Wikipèdia

Vedisme

Lo vedisme[1] es una civilizacion menada en Índia antica per un pòble vengut dels plans d'Iran, après la descasença de las vilas de Mohenjo daro e d'Harappa. Aquel pòble dels arias, organizat en castas complementàrias, apièja sa poténcia sus la practica dels rites complèxes qu'intègran de paraulas e gestes « magics ». La paraula i jòga tota sa poténcia jos la forma d'« imnes » transmeses oralament de mèstre a discípol. L'invencion de l'escritura permet de crear de recuèlhs de tèxtes que lo principal se nomena Rig Veda.

Lo fuòc manifesta Agni, un deva.

Veda significa a l'encòp coneissença intuitiva de poténcias agissentas numinoses que regisson l'existéncia de la societat dels arias, e practica dels metòdes capables de las influenciar. Dotadas d'un nom que permet de los evocar, aquelas poténcias venon de devas luminoses. Per l'exercici del ritual vedic, los oficiants bramans enforçan lo poder del rei, lo raja, e asseguran atal la prosperitat del pòble aria.

Jos l'egida dels bramans l'importança del vedisme passa pauc a pauc del ritualisme a l'especulacion cosmogonica. L'ensems dels tèxtes vedics demora fondamental, mas se complèta pauc a pauc de commentaris nomenats bramana que fondèron una ideologia novèla en Índia anciana, aquela del bramanisme, qu'evolua enseguida cap a las diferentas formas istoricas d'indoïsme, fins a l'indoïsme contemporanèu. Los Indians d'ara utilizan encore los tèxtes vedics, mas l'intègran dins una cultura plan diferenta del vedisme dels ancians arias. Per percebre plan çò que vertadièrament èra lo vedisme original, cal pas mesclar las interpretacions indoïstas d'ara del Veda amb aquelas dels tèxtes vedics ancians.

L'Unesco proclamèt la « tradicion del cant vedic » al Patrimòni Oral e Immaterial de l'Umanitat en 2003[2].

Veda modificar

Article detalhat: Veda.

Lo वेद Veda es lo quite fondament del vedisme.

Tèxtes modificar

Rigveda samhita modificar

Article detalhat: Rig Veda.

Lo recuèlh del ऋग्वेद Rig veda, assembla jos forma d'imnes totas menas que recita l'oficiant hotṛ, encargat d'escampar al fuòc las oblacions e las libacions pendent lo sacrifici vedic, lo yajña.

Samaveda samhita modificar

Article detalhat: Sama Veda.

Lo recuèlh del सामन् Sama Veda, o "Veda de las melodias (saman)", assembla jos forma de cants gaireben totes los imnes tirats del Rig Veda, e permet a l'oficiant udgātṛ, lo cantoral, d'acompanhar melodiosament los rites del sacrifici vedic, lo yajña.

Yajurveda samhita modificar

Article detalhat: Yajur Veda.

Lo recuèlh del यजुर्वेद Yajur Veda, o "Veda de las formulas sacrificialas" (yagus), es utilizat per l'oficiant adhvaryu que lo ròtle es de manipular los obèjctes sacrats e de prononciar de dedicacions en prosa pendent lo sacrifici vedic, lo yajña.

Atharvaveda samhita modificar

Article detalhat: Atharva Veda.

Lo recuèlh del अथर्ववेद' Atharva-Veda, o « Veda de las formulas magicas », es pas utilizada pendent lo sacrifici, lo yajña. L'utilizaire d'aqueles tèxtes es un braman en foncion de purohita, protector del mèstre d'ostal.

Mond vedic modificar

Legir los tèxtes vedics demanda una bona coneissença de la lenga sanscrita. L'òma d'ara, amb fòrça temps e pena, pòt capitar a legir aquela literatura e i trobar un interés linguistic o estetic. Per comprene lo sens d'aquelas formulas, organizadas en « imnes »[3], cal se destriar totalament de l'ideologia contemporanèa que bastís un esperit scientific, analitic, tecnologic, per ensejar de percebre la Weltanschauung d'aquel Homo vedicus qui viu a l'aire liure, enrodat de constellacions, de plantas e d'animals, cavalièr e boièr, combatent armat d'arc e de flèchas que parla a son arc e a sas flèchas, membre d'una tribú d'arias fòrça integranta, dins un mond que, sens poder dire mai, lo savent d'ara nomena « magic »[4].

