3. Bénédicte Boyrie-Fénié, Dictionnaire toponymique des communes. Landes et Bas-Adour, ed. Institut occitan e CAIRN, Pau, 2005, p. 37-38
  4. Prononciacion autentica despuish lo sègle xv segon Bénédicte Boyrie-Fénié.[3]
  5. 5,0 5,1 5,2 5,3 et 5,4 Bénédicte Boyrie-Fénié, Dictionnaire toponymique des communes. Landes et Bas-Adour, ed. Institut occitan e CAIRN, Pau, 2005, p. 37
  6. Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 26
  7. Xavier Ravier, Toponymes en dunu(m) dans le domaine aquitano-gascon et configurations géo-dialectales modernes, Via Domitia 20-21, 1978, Toulouse, p. 123 e 131
  8. Xavier Delamarre, Noms de lieux celtiques de l'Europe ancienne, ed. Errance, 2012, p. 77, 287 e 329
  9. https://www.geoportail.gouv.fr/donnees/carte-de-cassini cercar enter Arengosse e Villenave
  10. D. Vignaud, Arengosse : l'occupation antique de Bézaudun PDF