Rodentia

(Redirigit dempuèi Rosegaire)

Un rosegaire (var. arroganhaire) es un animal qu'aparten a l'òrdre dels Rodentians (en latin Rodentia), que son de mamifèrs vegetarians o omnivòrs que sa denticion caracteristica es desprovesida de caninas e compòrta doas incisivas de creissença continua, talhadas en bisèl e talhentas. Los rosegaires an una articulacion de lor maissa que permet a aquesta de se mòure dins lo sens vertical coma los carnassièrs, mas tanben dins un movement orizontal de darrièr en abans, pròpri a limar las substàncias duras entre las incisivas, e a las trissar entre las molaras.

Las espècias de rosegaires se son desplegadas dins fòrça nichas ecologicas e son presentas dins los mitans terrèstres, dels mai arids als mitans dulçaquicòlas. I a de rosegaires arboricòlas, terrèstres, escavaires, anfibís, e mai planaires.

Lo rat de camp, lo campanhòl, lo rat, la mirga, lo chinchilhà, lo vibre o l'esquiròl son d'exemples de rosegaires. Contràriament a çò que se pensa sovent, la talpa es pas un rosegaire mas un soricomòrf. Lo cas de la lèbre e del conilh es pus delicat: an, coma los rosegaires, doas incisivas fòrtament desvolopadas, mas n'an tanben un autre parelh, que demòra a l'estat de monhon. De mai, son exclusivament erbivòrs. Fan partida d'un autre òrdre, lo dels Lagomòrfs. Çaquelà, certanas classificacions fan dels rosegaires un grop comprenent al còp los Rodentians e los Lagomòrfs.


Lo màger dels rosegaires es lo capibarà que pòt mesurar 1,25 m de long e 50 cm de nautor e que son pes pòt aténher 65 kg.

Classificacion

modificar

D'aprèp Carleton (1984), existisson mai de dos mila espècias viventas classadas en trenta familhas.

Sosòrdre Sciurognathi

modificar

Sosòrdre Hystricognathi

modificar

Classificacion recenta

modificar

La classificacion sistematica es actualament mesa a mal pels estudis genetics e la qu'es presentada es doncas ja benlèu despassada.

Se distinguisson cinc sosòrdres (al luòc de dos) :

Vejatz tanben

modificar

Per extension, lo tèrme de rosegaire es emplegat coma adjectiu a prepaus de quicòm que :

  • ataca, destrutz una matèria en l'absorbent, coma d'insèctes rosegant de lenha, altèra la substància de quicòm o ne recobrís la superficia, coma lo rovilh,
  • destrutz pauc a pauc un organisme vivent, coma una malautiá coma la gangrena.
  • mina pauc a pauc sul plan moral e que tormenta, coma de penas, de laguis, de remembranças.