Santa Elena (illa)

Geografia
Santa Elena Saint Helena
Mapa de Santa Elena
País	Reialme Unit
Localizacion	ocean Atlantic
Coordenadas	15° 34′ S, 5° 25′ E
Superfícia	122 km²
Geologia	Illa volcanica
Administracion
Reialme Unit
Territòri britanic d'otramar	Santa Elena, Ascension e Tristan da Cunha
Demografia
Populacion	4 349 ab.
Densitat	35,65 ab./km²
Vila principala	Jamestown (Santa Elena)
Autras informacions

Santa Elena es una illa volcanica de 122 km², situada dins l'ocean Atlantic sud, a 1 856 km à l'oèst de las còstas de l'extrèma nòrd oèst de la Namibia e a 3 286 km a l'èst sud èst de la vila brasiliana de Recife, e faisent partisa de Santa Elena, Ascension e Tristan da Cunha, territòri del Reialme Unit. Foguèt descobèrta pel navigator galician João da Nova Castella lo 21 de mai de 1502 e nomenada en l'onor d'Elena, maire de Constantin I lo Grand. A partir de 1657, ven possession de la Companhá anglesa de las Índias orientalas.

Subretot coneguda coma lo luòc d'exili de Napoleon Ièr del 14 d'octobre de 1814 a sa mòrt lo 5 de mai de 1821, l'illa li deu son interés toristic. En 1890, lo cap zolo Dinizulu i foguèt fach presonièr, abans que los Britanics i emprisonan lo general Piet Cronje e 6 000 Boers pendent la Segonda Guèrra dels Boers.

Èra una fortalesa sul passatge de las naus de la Companhiá de las Índias, mas perdèt son ròtle estrategic après la dobertura del canal de Suèz.

Bandièra

Bandièra de Santa Elena

Geografia

Malgrat son isolament, l'illa de Santa Elena fa partit de l'Africa del Sud Oèst.

Clima

Quitament se l'illa de Santa Elena siá situada dins la zona intertropicala, lo clima qu'i règna es de tipe mediterranèu d'estiu temperat (Csb) segon la classificacion de Köppen; çò qu'es susprenent per una latitud de solament 16°S.

Istòria

Descobèrta del volcan

L'illa es descobèrta pel navigator galician João de Nova, qu'èra al servici del Portugal, lo 21 de mai de 1502^[1], jorn de la fèsta de Santa Elana selon l'usatge antic e ortodòxe, que li val son nom.

Unes aventurièrs e esclaus la pòblan. Los velièrs, de longa distància, i fan escala per renovelar leur provision d'aiga doça e de manjar frescs, çò que li val lo nom d'« Albèrga de l'Ocean »^[2]. En 1633, una flota ollandesa ne prend possession al nom dels Païses Basses que l'annexia sens l'ocupar. La Companhiá britanica de las Índias orientalas que ten dins las mars australas pas cap de punts d'escala per sas naus, la pren en 1659 e l'adoba abans de la cedir a la Corona en 1834. De govenaires sont alara nomanats. De 1815 a 1821, l'illa es prestada al Govèrn britanic coma luòc d'exili per Napoleon^[3].

Observacions astronomicas

Present sus l'illa pendent dos ans après que publica son Catalòg del cèl austral^[4], Edmund Halley obsèrva tanben en 1677 lo transit de Mercuri; après son observacion imatgina un metòde per utilizar los transits, subretot aquestes de Vènus per determinar la distància Tèrra Solelh ^[5]. Una expedicion britanica obsèrva dempuèi l'illa lo transit de Vènus de 1761 dins aqueste objectiu.

Detencion de Napoleon Bonaparte

Longwood House

Santa Elana - La val del Tombèl

A la seguida dels Cent-Jorns, Napoleon Ièr foguèt exiliat e desportat pels Britanics sus Santa Elena ont arriba lo 14 d'octobre de 1815 a bòrd del HMS Northumberland e i debarquèt le 16 d'octobre de 1815^[6]. L'arribada de l'emperaire provòca un aument de la populacion de l'illa: près de 1 500 soldats angleses (en mai dels 800 militaris de la Companhiá de las Índias) e 500 marins de la flotilha de guèrra, e tanben oficials del govèrn britanic, accompanhat de lors familhas, sens obliar la pichona colonia francesa que viviá dins l'entorn de Napoleon^[7]. De mai, los Britanics, crentan un debarcament de marins franceses per liberar lo prisonièr, revendiquèron l'illa de l'Ascension — fins alara inabitada — e i establiguèron una garnison.