Un sentiment olistic intens sosten la nocion intuitiva d'un mond dinamic, de contunh en movement, mas indivís. Los aspèctes d'aquel mond son pas concebuts coma de partidas elementàrias sintetizadas en un tot. Aqueles aspèctes mòstran puslèu de variacions infinidas d'un mond plan plastic qu'amalgama poténcias agissentas, fenomèns naturels, estats mentals, e los intègra fortament. Atal Prascanwa invòca lo poder de l'Auròra: « Ò brilhanta Auròra, l'aucèl e lo bipede uman e lo quadrupede, a ton retorn dins lo cèl, se lèvan de tot costat; irràdias, e ton treslús dardalha l'univèrs »[5].

Las metamorfòsis d'aquel mond se fan sens l'esquiçar, de noses, de ligams, de contunh se nosan e se desligam, e l'òme vedic volent influenciar son destin jòga mejans lo ritual que totas las fàcias an una tòca: realizar lo bonaur dels seus. En conclusion d'una invocacion a Indra, Agastya canta: « que conescam la prosperitat, la fòrça, e la vielhesa astruca »[6]. Lo tèma recurrent de totes los cants del Rig Veda tòca totjorn a assugurar vigor, victòria, riquesa e descendéncia, dins aquel mond perque n'imagina pas d'autres[7].

Coma la correguda del solelh, l'evolucion du cosmòs es ritmada per de cicles sens principi e sens tèrme. Las poténcias agissentas del mond vedic aparéisson e desapareisson coma tant de naissença e de mòrts. Aquel grand drama cosmic s'articula a l'entorn d'un punt focal: lo यज्ञ yajña, acte sacral que la complexitat correspond a aquela de la concepcion vedica del cosmòs. Aquò s'armoniza a totas las variacions d'aquel acte fondamental, lo यज्ञ yajña, pendent que se joga aquel grand opèra sacrat qu'organiza la societat e lo mond vedics[8].

Paraula modificar

Los primièrs saberuts alemands especializats dins l'estudi dels tèxtes vedics interpreton aquel coma l'expression vesada d'una poèsia ingenú[9]. Los primièrs savents franceses qualifican aqueles tèxtes de retorica bizarra[10]. Percevon pas encara qu'aquela literatura es constituida, fondamentalament, de formulas destinadas a s'integrar un ritual vedic, e que lors qualitats poeticas o literàrias, secondàrias, demoran subordonadas a aquela destinacion liturgic primièra[11].

La composicion de las estanças vedicas utiliza de formulas eritadas de la tradicion orala dins una societat convencuda de la poténcia inerenta a une paraula solemne, prononciada de votz nauta per un braman pendent los rites fondamentals de sa cultura arquaïca[12]. Exemple: « invocarai Mitra qu'a la fòrça de la puretat, e Varona, qu'es lo flagèl de l'enemic, qu'acòrdan la pluèja amb la preguièra que los implora »[13]. L'estil e las modalitats literàrias d'aquela formulas ajudan a los far mai podedosament eficaças[14]. Ritualament utilizadas, aquelas formulas pòdon aumentar per lor quite poténcia las energias de las devas qu'evòcan e aquelas de la natura ont s'inserisson los òmes vedics e lors devas[15].

Aquelas formulas utilisan sovent des comparasons, que los tèrmes son considerats coma potencialament equivalents. L'evocacion d'un tèrme de la meteissa poténcia rituala qu'aquela del segond. Exemple: « Coma un elefant salvatge redusís en posca la mai fòrta poténcia », lo cantoral Vamadeva compara atal Indra a un elefant salvatge, l'evocacion del poder de l'elefant salvatge val aquel del poder d'Indra, e val aquela del poder que redusís vertadièrament l'enemic en posca[16].

Poténcias modificar

L'Homo vedicus viu en plana natura, dins aqueles temps primitius ont l'òme pretend pas encara la dominar, mas ensag de s'adaptar a las circonstanças naturalas de sa vida nomada. Percep lo dinamisme dels eveniments a l'entorn coma de fenomèns, d'apareissons, de manifestacions de poténcias agissentas. A lo sentiment de la preséncia, enré d'aqueles numina, de fòrças occultas, de poténcias amagadas, de poders invisibles que venon per el evidents. A aquela evidéncia correspond lo tèrme sanscrit de Veda[17].

