Agnatha

Lo taxon dels agnats (del grèc a, sens e gnathos, maissa), o ciclostòmes (que significa "boca en forma de cercle"), es una classa dins la sistematica tradicionala, que recampa d'animals de còrde dorsala e de cran, mas sens maissas. Lor vida en mitan aqüatic los a fach longtemps classar demest los peisses.

Lo taxon se considèra pas coma monofiletic, e se deu considerar coma obsolèt dins una classificacion filogenetica. Las mixinas son estadas separadas dels vertebrats, las lampresas i demorant.

Classificacion

Las mixinas e lampresas partejan de caractèrs morfologics ancestrals a totes los craniats, que seràn perduts çò los gnatostòmes (qu'an de maissas). Lor boca rudimentària, que se compòrta coma una ventosa, possedís pas de maissas, e pòt doncas pas modificar sa dobertura. Son esqueleta es cartilaginosa e compausada d'una capsula craniana e d'una colomna vertebrala sens còstas.

Se los agnats actuals son pauc nombroses, cal gardar a l'esperit que de nombroses fossils d'agnats son presents dins los sediments del paleozoïc. Los agnats foguèron los bèles primièrs craniats a aparéisser.

Notem enfin per çò que concernís l'aparicion de la maissa dels gnatostòmes ("peisses" de maissas, tetrapòdes), que los òsses del parelh de branquias la mai anteriora dels agnats sembla èsser omològa de maissas dels gnatostòmes ; una origina fòrt risolièra quand òm i pensa !

Plaça dels agnats dins lo renhe animal

Lo mond animal: amb asterisc : los tipes d'organizacion que son de grases evolutius correspondent pas a de gropes monofiletics, mas parafiletics (comportant pas totes los descendents d'un meteis ancèstre – exemple : los descendents d'ancèstres vermifòrmes son pas totes uèi de vèrms, etc.). En jaune : las principalas explosions radiativas.
* Unicellulars Procariòtas (cellula sens nuclèu)		♦ Equinodèrmes: Orsin, Crinoïdes, Congombres de mar, estèla de mar e ofiura.		♦ Bivalves (cauquilhatges)
>* Unicellulars Eucariòtas (cellula de nuclèu)				♦ Gasteropòdes (escagaròls, limauces,...)
>* Esponga (organisme multicellular)		♦ Mollusques		♦ Cefalopòdes (Pofres, sépias)
>* Polip: idras, coralh e medusa
>* Vèrm (mobilitat e tube digestiu) bilaterian				♦ Trilobits (de doas a 24 patas - atudat)
>* Peisses agnats (sens maissas)		♦ Artropòdes primitius tipe miriapòdes (Fòrça patas)		♦ Decapòdes: crancs e escrabidas (dètz patas)
>* Peisses primitius (peisses cartilaginoses)				♦ Aracnids de uèch patas: aranhas, scorpions et acarians.		♦ Domaisèlas
>* Peisses tipics (peisses ossoses)		♦ Sèrps		> exapòdes (de sièis patas) : Insèctes primitius sens alas (tipe Apterygota).		♦ Babaròts, mantas, termites.
>* Peisses de nadarèlas carnudas (Sarcopterygii)		♦ Dinosaures (atudat)				♦ Ortoptèr (sautarèla, grèlh).
>* Tetrapòdes primitius (tipe Anfibians)		♦ Crocodils		♦ Marsupials		♦ Emiptèrs (Barnats pudents, cigalas,...)
>* Reptils primitius (Amniòtas de tipe Lausèrt)		♦ Tartugas		♦ Insectivòrs (Taupia, Eiriç,...)		♦ Coleoptèrs (escarabat, catarineta,...)
		♦ Ausèls		♦ Quiroptèrs (Ratapenada)		♦ Imenoptèrs (abelha, Vèspa, formiga
				♦ Primats		♦ Diptèr (moscas)
		>*Mamifèrs primitius tipe monotrèma		♦ Rosegaires e Lagomòrfs (conilhs)		♦ Lepidoptèr (parpalhòl)
				♦ Carnivòrs		♦
				♦ Ongulats		♦

Ligams extèrnes

• Referéncia Fauna Europaea : Agnatha (en)
• Referéncia ITIS : Agnatha (fr) (+ version anglesa (en))