Napoleon moriguèt lo 5 de mai de 1821. L'endeman, lo governaire de l'illa, Sir Hudson Lowe, fins alara de contunh en conflicte amb son ancian prisonièr, venguèt en persona s’assegurar de sa mòrt e declarèt alara a son entorn « E ben, Senhors, èra lo mai grand enemic de l'Angletèrra e lo mièu tanben; mas li perdoni tot. A la mòrt d'un tan grand òme, se deu esprobar pas qu'una prigonda dolor e de prigonds regrets. »

En conformitat amb sas darrièras volontats dins lo cas ont son còrs deuriá pas èsser tornat en Euròpa, Napoleon Ièr foguèt inumat lo 9 de mai près d'una font, dins la val del Geranium, nomenat dempuèi « val del Tombèl ». Lo 27 de mai, tota colonia francesa quita l'illa. Detz e nòu ans après la mòrt de Napoleon, lo rei Loís Felip Ièr podèt obténir del Reialme Unit la restitucion de las cendres de l'ex-emperaire. L'exumacion del còrs de Napoleon se debanèt lo 15 d'octobre de 1840, puèi tornat en França e inumat als Invalids de París.

En 1822, l'abitacion de Longwood foguèt cedada a un bordièr que li torna l'usatge de bòrda qu'aviá abans l'arribada de Napoleon Ièr, tant, que mai tard, los visitors constatèron que l'ostal de l'emperaire en detencion abritagava « molin, silò, balas de palha e quitament de cavals. »^[8]

A partir de 1854, l'emperaire Napoleon III negocièt amb lo govèrn britanic la crompa de Longwood House e de la val du Tombèl, que venguèron proprietats francesas en 1858, jol nom de « domènis franceses de Santa Elana » e geridas dempuèi pel Ministèri dels Afars estrangièrs. L'ostalet dels Briars, primièra demora de l'emperaire sus l'illa, foguèt adjunt al domèni en 1959, quand sa darrièra proprietària ne faguèt don a la França.

Populacion

Existís pas de populacion indigèna sus l'illa. Los abitants de l'illa son d'Europèus davalants de Britanics, d'Africans davalants d'esclaus e dels Chineses. Totes los abitants parlan anglés; jamai i a agut de creòls e las populacions d'origina non britanica an perdut la lenga de lors aujòls.

La populacion es de unes 4 200 abitants en 2008 amb los visitors (3 900 comptant sonque los autoctòns), son escampilhats subretot dins l'interior de l'illa, mai verdejant. Pasmens, en fòrta bassa, que perdèt 1 000 abitants dempuèi 1998.

La capitala de l'illa es Jamestown, qu'es tanben la vila principala amb 864 abitants. Situada sus la còsta, s'espandissent sus 1,5 km, mas desprovesida de pòrt, es tan encastrada entre doas montanhas que los abitants recebon pas cap de cadena de television.

Lo torisme es rare, e los visitors son subretot d'ancians abitants de Santa Elena que tornan vistar lors familhas. S'i a quitament unas centenas de toristas verais, la vida es pasmens pro caea sus plaça, l'illa essent pro isolada. Lo prètz d'un produch non fach sus plaça pòt aisidament costar dos a tres còps mai car que son prètz dins una botica estandard de Londres.

Politica

Elisabèt II ten lo poder executiu sus l'illa.

Santa Elena es regida per una constitucion datant de 1988. A Santa Elena, lo poder legislatiu es exerçat per un Conselh legislatiu de quinze membres, que dotze son elegit per la populacion del territòri per un mandat de quatre ans. Los tres autres son lo governaire e dos oficièrs designats per la corona britanica.