Aquelas numina, poténcias agissentas, pòdon se mostrar per el beneficas o maleficas. Es vital per el d'ensejar de las influenciar, de las aprivadar, de los menar a servir la prosperitat dels seus pròches. Pels amistosar, utiliza lo poder de la paraula, a cada numen fa correspondre un nomen bastit sus una forma verbala qu'evòca sa foncion. Aquel nom li permet tanben de l'invocar, permetent a sa fòrça oculta de brilhar d'entre los òmes, venent atal un poder benefic e luminós, çò que lo sanscrit dona pel mot deva[17].

Qualques devas brilhan d'un fuòc d'un poder simple, coma lo Netar es una poténcia que l'accion guida e mena, es invocat al RV 5,50 per que mene aqueles que lo pregan per la riquesa[17]. Fòrça devas correspondon pasmens un fais de poders conjugats que compausan una mena de figura dinamica complèxa que permet son invocacion per l'enonciat d'un sol nom. Indra evòca atal lo poder guerrièr, constituit de totas las poténcias necessàrias per l'exercir[17].

La traduccion de deva per « dieu » pòt far confusion. Per la cultura vedica lo deva es ni una persona, ni subrenatural. Coma la fàcia amagada de la luna, sas fòrças occultas son d'aquel mond perque lo vedism ne conéis pas d'autres e ignora tot dualisme. Sens èsser una persona es pasmens tutejat, sus un biais poetic, per conviure estrechament amb el. Per l'Homo vedicus es pas un objècte, una causa, una nocion, un concèpte, perque sa mentalitat es ni racionala ni scientifica[17].

Lo panteon vedic vòl presentar lo dinamisme dels fenomèns naturals, comprendre las activitats de las fòrças amagadas coma los interaccions, per los influenciar, tant que pòt, per la fòrça de sacrifici e trobar atal lo mejans de coexistir amb elas[18].

Deva modificar

Article detalhat: deva (dieu).

La filosofia occidentala considèra Dieu coma « principi ontologic unic e suprèma... substéncia imanenta dels èssers... causa transcendanta creant lo mond fòra d'el... tèrme de l'univèrs »[19]. La concepcion vedica del mond es un monisme dinamic ciclic, sens principi e sens tèrme, sens distinccion entre imanéncia e transcendéncia, que lo fondament es pas un Èsser superior mas una mena de poténcias agissentas numinosas que se manifestan dins los fenomèns, aqueles de la natura e aqueles del mental uman[20].

Indra e Ashvins modificar

Articles detalhats: Indra e Ashvins.

इन्द्र Indra es lo deva mai mencionat dins lo Rig Veda ; dos cent cinquanta imnes li son consacrats[21].

Soma modificar

Article detalhat: Soma (mitologia).

Lo सोम Soma evòca una poténcia agissenta importanta pendent lo sacrifici. Rei de las plantas, de las aigas, rei del mond, Soma designa l'esséncia de la viada e tot çò que l'anima - los Bramana l'identifican a la luna[18].

Un cicle (mandala) entièr, lo noven, es consacrat a onorar lo poder de Soma.

Agni modificar

अग्नि Agni es lo deva mai important, après Indra e Soma, de la Rigveda samhita.

Varuna e Aditya modificar

Un आदित्य Aditya es un filh de la divesa अदिति Aditi que simbolisa lo non limitat de l'univèrs de la libertat[18].

A costat dels devas, i a un autre grope de poténcias agissentas numinosas, los Asuras, qu'acabon per èsser assimilatss als demons, enemics dels dieus.

वरुण Varuna e मित्र Mitra menan los Âditya, que s'atribuisson las mèsmes caracteristicas qu'aquelas de Varuna[18].

Rudra modificar

रुद्र Rudra (en sanscrit, « aquel que rugís » o « lo roge »), es lo dieu de la Tempèsta e de la Devastacion[18].

Vishnó modificar

विष्णु Vishnó, es pauc citat dins las Rig Veda[18].

Visve deva modificar

Ushas, Sûrya, Vâyu, los Apsaras, Parjanya, Aryaman, Prajâpati e Yama, son de divinitats minoras[18].

Rites modificar

Article detalhat: Yajña.
 