Lo poder executiu es tengut per la reina Elisabèt II, que lo delèga a un governaire, lo governaire de Santa Elena, Ascension e Tristan da Cunha, nomenat per ela sus conselh del govèrn britanic. Un conselh executiu existís tanben, comprenent lo governaire e sos dos oficièrs, e sièis membres elegit causit pel govèrn d'entre los dotze del conselh legislatiu. La governaira actuala es Lisa Phillips (dempuèi abril de 2016).

Divisions administrativas

Los districtes de Sant Elena.

Districte	Superf. km²	Pop. 1987	Pop. 1998	Pop. 2008^[9]	Pop. 2016^[10]	Densitat ab/km²
Alarm Forest	5,4	...	289	276	383	70,4
Blue Hill	36,8	190	177	153	158	4,3
Half Tree Hollow	1,6	1 075	1 140	901	984	633,2
Jamestown	3,9	...	884	714	629	161,9
Levelwood	14,8	415	376	316	369	25,0
Longwood	33,4	...	960	715	790	23,6
Sandy Bay	16,1	305	254	205	193	12,0
Saint Paul's	11,4	...	908	795	843	74,0
Total	121,7	5 644	5 157	4 255	4 349	35,3

Aquestes districtes son redusits a dos: Èst e Oèst. Quatorze ectaras forman los domènis franceses de Santa Elena.

Preséncia francesa

Après la detencion de Napoleon Ièr en 1815 a Longwood, la França es venguda proprietària dels bastits e de terrens avent servit a aculhir l'empereraire sus l'illa. Aqueste domèni, qu'es tengut pel Ministèri dels Afars estrangièrs de la França, conten tres territòris: l'ostal de Longwood, la val del Tombèl e l'ostalet dels Briars.

Flora e fauna

Flora

La vegetacion de l'illa comptava fòrça espècias endemicas al moment de sa descobèrta, mas foguèt fortament degradada per la preséncia de l'òme. La destruccion comencèt pauc de temps après la descobèrta pels Portugueses en 1502, amb l'introduccion de cabras. Coma i aviá pas cap d'animal erbivòr sus l'illa, la flora èra pas adaptada a la pastura. Mai tard, amb l'établiment d'una populacion permanenta per la Companhiá anglesa de las Índias orientalas en 1659, fòrça plantas, coma Phormium tenax, foguèron introduichas, que creèron fòrça païsatges. Sempre, los arbres foguèron fòrça utilizats per la construccion e la cosina, e la distillacion de l'arrack.

Se l'interior de l'illa èra benlèu cobèrt per un bosc tropical, e coma la còsta, lo païsatge actual es plan diferent. I a tres grandas zonas de vegetacion: los bartasses de falguièras arbustivas, sus las mai nautas partidas de l'illa, de pasturas als altituds mejans, e una zona complètament erodada, sus las partidas bassas.

Unas espècias coma Acalypha rubrinervis e Nesiota elliptica (olivièr de Santa Elena) an ara deaparegut. D'autras espècias, coma Pelargonium cotyledonis son vengudas raras o en via d'extinccion. Una espècia particulara es dintrada dins l'Istòria: es lo sause ploraire qu'ombrajava lo tombèl de Napoleon^[11].

En 1996 es creat lo pargue nacional del Pic de Diana protejant a l'ntorn del suc eponime 81 ectares de vegetacion e de fauna^[12]^,^[13].

Fauna

Pluvièr de Santa Elena.

Sola d'entre las sièis espècias d'ausèls terrèstres endemics de l'illa a subreviure a l'arribada de l'òme^[14], lo pluvièr de Santa Elena figura sus l'escur e del drapèl de l'illa. Las espècias d'ausèls terrèstres desaparegudas a causa de la caça, de la destruccion de la sèlva primària subtropicala e d'espècias predatriças introduchas son l'Aphanocrex podarces, la Upupa antaios, lo colomb blau, lo Nannococcyx psix e una sosespèca de petrèl.

Sus aquesta illa i a tanben un dels mai vièlhs animals terrèstres en vida, une tartuga giganta de las Seichèlas nomenada Jonathan.