Asvamedha
es lo sacrifici del caval

Rites magics modificar

Las accions ritualas pendent lo sacrifici vedic s'adressan als devas que la poténcia pòt èsser influenciada, fins donar ajuda e favors al requerent. Los rites son de tecnicas utilas per esmòure de poténcias o los portaires de poténcias. L'element magic es doncas escaçament absent del ritual vedic[22].

Ideologia modificar

Cosmogonia modificar

L'òme modificar

Purusha ( पुरुष ) es lo Mascle primordial.

Rita (en sanscrit, "agençament") es la lei impersonala del mond, l'Òrdre cosmic[18].

Liberacion modificar

Lo moksha significa liberacion[23].

Vejatz tanben modificar

Articles connèxes modificar

Ligams extèrnes modificar

Bibliografia modificar

  • Gerhard J. Bellinger, Knaurs Grosser Religions Führer, 1986, traduction française préfacée par Pierre Chaunu sous le titre Encyclopédie des religions, 804 pages, Librairie Générale Française, Paris 2000, Le Livre de Poche, ISBN 2253131113
  • Kreith Crim, General Editor, The Perennial Dictionary of World Religions, originally published as Abingdon Dictionary of Living Religions, 830 pages, Harpers and Row, Publishers, San Francisco, 1981, ISBN 9780060616137
  • Jan Gonda, Die Religionen Indiens, Band 1: Veda und älterer Hinduismus, 1960, traduction italienne de Carlo Danna sous le titre Le religioni dell'India : Veda e antico induismo, 514 pages, Jaca Book, Milano, 1980, ISBN
  • Jan Gonda, Védisme et hindouisme ancien. Traduit de l'allemand par L. Jospin, 432 pages, Payot, Paris, 1962, ISBN
  • Alexandre Langlois, Rig-Véda ou Livre des hymnes, 646 pages, Maisonneuve et Cie, 1872, réédité par la Librairie d'Amérique et d'Orient Jean Maisonneuve, Paris 1984, ISBN 2720010294

Notas e referéncias modificar

  1. ↑ fonts
    (fr)Gerhard J.Bellinger, Encyclopédie des religions.
    (en)Kreith Crim, The Perennial Dictionary of World Religions (Abingdon Dictionary of Living Religions).
    (es)Jan Gonda, Veda e antico induismo.
    (fr)Alexandre Langlois, Rig-Véda ou Livre des hymnes.
  2. ↑ La tradition du chant védique sul site de l'Unesco
  3. ↑ (fr)Alexandre Langlois, Rig-Véda ou Livre des hymnes, París 1872.
  4. ↑ Jan Gonda, op. cit., pagina 48.
  5. ↑ imne III, vèrs 3 & 4.
  6. ↑ imne VIII, vèrs 13.
  7. ↑ l'homo vedicus distinga gaire lo mond natural e lo mond subrenatural.
  8. ↑ Jan Gonda, op. cit., pagina 254.
  9. ↑ (de)Hermann Oldenberg, Vedaforschung, 11, Stuttgart-Berlin 1905.
  10. ↑ (fr)Abel Bergaigne, Mémoires de la Société Linguistique de Paris, 4, 96.
  11. ↑ Jan Gonda, op. cit., pagina 55.
  12. ↑ Jan Gonda, op.cit., pagina 56.
  13. ↑ imne II.
  14. ↑ (en)Jan Gonda, Stylistic repetition in the Veda, cap I, Amsterdam 1959.
  15. ↑ (de)Jan Gonda, Wiener Zeitschrift für die Kunde Sud-Asiens, Vienne.
  16. ↑ (fr)Alexandre Langlois, op. cit., pagina 239, imne XII, vèrs 14.
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 17,3 et 17,4 (fr)Jan Gonda, op.cit., pagina 61.
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 18,3 18,4 18,5 18,6 et 18,7 Error de citacion : Balisa <ref> incorrècta ; pas de tèxte per las referéncias nomenadas Bellinger.
  19. ↑ (fr)André Lalande, Vocabulaire technique et critique de la philosophie, page 229.
  20. ↑ (fr)Jan Gonda, op.cit., pagina 265.
  21. ↑ (fr)Jan Gonda, op. cit., pagina 93.
  22. ↑ (fr)Jan Gonda, op.cit., pagina 154
  23. ↑ (fr)Jan Gonda, op.cit., pagina 270
Recuperada de « https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Vedisme&oldid=2343369 »