Accès a l'illa

Via maritima

L'illa es accessibla per nau e occasionalament per avion dempuèi la construccion d'un aeropòrt, mas possedís pas de pòrt a cai; los passatgièrs e las merças essent desbarcadas per de transbordaires. Una nau britanica RMS St Helena, miègcargo mègpaquebot fa ara lo ligam dempuèi l'Africa del Sud e tanben amb l'illa de l'Ascension. Abans octobre de 2011, caliá quatorze jorns al RMS St Helena, per percorrir los 8 000 quilomètres que separan Cardiff al país de Galas de Jamestown, amb una escala a Tenerife a las illas Canàrias.

Via aeriana

Après fòrça de controvèrsias, lo projet d'aeropòrt es abandonat en rason de la crisi economica mondiala en 2009. Pasmens, lo govèrn britanic novèl del Primièr ministre David Cameron decidís en junh de 2010 de reactivar lo projècte qu'es adoptat en novembre de 2011. Es una societat sudafricana, Basil Read, qu'obten lo contracte de 200 milions de liuras, l'aeropòrt auriá degut dobrir en 2015. (date du Modèl:200e de l'arrivée en exil de Napoléon), avec des vols réguliers entre l'île et l'Afrique du Sud^[15]. L'ouverture est reportée à la suite d'un vol test soulignant de « dangereuses conditions climatiques » lors de l'approche. Fin finala lo primièr vòl comercial se debanèt lo 14 d'octobre de 2017. La companhiá aeriana es Airlink. L'avion es un Embraer 190 de mens de cent plaças.

Nòtas e referéncia

↑ {{{títol}}}. , tome II, p. 547.
↑ {{{títol}}}. .
↑ {{{títol}}}. .
↑ {{{títol}}}. ISBN 978-2-8127-0312-6.
↑ {{{títol}}}. ISBN 9782868837318.
↑ {{{títol}}}. .
↑ {{{títol}}}. .
↑ Albert Benhamou, L'autre Sainte-Hélène : la captivité, la maladie, la mort et les médecins autour de Napoléon, 2010, p. 373.
↑ .
↑ .
↑ « L'autre Saint-Hélène », sur le site lautresaintehelene.com, consultée le 26 novembre 2014.
↑ (en) « Diana's Peak Park », sur le site de Sainte-Hélène, consulté le 21 août 2017.
↑ PDF (en) The Peaks National Park (NP2): Management Development Plan 2013 – 2023., St Helena Government, 2013.
↑ UICN, Changement climatique et biodiversité dans l’outre-mer européen, 2008, p. 171, ISBN: 9782831713229 Modèl:Lire en ligne.
↑ (en)« Remote UK island colony of St Helena to get airport », BBC 3 novembre 2011.

Annèxes

Bibliografia

(en) David L. Smallman, Quincentenary: A Story of St Helena, 1502-2002, Hypatia Publications, 2003, 171 p. {{{títol}}}. ISBN 978-1872229478. .
Michel Dancoisne-Martineau, Je suis le gardien du tombeau vide, Flammarion, 2017, 419 p. {{{títol}}}. ISBN 978-2081395275. .

Article connèxe

Anticyclone de Sainte-Hélène

Ligams extèrnes

[1] {{{títol}}}. , tome II, p. 547.

[2] {{{títol}}}. .

[3] {{{títol}}}. .

[4] {{{títol}}}. ISBN 978-2-8127-0312-6.

[EDP-5] {{{títol}}}. ISBN 9782868837318.

[6] {{{títol}}}. .

[7] {{{títol}}}. .

[8] Albert Benhamou, L'autre Sainte-Hélène : la captivité, la maladie, la mort et les médecins autour de Napoléon, 2010, p. 373.

[census2008-9] .

[census2016-10] .

[11] « L'autre Saint-Hélène », sur le site lautresaintehelene.com, consultée le 26 novembre 2014.

[DPNP-12] (en) « Diana's Peak Park », sur le site de Sainte-Hélène, consulté le 21 août 2017.

[13] PDF (en) The Peaks National Park (NP2): Management Development Plan 2013 – 2023., St Helena Government, 2013.

[14] UICN, Changement climatique et biodiversité dans l’outre-mer européen, 2008, p. 171, ISBN: 9782831713229 Modèl:Lire en ligne.

[15] (en)« Remote UK island colony of St Helena to get airport », BBC 3 novembre 2011.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]